کشورهای تولیدکننده نفت مشمول پرداخت مالیات اقلیمی ۲۵ میلیارد دلاری هستند

به گزارش بازار، اگر به پایان قرن بیستم بازگردیم، متوجه می شویم که در سال 1990 آمریکا با تولید 6163.74 میلیون تن دی اکسید کربن، پیشتاز جهان در تولید گازهای گلخانه ای بود. چین با تولید 4 میلیون و 73 هزار و 56 میلیون تن و روسیه با تولید 3 میلیون و 53 هزار و 5 میلیون تن در رتبه سوم از نظر تنگ شدن راه هوایی زمین و بیماری های اقلیمی قرار گرفتند.

اما تا سال 2022، آمریکایی ها حتی کمتر از این مقدار گاز تولید خواهند کرد. یعنی 6 میلیون و 17 هزار تن. در سال 1990، ایالات متحده اولین جایگاه خود را در تخریب آب و هوا به چین واگذار کرد. امروزه چین بیش از 15 میلیون تن دی اکسید در جو منتشر می کند، اما می توان انتظار داشت که در سال های آینده جای خود را به هند و برزیل بدهد و مسیر ایالات متحده را در کربن زدایی اقتصاد جهانی دنبال کند. زیرا مدت‌هاست که از مراحل اولیه توسعه و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید برای رسیدگی به انتشار کربن فراتر رفته است.

اما نام یک کشور در میان بزرگترین تولیدکنندگان دی اکسید کربن دیده می شود. کشوری که به اندازه ناشران بزرگ توسعه نیافته و اقتصادش راکد است: ایران.

این کشور در سال 1990 جزو تولیدکنندگان عمده کربن نبود، اما 32 سال بعد در سال 2022 رتبه هشتم را به خود اختصاص داد.

در سال 90 انگلیس با تولید 786 هزار تن کربن در جایگاه هشتم قرار داشت اما سال گذشته ایران با انتشار 951 هزار تن دی اکسید کربن جای انگلیسی ها را گرفت. در حالی که امروزه هیچ نامی از انگلستان در میان تولیدکنندگان اصلی کربن دیده نمی شود.

ایران در شرایطی به این جایگاه دست یافته است که بر اساس ارزیابی بانک جهانی در دهه گذشته هر سال شاهد کاهش 0.6 درصدی تولید ناخالص داخلی بوده است. بانک جهانی اطلاعاتی به دست آورده که نشان می دهد ۱۰ میلیون ایرانی در فقر کامل زندگی می کنند و ۴۰ درصد در معرض فقر هستند. در نتیجه بیش از 30 میلیون نفر در کشور در فقر مطلق و نسبی غوطه ور هستند.

این در شرایطی است که کشورهای تولیدکننده کربن پس از مدتی به توسعه دست یافتند و شاخص های رفاهی خود را بهبود بخشیدند، اما اقتصاد ایران که از سال 2015 تا 2022 بیش از 243 هزار تن دی اکسید کربن بازگردانده است، او نتوانسته است فاصله گرفتن از عوامل تغذیه کننده فقر

البته دلایلی مانند تحریم و وابستگی بیش از حد به نفت در تجارت خارجی را نمی توان در ریشه تولید بی رویه کربن در ایران نادیده گرفت، اما شکل سیاست به گونه ای است که تولید کربن برای دستیابی به فرصت توسعه معادل تلقی نمی شود.

حتی در میان تولیدکنندگان اوپک، ایران در موقعیت مناسبی برای کاهش تولید ناشی از اثرات سمی سوخت‌های فسیلی نیست. تحقیقات اساتید دانشگاه شهید بهشتی که نتایج آن در سال 2010 در «تحقیقات اقتصاد انرژی ایران» منتشر شد، نشان می‌دهد که کشورهای اوپک به ازای هر 100 دلار افزایش تولید ناخالص داخلی، 21 کیلوگرم به سرانه گاز خود اضافه می‌کنند. این به این دلیل است که ایران به ازای هر 100 دلار افزایش تولید ناخالص داخلی، 58 کیلوگرم دی اکسید کربن منتشر می کند.

داده های جدیدتر نشان می دهد که ایران به ازای هر 1000 دلار تولید ناخالص داخلی 2.5 میلیون تن کربن تولید می کند که 5 برابر میانگین جهانی، 3 برابر چین و 10 برابر ایالات متحده است. حتی در آمار اتحادیه اروپا، ایران کشوری است که با وجود آلودگی بسیار بالا، جایگاهی در بین اقتصادهای بزرگ دنیا ندارد. داده های بانک جهانی نیز نشان می دهد که ایران از نظر تولید ناخالص در رتبه 41 جهان قرار دارد، اما از نظر تولید کربن از مکزیک، عربستان سعودی، آلمان، کانادا و ترکیه جلوتر است!

اخذ مالیات از تولیدکنندگان نفت.
نشست سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوایی (CUP 28) فردا آغاز می شود. پیش از این نشست، گروهی از نخبگان جهانی به رهبری گوردون براون، نخست وزیر سابق انگلیس، خواستار ایجاد سازوکاری برای دریافت مالیات اقلیم از کشورهای تولیدکننده نفت شدند. حتی دبیرکل سازمان ملل هم این نامه را امضا کرده تا به رئیس جام بیست و هشتم برسد.

نویسندگان این نامه خواستار وضع مالیات ۲۵ میلیارد دلاری بر درآمد کشورهای تولیدکننده نفت شدند. این در شرایطی است که حتی اگر برخی از کشورهای تولیدکننده نفت ممکن است به دلیل فشار مالیات اقلیمی مقداری از تولید خود را کاهش دهند و سبد درآمدی خارجی خود را متنوع کنند، اقتصاد ایران به دلیل سوخت فسیل‌های سفارشی و نبود برنامه حرکت به طرف اقتصاد چند محصولی نمی تواند از فشار مالیات های جهانی فرار کند.

در نتیجه اگر مالیات اقلیم وضع شود، بخش دیگری از درآمدهای نفتی خارج از کشور ایران برای جمع آوری جرایم ناشی از تأثیرگذاری بر تغییرات اقلیمی مصادره خواهد شد.

با توجه به اینکه احتمال افزایش 2 درجه ای دمای کره زمین از زمان انقلاب صنعتی تا کنون جدی است و کشورهای وابسته به سوخت های فسیلی در صدد یافتن راه حل های لازم برای کاهش وابستگی خود به این نوع سوخت ها در درآمد خارجی سبد خود هستند، به نظر می رسد. که در آینده نخبگان فشار برای وضع مالیات را تشدید خواهند کرد و به نظر نمی رسد اقتصاد انرژی نو در ایران حاضر به پذیرش چنین شرایطی باشد.

هنوز صحبتی از جمع آوری تاکسی های فرسوده خریداری شده از شهرداری های ایران نیست. در مورد تامین تجهیزات تولید انرژی های تجدیدپذیر برای صنایع و بخش حمل و نقل چطور؟

ایران یکی از کشورهایی است که به توافقنامه آب و هوایی پاریس که توسط کشورهای توسعه یافته به رهبری امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه به توافق رسیده بود، پشت کرده است. سیاستگذاران ایران هنوز به وجود تغییرات اقلیمی و اثرات مضر کربن اعتقاد ندارند. در حالی که در حوزه کربن سوزی در گذشته هیچ درآمدی برای رفاه حال مردم نداشته است.

البته نیت ایران در شرایط تحریم را نمی توان از آنچه در گذشته جمع آوری کرده بود رها کرد، اما بپذیرید که مختصات سیاست های مصرف انرژی در جهان تغییر کرده و سوخت های پاک در حال تسخیر محیط صنعتی و بازار خدمات است. گام خوبی به جای انکار کل فرآیند. تغییر اقلیم در نظر گرفته شده است که ایران سهم بالایی در آن دارد.

پس از این پذیرش، می توان در یک برنامه کوتاه، میان مدت و بلندمدت نسبت به نوسازی زیرساخت تامین انرژی و روش های تامین مالی آن تصمیم گیری کرد.