در دهه های اخیر، کاشت درخت همیشه به عنوان یک راه حل ایده آل و ساده برای حفظ محیط زیست و مقابله با گرمایش زمین معرفی شده است. این ایده منطقی به نظر می رسد. درختان دی اکسید کربن را جذب کرده و آن را در زیست توده و خاک ذخیره می کنند، پس چرا نباید کاشت آنها را یکی از ارکان اصلی مبارزه با تغییرات آب و هوایی بدانیم؟ این استراتژی در مناطقی مانند مناطق استوایی نتایج مثبتی داشته است، اما در سایر مناطق به ویژه عرض های جغرافیایی بالا مانند مناطق قطبی و زیرقطبی تاثیرگذار نبوده و حتی ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد!
تحقیقات جدید منتشر شده در مجله علمی Nature Geoscience این موضوع را از نزدیک بررسی کرده و هشدار داده است که کاشت درختان در این مناطق می تواند اثرات گرمایش جهانی را تشدید کند. در این مقاله از اسمارتک نیوز به دلایل علمی این مشکل، عوارض جانبی و راه حل های جایگزین پرداخته می شود. پس با ما همراه باشید
چرا درختکاری از ابتدا به عنوان یک راه حل ایده آل مطرح شد؟
کاشت درختان به دلیل قابلیت های ویژه ای که دارند به عنوان یکی از ساده ترین و مقرون به صرفه ترین راه حل ها برای مقابله با تغییرات اقلیمی ارائه شده است. درختان از طریق فتوسنتز دی اکسید کربن را جذب کرده و آن را به زیست توده و اکسیژن تبدیل می کنند. این فرآیند باعث کاهش غلظت گازهای گلخانه ای در جو و در نتیجه کنترل دمای زمین می شود.
علاوه بر این، درختان مزایای دیگری نیز دارند:
- جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ منابع آب.
- با ایجاد زیستگاه برای گونه های مختلف جانوری از تنوع زیستی حمایت کنید.
- بهبود کیفیت هوا با جذب آلاینده ها.
این مزایا، کاشت درخت را به یک استراتژی کلیدی در حفاظت از محیط زیست در بسیاری از نقاط جهان، از مناطق گرمسیری تا مناطق خشک تبدیل کرده است. با این حال، شرایط جغرافیایی و محیطی می تواند اثرات این استراتژی را تغییر دهد.
کاشت درخت در عرض های جغرافیایی بالا ایده خوبی نیست
بر اساس تحقیقات، کاشت درختان در مناطق قطبی و زیر قطبی می تواند نتایج معکوس داشته باشد. این مناطق به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود نسبت به تغییرات آب و هوایی بسیار حساس هستند و تغییرات جزئی در این اکوسیستم ها می تواند پیامدهای گسترده ای داشته باشد. برخی از دلایل این امر عبارتند از:
1. خاک های غنی از کربن: یک ذخیره گاه طبیعی آسیب پذیر
مناطق قطبی و زیر قطبی دارای خاک هایی هستند که بیشترین کربن را در جهان ذخیره کرده اند. این خاکها که طی هزاران سال از تجمع مواد آلی در شرایط سرد و کم اکسیژن تشکیل شده اند، کربن را در خود حفظ کرده اند. کاشت درخت در این خاک ها باعث نفوذ ریشه درخت و افزایش فعالیت میکروبی می شود. این فرآیند منجر به تجزیه مواد آلی و آزاد شدن کربن ذخیره شده به شکل دی اکسید کربن و متان می شود که هر دو گازهای گلخانه ای بسیار مضر هستند.
2. اثر آلبیدو: جذب حرارت بیشتر
سطوح برفی در مناطق قطبی و زیر قطبی نقش کلیدی در انعکاس نور خورشید دارند. این بازتاب به زمین کمک می کند تا انرژی خورشیدی کمتری جذب کند و خنک بماند. هنگامی که درختان در این مناطق کاشته می شوند، رنگ تیره برگ و تنه آنها باعث کاهش انعکاس نور (آلبدو) و افزایش جذب گرما می شود. این تغییر انرژی سطحی می تواند مستقیماً منجر به افزایش دمای منطقه و حتی گرم شدن زمین شود.
3. آسیب پذیری در برابر اختلالات طبیعی
مناطق قطبی مستعد پدیده های طبیعی مانند آتش سوزی، خشکسالی و ذوب یخ های دائمی هستند. جنگل های کاشته شده در این مناطق، به خصوص اگر همگن باشند، در برابر این حوادث بسیار آسیب پذیر هستند. آتش سوزی یا خشکسالی می تواند تمام کربن ذخیره شده در این درختان را در مدت زمان کوتاهی وارد جو کند.
شواهد علمی: کاشت درخت چگونه گرمایش جهانی را تشدید می کند؟
تحقیقات منتشر شده در مجله Nature Geoscience توسط گروهی از دانشمندان بین المللی نشان داده است که کاشت درختان در عرض های جغرافیایی بالا می تواند اثرات معکوس داشته باشد. برخی از دلایل این امر عبارتند از:
- افزایش تجزیه مواد آلی خاک: ریشه درختان با نفوذ به خاک فعالیت میکروبی را افزایش می دهد. این فعالیت باعث تجزیه مواد آلی و انتشار گازهای گلخانه ای می شود.
- کاهش اثر آلبیدو: برف و یخ در مناطق قطبی حدود 80٪ از نور خورشید را منعکس می کنند، در حالی که جنگل های تاریک فقط حدود 20٪ را منعکس می کنند. این تغییر باعث افزایش گرمای جذب شده توسط زمین می شود.
- وقوع رویدادهای طبیعی و انتشار کربن: آتش سوزی ها، خشکسالی ها و دیگر پدیده های طبیعی می توانند جنگل های کاشته شده را به جای غرق شدن به منبع انتشار کربن تبدیل کنند!
جایگزین های بهتر برای کاهش گرمایش در مناطق قطبی
به جای تمرکز بر کاشت درخت، دانشمندان روش های دیگری را برای مدیریت تغییرات آب و هوایی در این مناطق پیشنهاد می کنند. این راه حل ها شامل استفاده از روش های طبیعی و پایدار است که نه تنها گرمایش جهانی را کاهش می دهد، بلکه به حفظ تنوع زیستی و معیشت جوامع محلی نیز کمک می کند.
1. حمایت از جمعیت حیوانات بزرگ گیاهخوار.
حیواناتی مانند گوزن شمالی و کاریبو می توانند با تغذیه از گیاهان و گذر از برف به حفظ اکوسیستم های باز کمک کنند. این جانوران با کاهش تراکم پوشش گیاهی و برف، دمای زمین را پایین نگه می دارند و از ذوب شدن یخ های دائمی (یخ های دائمی زمین) می کاهند.
2. مدیریت اکوسیستم پایدار
مدیریت پایدار منابع طبیعی – با مشارکت جوامع محلی – به جای تغییر ساختار طبیعی اکوسیستم های قطبی می تواند اثرات مثبت بیشتری داشته باشد. این راهکارها شامل حفظ تنوع زیستی و استفاده از روش های کشاورزی پایدار است.
3. تقویت مشارکت جوامع محلی
یکی از رویکردهای موثر برای رسیدگی به تغییرات آب و هوا، مشارکت دادن جوامع محلی در تصمیم گیری است. این جوامع به عنوان کسانی که در خط مقدم تغییرات اقلیمی زندگی می کنند، می توانند نقشی کلیدی در مدیریت منابع طبیعی و کاهش اثرات منفی تغییرات آب و هوایی ایفا کنند.
نتیجه گیری: کاشت درخت همیشه راه حل خوبی نیست!
اگرچه درختکاری به عنوان یکی از ابزارهای مهم برای مقابله با گرمایش زمین شناخته می شود، اما این استراتژی باید با دقت و بر اساس ویژگی های زیست محیطی هر منطقه اجرا شود. در مناطق قطبی و زیر قطبی، به دلیل اثرات منفی بر خاک، انعکاس نور خورشید و حساسیت به اختلالات طبیعی، کاشت درخت نمی تواند به کاهش گرمایش جهانی کمک کند.
به جای تمرکز بر کاشت درخت در این مناطق، باید راه حل های جامع تری مانند حمایت از جمعیت جانوران گیاهخوار، مدیریت پایدار اکوسیستم و مشارکت جوامع محلی در اولویت قرار گیرد. این رویکردها نه تنها به کاهش اثرات گرمایش جهانی کمک می کند، بلکه منجر به حفظ تنوع زیستی و معیشت پایدار می شود.
