کمبود پلی استر و پلی پروپیلن ظرفیت تولید نساجی را به نصف کاهش داد

بازار؛ گروه آب و انرژی: ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی به 92 میلیون تن رسیده و بر اساس هدف گذاری تا پایان برنامه هفتم توسعه 132 میلیون تن افزایش خواهد یافت. این افزایش ظرفیت در سال های اخیر در شرایطی ایجاد شده است که بسیاری از صنایع پایین دستی همچنان با کمبود مواد اولیه دست و پنجه نرم می کنند. آن طور که شاهین کاظمی، نایب رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران به بازار می گوید: سالانه حدود 300 هزار تن محصولی مانند پلی استر که یکی از دو ماده اولیه اصلی این صنعت است، عرضه می شود. این حدود 600 هزار تن در سال است.

وی می گوید: صنایع نساجی به دلیل کمبود مواد اولیه با نیمی از ظرفیت خود مشغول به کار هستند در حالی که توسعه این صنعت ارزش افزوده بالایی دارد.

در پلی پروپیلن، این وضعیت قلب را آزار نمی دهد. به گفته کاظمی میزان تولید این محصول کمتر از یک میلیون تن در سال است و این در حالی است که تعداد مجوزهای اعطا شده تنها در صنعت نساجی یک میلیون تن برآورد شده است.

جالب است بدانید که پلی پروپیلن در صنایع مختلف از پزشکی و درمانی گرفته تا نساجی و شیمیایی کاربرد دارد و کل تقاضا در این بخش ها چندین برابر تولید در کشور است.

تولید محصولات کم ارزش افزایش یافت.

نایب رئیس انجمن نساجی که دلیل این کمبودها را توسعه و رشد تولید بدون برنامه ریزی مشخص و مصمم می داند. وی با اشاره به اینکه پتروشیمی در ایران یک صنعت مادر محسوب می شود، ادامه داد: در برنامه های توسعه قبلی هدف بیشتر بر روی اعداد بود و بر کیفیت و تاثیر توسعه تمرکز نداشت. به عنوان مثال اعلام شده است که تولید پتروشیمی ها باید به 100 میلیون تن افزایش یابد. اما در این طرح‌های توسعه هرگز اعلام نشد که این رشد در چه محصولاتی باید رخ دهد.

در سال های گذشته واحدهای پتروشیمی و البته دولت به دنبال محصولاتی بودند که تولید راحت تری داشته باشند و در عمل از تولید محصولاتی که ارزش افزوده بالایی داشته و یا تقاضای زیادی در کشور دارند غفلت شد.

وی ادامه داد: به همین دلیل واحدهای پتروشیمی و البته دولت به دنبال محصولاتی بودند که تولید راحت تری داشته باشند و در عمل از تولید محصولاتی که ارزش افزوده بالایی دارند یا تقاضای بالایی در کشور دارند غفلت شد. این امر باعث شده است که علیرغم افزایش تناژ تولید محصولات پتروشیمی، در بخش های مختلف با کمبودهای زیادی مواجه شویم.

به گفته نایب رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران، در حال حاضر تعدادی از محصولات پتروشیمی در کشور تولید می شود که متقاضی برای آنها وجود ندارد. ما به دلیل تحریم ها مجبوریم این محصولات را با قیمت پایین و تخفیف های هنگفت به بازار جهانی صادر کنیم. از سوی دیگر محصولاتی هستند که تقاضا برای آنها زیاد است و رقابت صددرصدی در کشور برای خرید آنها وجود دارد و در برخی موارد مجبور به تامین آنها از محل واردات هستیم. متأسفانه باید گفت که عدم برنامه ریزی مناسب برای توسعه متوازن صنعت پتروشیمی منجر به این وضعیت در این صنعت شده است.

ما فرصت توسعه را از دست داده‌ایم زیرا به دلیل تحریم‌ها امروز دیگر نمی‌توانیم واحدهای پتروشیمی را که 20 سال پیش می‌توانستیم بسازیم و راه اندازی کنیم، ایجاد کنیم.

کاظمی که معتقد است فرصت توسعه را از دست داده ایم، می گوید: امروز به دلیل تحریم ها دیگر نمی توانیم واحدهای پتروشیمی را که 20 سال پیش توانستیم بسازیم و راه اندازی کنیم، بسازیم.

مقدار عرضه پلی استر نیمی از تقاضای بازار است.

در صنعت نساجی، پلی استر و پلی پروپیلن دو ماده اصلی هستند که در واحدهای پتروشیمی تولید می شوند. به گفته فعالان این صنعت، میزان تقاضا برای هر دو محصول چندین برابر محصولی است که تولید و عرضه می شود.

به گفته فعالان صنعت نساجی، پتروشیمی تندگویان بزرگترین تولیدکننده پلی استر کشور است که با وجود کمبود این محصول، برنامه ای برای افزایش ظرفیت تولید خود ندارد.

به گفته نایب رئیس انجمن نساجی، پلی اتیلن ترفتالات دو گرید است. یکی پلی استر با کیفیت نساجی و دیگری پلی استر با کیفیت بطری است. با توجه به برنامه های توسعه ای و افزایش تولید در هر دو بخش، در هر دو گرید با کسری مواجه هستیم و این امر باعث ایجاد رقابت 100 درصدی برای خرید این محصولات در بازار شده است.

میزان عرضه هر یک از گریدهای پلی استر حدود 300 هزار تن در سال است و ادامه داد: تقاضا برای این محصول در صنعت نساجی حداقل دو برابر یعنی 600 هزار تن در سال است.

کاظمی همچنین با اشاره به اینکه تقاضا برای پلی پروپیلن به دلیل کثرت زمینه های مصرف این محصول بسیار زیاد است، ادامه داد: پلی پروپیلن در گریدهای مختلف نساجی، دارویی و بهداشتی، درمانی و شیمیایی کاربرد دارد. به همین دلیل تقاضا برای این محصول بسیار زیاد است. اما متاسفانه مجموع ظرفیت تولید پلی پروپیلن در تمامی گریدها کمتر از یک میلیون تن است. با این حال، تقاضا در بازار چندین برابر بیشتر است.

تعداد مجوزهای صادر شده برای پلی پروپیلن در منسوجات بیش از یک میلیون تن است در حالی که دریافتی ما تقریباً 400 هزار تن در سال است.

وی ادامه داد: تعداد مجوزهای صادر شده برای پلی پروپیلن در منسوجات بیش از یک میلیون تن است در حالی که دریافتی ما تقریباً 400 هزار تن در سال است.

رونق بازار آزاد در مواجهه با کمبود مواد اولیه

عرضه ناکافی پلی استر توسط صنایع پتروشیمی باعث شده تا متقاضیان این محصول به بازار آزاد بروند و این مشکل قیمت تمام شده محصولات را نیز افزایش داده است.

کاظمی در این باره می گوید: کارخانه ای که سرمایه گذاری کرده، ماشین آلات خریده و کارگر گرفته است، باید به هر نحوی مجبور به تامین مواد اولیه خود شود. با این حال، عرضه مواد اولیه در بازار آزاد بسیار گران است. چرا قیمت نخ پلی استر وارداتی از چین باید ارزانتر از نخ پلی استر تولیدی در کشورمان باشد؟ این در حالی است که دسترسی به نفت و گاز مزیت نسبی کشور ما است و باید با برنامه ریزی صحیح شرایطی را ایجاد کنیم که میزان تولید بالا و قیمت ارزانتر از هر جای دیگری باشد.

وی در پاسخ به این سوال که تامین مواد اولیه از بازار آزاد تا چه حد بر قیمت محصول نهایی تاثیر می گذارد، گفت: اما زمانی که تولیدکننده مواد اولیه مورد نیاز خود را گرانتر از بازار آزاد تامین می کند، قیمت محصول خود را تامین می کند. همینطور است، گرانتر می فروشد. و این چرخه ادامه دارد و این به ضرر مصرف کننده نهایی است.

به گفته این فعال صنعت نساجی، اکنون با وجود صنایع پتروشیمی در کشور، برخی مواد اولیه پتروشیمی وارد کشور می شود، در حالی که با وجود نفت، این مواد اولیه باید در کشور تولید شود.

ارزش صادرات هر تن محصولات پتروشیمی 650 دلار است که در صنایع ثانویه این تولید به پارچه تبدیل می شود که ارزش آن حدود 3 هزار دلار در هر تن است.

ارزش افزوده منسوجات 5 برابر بیشتر از پتروشیمی است

کمبود مواد اولیه پتروشیمی باعث شده تا صنعت نساجی تنها با نیمی از ظرفیت خود کار کند. 50 درصد ظرفیت این صنعت بلااستفاده مانده است و بر اساس آمار مرکز پژوهش های مجلس، ارزش افزوده این صنعت تقریباً پنج برابر پتروشیمی است. همانطور که در این گزارش آمده است، ارزش صادرات هر تن محصولات پتروشیمی 650 دلار است که در صنایع تبدیلی به پارچه تبدیل می شود که ارزش آن حدود 3 هزار دلار در هر تن است. باید به خاطر داشت که وقتی تولید به سمت پوشاک می رود ارزش افزوده آن به 5 یا 6 هزار دلار هم می رسد. حال این سوال در ذهن ایجاد می شود که چرا به این صنعت اهمیت داده نمی شود؟