به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بر اساس آمار تایید شده توسط رصدخانه مهاجرت 74 درصد از پزشکان و پرستاران در تابستان 1401 مایل به مهاجرت بودند که بر اساس آخرین آمار در سال گذشته 300 هزار پرستار مهاجرت کرده اند و این یعنی ماهانه حدود 25 پرستار از کشور خارج شده اند. آمار دقیقی از مهاجرت پزشکان وجود ندارد. این در حالی است که طبق آمار سازمان نظام پزشکی در سال 1391 حدود 6000 پزشک، هشت برابر بیشتر از سال 1397 مهاجرت کرده اند یک تهدید بزرگ در پنج سال آینده گزارش رکنا بر اساس گفتگو با چند پزشک.
سن مهاجرت افزایش یافته است/ مهاجرت به عراق و تاجیکستان افزایش یافته است
در گذشته مهاجرت معمولاً در پایان دوره به پایان می رسید. پزشک عمومی و تصویب پروژه ها در مناطق محروم آغاز شد. در آن زمان دانشجویان پس از اتمام دوره معمولاً به آمریکا، انگلستان یا استرالیا مهاجرت می کردند و در آنجا به تحصیل ادامه می دادند. در آن زمان شاید 15 تا 20 درصد از یک صنف بالای 100 نفر در علوم پزشکی تهران می خواستند مهاجرت کنند، اما امروز حدود 80 درصد دانشجویان تحصیلات تکمیلی پزشکی خواهان مهاجرت هستند. در آن زمان تمایل دانشجویان بیشتر به سمت کشورهای پیشرفته و مرفه بود، اما امروزه موج مهاجرت به سمت کشورهایی مانند دبی، ترکیه و در بسیاری موارد به سمت عراق و تاجیکستان هدایت شده است. به این معنا که امروزه دغدغه پزشکانی که به کشورهای توسعه یافته مهاجرت می کنند کمتر از قبل شده و متخصصان به مهاجرت به کشوری که در اثر جنگ ویران شده است و امنیت آن به طور کامل برقرار نیست اکتفا می کنند.
امروزه مهاجرت افراد مسن افزایش یافته است به طوری که پزشکان در سنین 40 تا 60 سالگی مهاجرت می کنند. بر اساس اطلاعات رسیده به رکنا، اکثر پزشکان قدیمی و با تجربه به فکر مهاجرت هستند. برخی از آنها در حال سفر به کشور مقصد و برخی دیگر برای تحصیل در آزمون نظام پزشکی کشور مقصد مطب خود را تعطیل کرده اند. از آنجایی که تشکیل یک نیروی متخصص حدود 20 سال طول کشیده است و فرد در نقطه ای قرار دارد که می تواند بالاترین سطح خدمات درمانی را به صورت حرفه ای ارائه دهد، مهاجرت این افراد به کشورهای مختلف آینده مراقبت های پزشکی و سلامت را تحت تاثیر قرار خواهد داد. کشور بحران بزرگی خواهد بود.
امید به آینده و رفاه اجتماعی و ثانیاً مسائل مادی دلیل اصلی مهاجرت پزشکان است.
در حال حاضر ویزیت پزشک عمومی در ایران حدود صد و بیست هزار تومان معادل دو دلار هزینه دارد، در حالی که در عراق که سطح کیفی و مهارت پزشکان ایرانی بسیار پایین‌تر است، ویزیت پزشک عمومی تقریباً هزینه دارد. 20 دلار و در امارات متحده عربی حدود 70 دلار. ویزیت پزشک متخصص و فوق تخصص در ایران حدود چهار دلار و در امارات حدود صد و پنجاه دلار هزینه دارد. با توجه به اینکه درآمد در ایران به تومان و هزینه ها به دلار است، پزشکان برای تامین هزینه ها مشکل زیادی دارند و نمی توانند آن طور که شایسته است زندگی کنند. به گفته نظام پزشکی، درخواست مهاجرت به کشوری مانند عراق بسیار زیاد شده است و این نشان از آن دارد که پزشک در شرایط ناامن حاضر به ارائه خدمات است اما شرایط اقتصادی مناسبی برای زندگی دارد. بر اساس شواهد موجود، بسیاری از پزشکان جوان با مشکلات مالی جدی مواجه شده اند. بر اساس اعلام نظام پزشکی در یک تا دو سال اخیر 30 درصد درمانگاه ها تعطیل شده اند و پیش بینی می شود در سال های آینده تعطیلی کلینیک ها افزایش یابد.
بخشی از منشاء بزرگترین میل به مهاجرت، احساس سرخوردگی است. مثلاً ویزیت پزشک متخصص که حدود 300 هزار تومان هزینه دارد، معادل قیمت یک پیتزا در یک منطقه متوسط از شهر است یا درآمد روزانه یک پزشک در مطب او معادل هزینه رنگ مو. . این مسائل از جمله عواملی است که حتی اگر پزشک کشور را تغییر ندهد، به مهاجرت کاری متوسل می شود و طبابت را متوقف می کند. این موضوع ناتوانی در مدیریت زندگی را با وجود حداقل ها نشان می دهد. برخی افراد برای مقایسه درآمد پزشکان با کارگران و کارمندان از قیاس های اشتباه استفاده می کنند. اگرچه هر اثری قابل احترام است، اما باید توجه داشت که یک متخصص بیست سال برای تجربه خود تلاش کرده است و حتی مقایسه او با دیگران صحیح نیست. اگرچه کارمندان و کارگران نیز باید حقوق خود را متناسب با هزینه ها و سطح تورم افزایش دهند.
فردی که در سنین بالاتر مهاجرت می کند تا حدودی بر مشکل مالی غلبه کرده و به ثبات درآمد رسیده است. تقریباً همه افرادی که در سنین بالاتر مهاجرت می کنند به خاطر آینده خانواده و فرزندانشان این کار را انجام می دهند. یکی از پزشکان به رکنا می گوید که بی عدالتی تحصیلی در امتحان، نگرانی او را برای آینده پسرش دوچندان کرده است که با وجود درس خواندن به دلیل سهمیه بندی و تقلب نمی تواند به حقش برسد. او می گوید که با مهاجرت می توان با در نظر گرفتن شایستگی و شایسته سالاری و با وجود امکانات اجتماعی، آموزشی و رفاهی در یک محیط نسبتاً برابری زندگی کرد.
از ارزش بالای پزشکان متخصص در کشورهای حوزه خلیج فارس تا امکان واردات پزشک به ایران
ویزای ده ساله طلایی دبی به چندین گروه خاص اعطا می شود، از جمله کسانی که 10 میلیون درهم (حدود 2.5 میلیون دلار) سرمایه گذاری می کنند، اختراع خاصی دارند یا پزشکان متخصص هستند. یعنی برای امارات پزشک متخصص حداقل دو و نیم میلیون دلار (معادل 160 میلیارد تومان) ارزش دارد. آن وقت است که به وزیر بهداشت ایران می گویند کادر پزشکی در حال مهاجرت هستند، او با رضایت می گوید که دانشجویانی هستند که جایگزین آنها شوند. لازم به ذکر است که اولاً با افزایش توان پذیرش دانشجوی پزشکی و کاهش کیفیت آموزش آنها، باید نگران آینده سلامت جامعه باشیم. ثانیاً یک دانشجو برای رسیدن به سطوح تخصصی و فوق تخصصی با در نظر گرفتن زمان لازم برای تکمیل طرح های اجباری به بیست سال زمان نیاز دارد. این بدان معناست که ما در یک دوره 10 تا 20 ساله با بحران متخصصان مواجه خواهیم شد و شاید بخواهیم این بحران را با پزشکان هندی و پاکستانی پر کنیم، همانطور که در 30 تا 40 سال گذشته اتفاق افتاد. پزشکان خارجی کمتر از 8 تا 10 هزار دلار حقوق دریافت می کنند، یعنی باید چندین برابر پولی که به پزشکان متخصص ایرانی می دهیم برای پزشکان خارجی وارداتی هزینه کنیم تا بحران درمان کاهش یابد.
زنگ خطر قرمز سلامت در ایران مدتی است که به صدا درآمده است
مهاجرت هایی که در طول زمان رخ می دهد اثرات مخرب بلند مدت خود را نشان می دهد. بر اساس مصاحبه رئیس سازمان نظام پزشکی، بسیاری از بیمارستان های دولتی به 50 درصد ظرفیت خود رسیده اند. یعنی ما بیمارستان و امکانات لازم را داریم اما کادر متخصص خود را چه به دلیل مهاجرت داخلی و چه به دلیل مهاجرت کاری از دست داده ایم. کاهش کاربری بیمارستان ها نتیجه مهاجرت دو یا سه سال پیش است و با توجه به رشد مهاجرت در ایران، پیش بینی می شود در پنج سال آینده شاهد وضعیت بسیار جدی برای ایران باشیم. این موضوع اولاً برای سلامت مردم و دوم برای پزشکانی که علاقه مند به خدمت به کشورشان هستند مایه تاسف است اما شرایط مانع از حضور آنها می شود.
در شرایط کنونی پیش‌بینی می‌شود در پنج سال آینده به قدری کمبود متخصصان خوب در ایران وجود داشته باشد که مردم مجبور شوند برای درمان‌های ساده مانند جراحی‌های سرپایی یا ویزیت قلبی به کشورهای حوزه خلیج فارس سفر کنند. درمان شده با توجه به کاهش پزشکان متخصص به ویژه در شهرهایی که تعداد متخصصان کم است، زنگ خطر قرمز سلامت در ایران به صدا درآمده است. پزشکان به دنبال خودروها و خانه های لوکس نیستند. بلکه به دنبال اصول اولیه زندگی و آینده ای روشن برای خود و خانواده خود هستند.
گفته می شود که محبوب ترین کشورهای مقصد برای کارکنان درمان کشورهای غربی و خلیج فارس. بر اساس برخی مطالعات سازمان بهداشت جهانی، ایران با کمبود پزشک مواجه است. نتایج یک مطالعه در ایران نشان داده است که توزیع متخصصان نامتوازن است و پنجاه درصد آنها در سه استان تهران، مشهد و اصفهان قرار دارند. علاوه بر این، کمبود پزشک متخصص در مناطق محروم یکی دیگر از نگرانی های عمده در مورد سلامت مردم و نیاز آنها به خدمات پزشکی است.
