موضوع مالکیت جزایر سه گانه خلیج فارس یعنی تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی یکی از موضوعات مورد اختلاف ایران و امارات متحده عربی است. این جزایر که در تنگه هرمز و آبهای استراتژیک خلیج فارس قرار دارند، از اهمیت جغرافیایی و استراتژیک برخوردار هستند. هم ایران و هم امارات متحده عربی ادعای مالکیت این جزایر را دارند، اما شواهد تاریخی، حقوقی و ژئوپلیتیکی نشان می دهد که این جزایر از دیرباز متعلق به ایران بوده است. این مقاله به بررسی اسناد تاریخی و حقوقی مربوط به مالکیت این جزایر و بررسی دلایل مستند تعلق این جزایر به ایران می پردازد.
1. شواهد تاریخی
1.1 اموال تاریخی ایران قبل از استعمار انگلیس
این سه جزیره از دیرباز بخشی از خاک ایران بوده و سابقه مالکیت ایران بر این جزایر به قرن ها قبل برمی گردد. در منابع تاریخی و نقشه های باستانی، این جزایر همیشه به عنوان بخشی از ایران شناخته می شدند. به عنوان مثال، نقشه های جغرافیایی دوره صفویه و قاجار به وضوح جزایر تنب و ابوموسی را بخشی از ایران نشان می دهد.
ایران در طول تاریخ همواره حضور موثری در آب های خلیج فارس داشته و کنترل جزایر استراتژیک این منطقه از جمله جزایر سه گانه را بر عهده داشته است. همچنین نیروی دریایی ایران در مقاطع مختلف نقش مهمی در حفظ امنیت این منطقه داشته است. در زمان شاهنشاهی‌های ایران، جزایر خلیج فارس به‌عنوان نقاط استراتژیک در حمل‌ونقل و تجارت دریایی، همواره بخشی از خاک ایران بوده‌اند.
1.2 نقش استعمار انگلیس در درگیری
تا قرن نوزدهم، کنترل ایران بر این سه جزیره بلامنازع بود. اما با ورود انگلیس به منطقه و گسترش استعمار در خلیج فارس، تلاش برای تضعیف نفوذ ایران در این منطقه آغاز شد. در اوایل قرن بیستم بریتانیا با امضای قراردادهایی با شیوخ محلی در برخی مناطق خلیج فارس از جمله شیوخ راس الخیمه و شارجه تلاش کرد تا نفوذ خود را بر این مناطق گسترش دهد. اما هیچ یک از این قراردادها به طور مستقیم حاکمیت جزایر سه گانه را به امارات متحده عربی یا شیوخ محلی منتقل نکرده است، زیرا این جزایر تحت حاکمیت ایران باقی مانده اند.
در واقع بریتانیا در سال 1903 به طور موقت نیروی دریایی خود را در این جزایر مستقر کرد، اما هرگز به طور رسمی مالکیت این جزایر را به شیوخ محلی واگذار نکرد و این جزایر همچنان تحت سلطه ایران شناخته می شدند.
2. مبانی حقوق بین الملل
2.1 قراردادهای بین المللی و موقعیت جزایر سه گانه
در چارچوب حقوق بین الملل اسناد تاریخی نشان می دهد که ایران از دیرباز مالک قانونی این جزایر بوده است. در سال 1971، زمانی که بریتانیا از تحت الحمایه خود در خلیج فارس خارج شد و امارات متحده عربی تشکیل شد، ایران با حضور نظامی در جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، دوباره حاکمیت خود را بر این جزایر اعلام کرد. این اقدام در چارچوب قوانین بین المللی و با موافقت طرف انگلیسی انجام شد و سایر کشورها از جمله شیوخ محلی هیچ مخالفت جدی بین المللی را برانگیختند.
2.2 اعلامیه های سازمان ملل و موقعیت حقوقی ایران
سازمان ملل متحد نیز در مقاطع مختلف به موضوع مالکیت این سه جزیره پرداخته است. در دهه 1970، پس از خروج بریتانیا از منطقه، ایران با اعمال حاکمیت بر این سه جزیره، کنترل آنها را دوباره به دست گرفت. از سوی دیگر، هرگونه ادعایی از سوی امارات متحده عربی نسبت به این جزایر مبتنی بر سابقه کوتاه حضور انگلیس در منطقه و توافقات مشروطه با شیوخ محلی است که هیچ مبنای حقوقی محکم و قابل رجوعی در حقوق بین الملل ندارد.
3. استدلال های ژئوپلیتیکی و امنیتی
3.1 اهمیت استراتژیک سه جزیره
این سه جزیره به دلیل موقعیت استراتژیک خود در تنگه هرمز، یکی از مهم ترین مناطق جهان برای تجارت نفت و انرژی به شمار می روند. از آنجایی که بیشتر صادرات نفت جهان از طریق تنگه هرمز انجام می شود، کنترل این جزایر برای ایران اهمیت زیادی دارد. تسلط ایران بر این جزایر به معنای توانایی کنترل جریان کشتی های تجاری و نظامی در این منطقه حیاتی است.
از سوی دیگر، ادعای امارات بر این جزایر ممکن است امنیت خلیج فارس و منطقه تنگه هرمز را تهدید کند، زیرا با توجه به روابط امارات با برخی قدرت های خارجی، ممکن است تلاش هایی برای تغییر موازنه قوا صورت گیرد. در این منطقه استراتژیک
3.2 نقش ایران در حفظ امنیت خلیج فارس
ایران به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای منطقه خلیج فارس و با سابقه طولانی در این منطقه همواره نقش موثری در حفظ امنیت و ثبات این منطقه داشته است. جزایر سه گانه که بخشی از خاک ایران هستند به عنوان نقاط استراتژیک برای تامین امنیت و جلوگیری از حضور نیروهای خارجی در خلیج فارس اهمیت ویژه ای دارند. ایران به عنوان کشوری که از دیرباز در آب های خلیج فارس حضور داشته و کنترل این منطقه را برعهده داشته، نقش موثری در حفظ ثبات منطقه ایفا می کند.
نتیجه گیری
بر اساس شواهد تاریخی، اسناد حقوق بین الملل و اهمیت ژئوپلیتیک منطقه مشخص می شود که جزایر سه گانه خلیج فارس متعلق به ایران است. ایران در طول تاریخ همواره مالکیت این جزایر را چه قبل و چه بعد از استعمار بریتانیا حفظ کرده است. تلاش امارات برای ادعای مالکیت این جزایر بر اساس اسناد و سابقه ضعیفی است که در مقایسه با شواهد معتبر تاریخی و حقوقی ایران هیچ مبنایی ندارد. در نتیجه بر اساس اصول حقوق بین الملل و حقایق تاریخی، این جزایر به طور قطع بخشی از خاک ایران محسوب می شوند و هرگونه ادعای خلاف آن فاقد وجاهت قانونی است.
