اگر زخم باز یا نیش حیوان دارید، پزشک ممکن است واکسن کزاز را تجویز کند. کزاز یک بیماری باکتریایی جدی است که باعث اسپاسم عضلانی و مشکلات تنفسی می شود. هر زخمی هر چقدر هم که کوچک باشد می تواند باعث کزاز شود. اما استفاده از واکسن کزاز تا حدی از این بیماری جلوگیری می کند. اگر در بدن خود زخمی دارید و در 5 سال گذشته واکسن کزاز تزریق نکرده اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. شما می‌پرسید چرا در این مقاله با ما همراه باشید تا آن را برای شما توضیح دهیم.
کزاز چیست؟
کزاز یک عفونت جدی است که توسط باکتری کلستریدیوم تیتانی ایجاد می شود. میکروب کزاز در خاک، گرد و غبار و کود به خصوص کود اسب زندگی می کند. یکی از راه های انتقال کزاز، ورود به بدن از طریق بریدگی در پوست است. سپس عفونت رخ می دهد. سم این باکتری بر سیستم عصبی تاثیر می گذارد و از هر 10 نفر مبتلا به کزاز یک نفر می میرد. علائم بیماری بین 3 روز تا 3 هفته (معمولا 14 روز) پس از ورود باکتری به بدن ظاهر می شود. اگر علائم خیلی سریع ظاهر شوند، عفونت احتمالا جدی است. کزاز مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود.
چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند؟
هرکسی که نسبت به کزاز مصون نباشد می تواند به آن مبتلا شود، به خصوص:
- افرادی که با خاک، اسب و گرد و غبار محیطی سروکار دارند.
- معتادان تزریقی؛
- کسانی که به آسیا، آفریقای جنوبی یا آمریکا سفر می کنند.
- افراد دارای زخم های پرخطر مشکوک به باکتری کزاز.
زخم پرخطر چیست؟
برخی از زخم ها مستعد رشد باکتری ها هستند، از جمله:
- زخم های باز (شکستگی استخوان که پوست را سوراخ می کند)؛
- می سوزد؛
- عفونت دندان؛
- سوختگی یا زخم هایی که نیاز به مداخله جراحی دارند و جراحی بیش از 6 ساعت طول می کشد.
- زخم یا سوختگی که بخش قابل توجهی از بافت را از بین برده است.
- سوختگی یا زخم با چرکی سیستمیک؛
- نیش حیوانات؛
- هر گونه زخم نافذ مانند زخم خار گل سرخ.
- زخم های آلوده به خاک، کود اسب یا اجسام خارجی مانند خرده چوب.
علائم کزاز
علائم کزاز معمولاً 7 تا 10 روز پس از عفونت ظاهر می شود. با این حال، بسته به شرایط، این زمان می تواند از 4 روز تا 3 هفته متغیر باشد.
کزاز علائم متعددی دارد، از جمله:
- انقباض عضلانی که از فک و گردن شروع می شود.
- ناتوانی در باز کردن دهان (فک پایین)؛
- مدفوع خونی؛
- گلو درد؛
- حساسیت به لمس؛
- مشکلات بلع؛
- مشکلات تنفسی؛
- تشنج دردناک؛
- آریتمی.
عوارض کزاز
کزاز می تواند باعث مشکلات جدی و عوارض تهدید کننده زندگی شود، از جمله:
- خفگی؛
- نارسایی تنفسی؛
- ذات الریه؛
- نارسایی شدید کلیه؛
- تعریق شدید؛
- سردرد؛
- ناتوانی در حرکت؛
- فشار خون؛
- فشار خون پایین؛
- انفارکتوس میوکارد
تشخیص کزاز
تشخیص معمولاً از طریق معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی مانند واکسن کزاز انجام می شود و تشخیص کزاز با استفاده از آزمایشات آزمایشگاهی دشوار است.
درمان کزاز
کزاز یک بیماری تهدید کننده زندگی است و در صورت عدم درمان سریع، بیمار می تواند بمیرد. کزاز چندین درمان دارد، از جمله بستری شدن در بیمارستان و دریافت:
- آنتی توکسین هایی به نام ایمونوگلوبولین کزاز برای خنثی کردن سم کزاز که در حال گردش است و هنوز به بافت عصبی متصل نشده است.
- داروهای ضد تشنج مانند دیازپام؛
- شل کننده های عضلانی مانند باکلوفن؛
- مسدود کننده عصبی عضلانی؛
- آنتی بیوتیک ها؛
- پنی سیلین، مترونیدازول یا تتراسایکلین؛
- تنفس مصنوعی برای مشکلات شدید تنفسی؛
- واکسن ها (داشتن کزاز باعث ایمنی نمی شود و باید واکسن کزاز را دریافت کنید).
بهترین راه برای کاهش احتمال ابتلا به کزاز، توجه به نکات ایمنی برای جلوگیری از آسیب های پوستی است. به عنوان مثال، هنگام باغبانی دستکش بپوشید. همچنین برای زخم های کثیف یا زخم های نافذ مانند زخم های خار گل رز به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر این، بسته به آخرین مرحله واکسن، پزشک ممکن است واکسن تقویت کننده کزاز را توصیه کند.
کزاز
در برخی کشورها، واکسن کزاز همراه با سایر واکسن های مرتبط با بیماری های جدی و کشنده تزریق می شود. این واکسن های ترکیبی با توجه به سن تزریق می شوند. برای درمان زخم مستعد کزاز، پزشک ممکن است واکسن دوگانه دیفتری و کزاز را تجویز کند.
نحوه عملکرد واکسن کزاز
این واکسن که معروف به آمپول کزار است حاوی باکتری های مرده یا غیرفعال است که با تحریک سیستم ایمنی باعث واکنش می شود. از آنجایی که باکتری زنده نیست، شما به کزاز مبتلا نمی شوید، اما واکسن باعث می شود سیستم ایمنی با تزریق سم کزاز به بدن شما آنتی بادی تولید کند. آنتی بادی ها پروتئین هایی هستند که با باکتری های خاص بیماری زا مبارزه می کنند. هنگامی که واکسن کزاز را دریافت می کنید، بدن شما می تواند از شما در برابر باکتری کلستریدیوم که باعث کزاز می شود محافظت کند.
نکات مهم در مورد واکسن کزاز
مواردی وجود دارد که باید قبل از دریافت واکسن کزاز در نظر بگیرید و به پزشک خود اطلاع دهید، از جمله:
- تب بالای 38.5 اسمارتک نیوز در روز واکسیناسیون؛
- واکنش جدی به یک واکسن در گذشته؛
- اختلالات خونریزی؛
- مشکلات عصبی؛
- سندرم گیلن باره؛
- جراحی پیوند جدید؛
- مصرف کورتیکواستروئیدها، داروهای درمان سرطان یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی؛
- حساسیت شدید به هر چیزی؛
- بارداری
انواع واکسن کزاز
انواع مختلفی از واکسن کزاز وجود دارد، از جمله:
- واکسن سه گانه کزاز- دیفتری- سیاه سرفه؛
- واکسن دوگانه کزاز-دیفتری.
واکسن کزاز برای کودکان.
برنامه واکسیناسیون کزاز در ایران به شرح زیر است:
- در 2، 4، 6 و 18 ماهگی و همچنین در 2 سالگی واکسن سه گانه کزاز- دیفتری- سیاه سرفه تزریق می شود.
- پس از تزریق 2 ساله، واکسن کزاز هر 10 سال یکبار تجدید می شود.
واکسن کزاز برای بزرگسالان
ایمنی نسبت به کزاز به مرور زمان کاهش می یابد و بنابراین لازم است دوز تقویت کننده دریافت شود. واکسن کزاز برای افرادی که در گذشته واکسن را دریافت نکرده اند نیز توصیه می شود.
واکسن کزاز در بارداری
تزریق ترکیبی واکسن دیفتری – کزاز – سیاه سرفه در سه ماهه سوم بارداری یا بلافاصله پس از تولد نوزاد توصیه می شود. افراد شیرده نیز می توانند این واکسن سه گانه را دریافت کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض جانبی واکسن کزاز
واکسن های ضد دیفتری، کزاز و هر عامل بیماری زا دیگری بی خطر هستند، اگرچه ممکن است عوارض جانبی ناخواسته ای داشته باشند. این عوارض معمولاً خفیف هستند و عبارتند از:
- درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق؛
- یک توده یا گره موقت در محل تزریق که نیازی به درمان ندارد و پس از چند هفته ناپدید می شود.
- تب خفیف؛
- سرگیجه؛
- گرفتگی عضلانی؛
- تغییرات بینایی؛
- تکان دادن؛
- از دست دادن اشتها؛
- خستگی؛
- حالت تهوع؛
- استفراغ؛
- اسهال؛
- بی قراری، گریه، خواب آلودگی و خستگی در کودکان.
عوارض جانبی بسیار نادر واکسن کزاز
- نوریت بازویی (درد شدید در شانه و بازو)؛
- واکنش آلرژیک شدید.
اگر عوارض جانبی واکسن کزاز غیرمنتظره، مداوم یا شدید است و شما را نگران می کند، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
کاهش عوارض جانبی واکسن کزاز.
عوارض جانبی واکسن کزاز معمولاً خفیف و موقت هستند و نیازی به درمان ندارند. با این حال، مراقبت های پس از واکسن کزاز و برخی گزینه های درمانی می تواند عوارض جانبی واکسن را کاهش دهد، از جمله:
- آب و مایعات فراوان بنوشید؛
- کاهش لباس در کودکان و نوزادان؛
- پاراستامول را با نظر پزشک مصرف کنید.
- یک پارچه سرد روی محل تزریق قرار دهید.
تو بگو
چقدر با میکروب کزاز آشنایی دارید؟ آیا واکسن کزاز را دریافت کرده اید؟ در صورت تمایل می توانید تجربه و نظر خود را در قسمت نظرات برای ما بنویسید و این مقاله را از طریق شبکه های اجتماعی با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
گامی برای تسلط بر مهارت های ارتباطی شما
