علیرضا رضاداد از کارگردانان سابق سینما که تجربه مدیرعاملی بنیاد سینمایی فارابی و دبیری جشنواره های بزرگ سینمایی را دارد در برنامه نقد و بررسی فیلم گفت: نحوه برخورد احمدرضا درویش باعث شد فیلمسازان حاضر به تولید نباشند. کارهای استراتژیک
ابعاد سینمای ایران رشد متناسبی نداشته است
رضاداد در ابتدای سخنان خود درباره استفاده کمتر سینما از توانمندی سینما در انتقال مفاهیم تمدنی گفت: ابتدا یادی از جانفشانی مردم غزه کنیم و بر روح پاک شهدای بی گناه و مظلوم غزه درود بفرستیم. در چنین مواقعی بیشتر به یاد سهل انگاری و عدم توانایی خود می افتیم. به «بازمانده» سیف الله داد اشاره می کنم که یکی از مهم ترین آثار درباره غزه است. باید از سایر عزیزانی که اکنون با هر کیفیتی آثاری در این زمینه تولید کردند تشکر کرد.
این کارشناس فرهنگی ادامه داد: ابعاد سینمای ایران متناسب با ظرفیت و تولیداتی که داشته رشد نکرده است. در واقع از نظر وجود منابع پشتیبانی، اراده، نیروی انسانی و …. قابلیت هایی دارد و می توان آن را فعال کرد. متناسب با ظرفیت تولید و طرح، نسبت اولویت ها ناچیز شده و همه اولویت ها نتوانسته اند در سینما ظاهر شوند.
رضاداد تصریح کرد: نهادها و سازمان های دولتی با تغییر مدیریت تاثیرات بسیاری داشتند. مثلا انجمن فیلم دفاع مقدس سال ها در مورد تغییر رهبری سکوت کرده بود. در برخی از بخش‌های سازمان سوره، سازمان تبلیغات و حوزه هنری بیشتر به تولیدات سینمایی و بخش خصوصی توجه داشتند. همینطور آمار تولیدات در حوزه هنری و تعداد و نوع شناور فیلم ها با استراتژی مدیریت آن مرتبط است.
مدیرعامل سابق بنیاد سینمایی فارابی ادامه داد: شاید بهترین راه برای روایت این باشد که ما موضوع مقاومت را به دغدغه بخش خصوصی برای علاقه مندان تبدیل کنیم و فضا و فرصت هایی را فراهم کنیم. مثلاً روزگاری حوزه هنری پرچمدار فیلم های مذهبی بود و افرادی مثل مجید مجیدی و رضا میرکریمی آثاری تولید می کردند که اتفاقاً مورد علاقه شخصی آنها بود و به خواست کسی فیلم نمی ساختند. دغدغه مند در عرصه دفاع مقدس و مقاومت کم نداریم. در بخش مقاومت کمتر به سینما توجه شده است. به نظر من تغییر و بی ثباتی مدیریت یا تغییر سیاست ها باعث شد که به برخی مسائل در سینما به طور جدی پرداخته نشود.
گفتگو با فیلمسازان مغفول مانده است
دبیر سابق جشنواره فیلم فجر یادآور شد: باید به بخش خصوصی اعتماد کنیم و سازوکارهایی در این بخش پیدا کنیم. علاوه بر این، نهادهای مربوطه ریسک سرمایه گذاری را برای بخش خصوصی حذف خواهند کرد. مؤسسات اقتصادی که سودآور هستند و می خواهند کار فرهنگی کنند، بهتر است مالیات خود را صرف آثار هنری کنند. آمریکا اینگونه پیشرفت کرده است. در واقع مالیات نباید به دولت داده شود، زیرا چرخه اقتصادی آن از بین می رود. بنابراین باید اشتغال دولتی به حداقل برسد و سازوکارها تسهیل شود. دولت باید با بخش خصوصی تعامل داشته باشد و در شرایط بحرانی بیشتر از آن حمایت کند.
رضاداد در پایان گفت: در دهه اخیر ترس از ورود برخی فیلم ها وجود داشت که ریشه آن فیلم «رستاخیز» بود. 12 سال است که آقا درویش را نداریم. در واقع فیلمسازان برخی مضامین را دنبال نمی کنند زیرا معتقدند «سریالی که ضرری ندارد، چرا دستمال ببندم». متأسفانه صحبت با فیلمسازان مغفول مانده و ما وظیفه داریم فضا را فراهم کنیم. بخشی از مشکلات روزمره سینما کمبود فضا برای دیالوگ است.
«جنگل پرتقال» و دست بیمار برای کارگردان
قسمت اول نقد و بررسی فیلم به میز نقد سینمای ایران اختصاص داشت که محمد صابری روزنامه نگار سینما و افشین علیار منتقد درباره فیلم «جنگل پرتقال» گفتند.
افشین علیار ابتدا بیان کرد: این اثر اولین فیلم بلند آرمان خوانساریان در بین فیلم های مهم جشنواره فجر 41 بود که وقتی برای دومین بار این فیلم پربیننده را تماشا کردم به این نتیجه رسیدم که هنوز هم پرفروش است. در این دوره از سینما که با کمبود داستان مواجه هستیم، سینما به شیوه درست قصه می گوید و این مهم است. شاید این ویژگی به تنهایی کافی نباشد اما با توجه به اولین کار کارگردان قابل قبول است.
محمد صابری در ادامه اظهار داشت: فیلم جنگل نارنج را خیلی دوست دارم و جا دارد از آرمان خوانساریان بابت خلق این داستان تشکر فراوان داشته باشم. جدی ترین کاری که این فیلمساز انجام داده خلق شخصیت «سهراب بهاریان» است که طبق مصاحبه های این فیلمساز برگرفته از شخصیت خودش است. این شخصیت آنقدر عمیق و متفکر است که می توان بیرون از فیلم درباره او صحبت کرد. این اثر راوی است و پیام داستان خود را بدون توجه به انتقال آن تعریف می کند و برگه برنده آن است.
وی ادامه داد: پیش از این درباره اولین فیلم هایی که برای هویت بود صحبت کردیم. آنچه در فیلم آرمان خوانساریان برای من تازگی داشت، گفتمان هویت کاذب یا به تعبیر امروزی هویت کاذب است. که مردم دنیا را درگیر زندگی مجازی کرد. چیزی که شخصیت «سهراب» را برای من تازه می کند، غرور نیمه اول فیلم است که در نهایت از هم می پاشد.
امیررضا مافی ادامه داد: فکر می کنم هر دو منتقد به برون متن فیلم توجه دارند. این فیلم داستان یک معلول است که فکر می کند آدم مهمی است اما فرصت مناسبی به ذهنش نمی رسد و چیز دیگری ندارد. شاید چون انتقاد از این افراد در ذهن ماست، فیلم برای شما خوب باشد. لایه هایی در فیلم وجود دارد که نیاز به تحلیل دارد و داستان خوب برای فیلم کافی نیست. نکات مثبت بیان شده برای فیلم از سینما نیست و فرامتن آن است.
علیار در ادامه تاکید کرد: شخصیت «سهراب بهاریان» رفته رفته در فیلمنامه شناخته می شود و به نظر من آرمان خوانساریان فیلمنامه را با جزئیات کامل نوشته است. همچنین بحث روانشناسی شخصیت در این فیلم به شدت دنبال می شود.
صابری گفت: شخصیت «سهراب» برای من بسیار درخشان بود و به نظرم نمره درستی به او داده شد. این شخصیت از مرحله «بودن» به مرحله «شدن» تغییر می کند. پیام فیلم زمانی ارزشمند است که در چارچوب داستان تعریف شود و آرمان خوانساریان آن را به درستی انجام داده است. از آنجایی که داستان این اثر به درستی تعریف شده است، فیلمساز در روند رشد شخصیت دخالتی نداشته است.
وی خاطرنشان کرد: محوریت فیلم در نقد این نوع هویت کاذب که ما به آن مبتلا هستیم بسیار مهم است. شخصیت «سهراب» از جایی به بعد رو به رو می شود. ناگفته نماند که اگر داستان معنای درستی داشته باشد، به مخاطب اجازه می دهد نظر خود را داشته باشد.
