بازار؛گروه بین الملل: در جریان اجلاس اخیر گروه ۲۰ در دهلی نو، تفاهم نامه ای بین ایالات متحده، امارات، عربستان سعودی و اتحادیه اروپا برای ایجاد یک کریدور حمل و نقل و اقتصادی از جنوب آسیا به اروپا به نام کریدور هند و خاورمیانه امضا شد. در همین راستا، کاخ سفید اعلام کرد که این کریدور دو شاخه خواهد داشت: یکی هند را به خلیج فارس و دیگری خلیج فارس را به اروپا متصل خواهد کرد.
نکته برجسته این کریدور این است که یک شبکه راه آهن است که می تواند جایگزینی برای مسیرهای دریایی و جاده ای موجود باشد و ترانزیت راحت تر کالا و خدمات را در میان کشورهای درگیر ترویج کند، ضمن اینکه این پروژه نویدبخش کارایی هزینه و زمان، ایجاد شغل و افزایش ظرفیت مسیرهای ترانزیتی است.
افزون بر این، کریدور هند_خاورمیانه_اروپا شامل زیرساخت های کابل و خط لوله و همچنین انتقال هیدروژن سبز از جنوب آسیا به اروپا و بالعکس است. برخی از جنبه های این پروژه در حال حاضر در حال انجام است. به عنوان مثال، پروژه کابل فیبر نوری اسرائیل که اخیراً رونمایی شده است، هدف آن اتصال هند به اروپا و عبور از عربستان سعودی و اسرائیل است.
سازمان دهندگان آمریکایی پروژه کریدور هند_خاورمیانه_اروپا، این کریدور را رقیبی برای طرح کمربند و جاده چین معرفی می کنند
سازمان دهندگان آمریکایی این پروژه، کریدور هند_خاورمیانه_اروپا را رقیبی برای طرح کمربند و جاده چین معرفی می کنند، در حالی که این ابتکار به دنبال وعده رهبران جی هفت برای بسیج ۶۰۰ میلیارد دلاری برای مقابله با یک کمربند_یک جاده است. از طرفی، این موضوع تصادفی نبود که این پروژه قبل از سومین کنفرانس ابتکار یک کمربند_یک جاده که اواخر امسال در چین برنامه ریزی شده بود، اعلام شد.
با این حال، کشورهای عربی دیدگاه متفاوتی دارند. برای عربستان سعودی و امارات، کریدور هند_خاورمیانه_اروپا یک اقدام ضد چین نیست، بلکه یک استراتژی دیگر برای دستیابی به پیشرفت اقتصادی و زیرساختی است. عربستان سعودی این پروژه را به عنوان پیشبرد هدف خود برای تنوع اقتصادی تا سال ۲۰۳۰ و پس از آن می بیند، ضمن اینکه امارات، این کریدور را فرصتی برای ارتقای جایگاه جهانی خود و جذب سرمایه گذاری بیشتر می داند.
کشورهای عربی خلیج فارس خود را برای یک جهان چندقطبی در حال ظهور قرار می دهند. تلاش اخیر آنها برای عضویت در بریکس این دیدگاه از نظم جهانی جدید را برجسته می کند که در آن قدرت های متوسط فضای بسیار بیشتری برای مانور دارند و دائماً توسط قدرت های بزرگ مورد علاقه قرار می گیرند.
عربستان سعودی و امارات تلاش های غرب برای نشان دادن این کریدور به عنوان مخالف یک کمربند_یک جاده را رد می کنند
بنابراین، عربستان سعودی و امارات تلاش های غرب برای نشان دادن این کریدور به عنوان مخالف یک کمربند_یک جاده را رد می کنند. آنچه آنها می خواهند تنوع بخشیدن به روابط سیاست خارجی است در حالی که برای آنها نه اتکای بیش از حد به ایالات متحده و نه چین، معنا ندارد.
هند نیز احساسات مشابهی دارد. در حالی که مقابله با ابتکارات چین در همسایگی آن در واقع یک محرک حیاتی است، دهلی نو بیشتر با افزایش اتکا به نفت خلیج فارس و رشد قابل توجه تجارت دوجانبه هدایت می شود. علاوه بر این، پذیرش کریدور هند_خاورمیانه_اروپا مانع از مشارکت در سایر پروژه های بزرگ نمی شود.
کشورهای حوزه خلیج فارس و هند به طور فعال با روسیه در کریدور حمل و نقل بین المللی شمال_جنوب همکاری می کنند. تجارت پررونق بین این کشورها و روسیه علیرغم جنگ اوکراین، نشانه خوبی است که کشورهای خلیج فارس نمی‌خواهند سیاست‌های خارجی چندجانبه نوپای خود را کنار بگذارند، بلکه در عوض آنها را متنوع‌تر می‌کنند.
یکی دیگر از انگیزه های این پروژه، جستجوی هند برای مسیرهای بهتر به سمت بازار اتحادیه اروپا است. تجارت هند و اتحادیه اروپا افزایش یافته است و بحث در مورد توافقنامه های تجارت آزاد ادامه دارد. مشارکت اتحادیه اروپا در منطقه خلیج فارس نیز رو به رشد بوده و انگیزه بیشتری برای ایجاد یک کریدور اضافی ایجاد کرده است.
یک عامل ضد ایرانی هم وجود دارد. جمهوری اسلامی روابط خود را با عربستان سعودی و دیگر همسایگان عرب احیا کرده است تا پتانسیل همکاری‌های فزاینده اسرائیل و اعراب، به ویژه تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی را کمرنگ کند. علاوه بر این، این کریدور عربستان سعودی را در یک مسیر تجاری به اسرائیل متصل می کند و می تواند حرکت دیپلماسی تحت رهبری ایالات متحده برای دستیابی به نزدیکی بین دو کشور را تقویت کند. با این حال، موانعی مانند اندازه گیری تقاضای واقعی برای این کریدور و پیمایش پیچیدگی های نظارتی همچنان باقی مانده است.
علاوه بر این، کریدور هند_خاورمیانه_اروپا یک مسیر کلاسیک چندوجهی است که از خطوط زمینی و دریایی تشکیل شده است. کریدورهای چندوجهی_مانند کریدور میانی پیشنهادی از ترکیه به آسیای مرکزی_ همیشه پرخطر و اغلب نیازمند هماهنگی بین بازیگران با دیدگاه‌های ژئوپلیتیک متفاوت هستند.
در حالی که کریدور پیش‌بینی‌شده راه‌های تجاری قدیمی را به یاد می‌آورد که آسیای جنوبی و مدیترانه را در دوران باستان و قرون وسطی به هم متصل می‌کردند، هیچ مسیر اصلی تا کنون از شرق به غرب از شبه جزیره عربستان عبور نکرده است. در عوض، برای هزاران سال، مسیرهای تجاری از طریق بین‌النهرین و دریای سرخ جذاب‌تر بودند، چه در دوران روم/بیزانس و چه در دوران امپراتوری مغول، که بیشتر قاره اوراسیا را پوشش می‌داد.
کریدور هند_خاورمیانه_اروپا می‌تواند به موفقیت یا شکست تلاش‌های ایالات متحده برای میانجی‌گری یک توافق عادی‌سازی بین اسرائیل و عربستان سعودی بستگی داشته باشد
بر همین اساس، جای تعجب نیست که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با کریدور هند_خاورمیانه_اروپا مخالفت کرد و در عوض نسخه خود را پیشنهاد نمود؛ در حالی که ترکیه نقش مهمی در مسیر خلیج فارس از طریق عراق ایفا خواهد کرد. ابتکار اردوغان بیشتر با جاده های ابریشم کلاسیک هماهنگ است. سایر بازیگرانی که احتمالاً سعی در مسدود کردن یا به تاخیر انداختن این موضوع دارند عبارتند از چین، روسیه و ایران.
این پروژه همچنین می‌تواند به موفقیت یا شکست تلاش‌های ایالات متحده برای میانجی‌گری یک توافق عادی‌سازی بین اسرائیل و عربستان سعودی بستگی داشته باشد. امریکا می خواهد با عقب راندن چین و بازگرداندن اعتماد به پادشاهی های خلیج فارس، بر نفوذ خود در خاورمیانه تأکید کند. عربستان سعودی و امارات خواهان حفظ ایالات متحده به عنوان یک ضامن امنیت بدون قربانی کردن روابط اقتصادی رو به رشد با چین هستند.
کریدور هند_خاورمیانه_اروپا منعکس کننده نفوذ روزافزون قدرت های متوسط است که یاد گرفته اند قدرت های بزرگ را به بازی در آورند.
