پوست بسیاری از افراد به‌علت استفاده از محصولات مراقبت پوست دچار سوزش، سوختگی، خارش، قرمزی یا سفتی می‌شود و به همین خاطر می‌گویند پوست حساسی دارند. اما می‌دانید واقعا به چه پوستی حساس گفته می‌شود؟ در این مقاله، درباره پوست حساس و علائم و روش درمان آن می‌خوانید. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
پوست حساس چیست؟
پوست حساس نوعی وضعیت شایع است که به‌سبب آن پوست مستعد واکنش‌هایی مثل قرمزی و خارش می‌شود. بیشتر افرادی که پوست حساسی دارند، متوجه خارش، سوختگی یا گزگز گاه‌و‌بیگاه و مداوم بخش‌هایی از پوست می‌شوند. اگر پوست حساس دارید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. برای درمان پوست‌های حساس روش‌های مختلفی وجود دارند مثل استفاده از کرم‌های بدون نسخه و تجویزی یا قطع مصرف محصولات ایجادکننده واکنش حساسیتی.
علت واکنش حساسیتی پوست
واکنش‌های حساسیتی علت‌های مختلفی دارند، از جمله:
- اختلالات پوستی یا واکنش آلرژی مانند اگزما، روزاسه یا درماتیت تماسی پوست.
- خشکی یا جراحت سراسری پوست که موجب واکنش حساسیتی می‌شود.
- تماس بیش‌ازحد با عوامل محیطی آسیب‌رسان به پوست مثل نور خورشید، باد یا گرما و سرمای زیاد.
- تغییرات هورمونی به‌خصوص در دوران قاعدگی.
- داروهای خاص مثل داروهای فشار خون بالا.
- ایجاد لکه‌های خشک و خارش‌دار با درمان سرطان.
- سیگارکشیدن.
- بیماری‌های خاص مثل سرطان پوست، بیماری کلیه، بیماری کبد، زونا، مالتیپل اسکلروزیس، اچ.آی.وی (HIV).
عوامل ژنتیکی، سن، جنس و تفاوت نژادی عوامل کمتر شناخته‌شده‌ای هستند که نقش مهمی در واکنش‌های پوستی دارند.
نشانه های پوست حساس
نشانه های پوست حساس با ازبین‌رفتن سدهای محافظتی پوست ایجاد می‌شوند. این عارضه ممکن است به‌علت عوامل محیط، واکنش‌های حساسیتی، استفاده از محصولات خاص، کم‌آبی و بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد شود.
پوست‌های حساس علائم مختلفی دارند، از جمله:
- لکه‌های زبر و پوسته‌پوسته؛
- بافت چروکیده و زبر؛
- قرمزی؛
- ورم؛
- زخم باز یا پوسته‌های زرد روی پوست؛
- لایه‌برداری پوست.
پوست حساس ممکن است علائم بیرونی و درونی داشته باشد. علائم بیرونی همان تغییرات جسمی مثل قرمزی، ورم و زخمی است که پزشک مشاهده می‌کند. این موارد در سد محافظتی پوست تغییراتی ایجاد می‌کنند و به‌راحتی از بیرون دیده می‌شوند. علائم درونی به حساسیت‌هایی مثل خارش، سوزش و دردی برمی‌گردند که پوست حساس ایجاد می‌کند. این موارد واقعی‌اند، اما فقط شما آنها را حس می‌کنید.
تشخیص پوست حساس
بیشتر افرادی که پوست حساس دارند، برای التهابات خفیف ناشی از محصولات مراقبت پوست به پزشک مراجعه نمی‌کنند. در عوض سعی می‌کنند با امتحان‌کردن محصولات مختلف، محصولی را انتخاب کنند که پوستشان را تحریک نمی‌کند و زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که وضعیت پوستشان بدتر شده است. در مرحله اول، پزشک شرایطی مثل اگزما و روزاسه یا تماس با محصول پوستی را بررسی می‌کند. ممکن است پزشک آزمایش پچ پوستی یا حساسیت را تجویز کند. همچنین ممکن است درباره برنامه مراقبت از پوست شما سؤال کند، التهابات احتمالی را تشخیص دهد و برای کاهش تحریک پوستی محصولات ملایم‌تری را پیشنهاد دهد.
متخصص پوست چند عامل را برای تشخیص پوست حساس در نظر می‌گیرد، از جمله:
- واکنش پوستی مثل جوش، برآمدگی و ساییدگی پوست.
- خشکی زیاد پوست که سبب حمایت‌نشدن پایانه‌های عصبی پوست می‌شود.
- مستعد سرخی و برافروختگی پوست بودن.
متخصص با بررسی پوست شما متوجه می‌شود که آیا شما پوست حساسی دارید یا چیزی موجب مشکل پوستی شده است.
آزمایش برای تشخیص پوست حساس
تست برچسبی یا پچ تست (patch test) علائم آلرژی‌هایی را مشخص می‌کند که عامل پوست حساس‌اند یا در ایجاد آن نقش دارند. بااین‌حال، عوامل مختلفی در ایجاد پوست حساس نقش دارند و بررسی آنها برای پزشک دشوار است.
مراقبت از پوست حساس
گزینه‌های مختلفی برای درمان پوست حساس وجود دارند که معمولا شامل ۳ بخش‌اند. هدف اول رهایی از خارش و سوزش و مهار حساسیت پوستی است. هدف دوم تمرکز بر درمان عامل ایجاد پوست حساس است که متخصص انجامش می‌دهد. درنهایت هم باید از ایجاد پوست حساس در آینده جلوگیری کرد.
- پاکسازی: واکنش پوست حساس به انواع روش‌های پاکسازی در هر فرد متفاوت است، اما بیشتر متخصصان پوست موافق‌اند که صابون دئودورانت و صابون بسیار معطر حاوی مواد قوی است و نباید برای صورت استفاده شود. پاک‌کننده‌های بدون صابون مثل صابو‌‌ن‌های پاکسازی ملایم و بیشتر پاک‌کننده‌های مایع صورت قدرت کمتری دارند و کمتر از صابون پوست صورت را تحریک می‌کنند. این مسئله درباره کرم‌های پاکسازی و دستمال‌های یک‌بارمصرف صورت هم صادق است.
- مرطوب‌کردن: محصولات مرطوب‌کننده به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کنند. بنابراین مانع خشکی و خراش پوستی می‌شوند.
درمان خانگی پوست حساس
گزینه‌های مختلفی برای درمان پوست حساس در خانه وجود دارند، از جمله:
- مرطوب‌کردن؛
- حمام جوی دوسر و استفاده از لوسیون‌های حاوی جوی دوسر؛
- استفاده از ضدآفتاب؛
- پوشیدن لباس مناسب؛
- استفاده از پروبیوتیک.
لباس مناسب برای پوست حساس
الیاف صاف، نرم و طبیعی مثل پنبه و ابریشم برای پوست بهترند. پنبه سرد و ابریشم گرم است. هر دوی این مواد قابلیت جذب دارند و به دورکردن رطوبت از بدن کمک می‌کنند. پارچه‌های ریون و لینن هم برای پوست حساس راحت‌اند، اما از پنبه و ابریشم سنگین‌ترند. از طرفی لباس شما باید گشاد و با حداقل چین‌وچروک باشد.
نکات مهم درباره محصولات مراقبت از پوست
راهنمای خاصی درباره استفاده از محصولات مراقبتی وجود ندارد، اما بیشتر محصولات سازگار با پوست فقط از چند ماده تشکیل می‌شوند و مواد معطر آنها کم است یا فاقد مواد معطرند. اگر پوست حساسی دارید، از مصرف محصولات حاوی مواد خاص اجتناب کنید، از جمله:
همچنین اگر پوست حساسی دارید، بهتر است از محصولاتی استفاده کنید که پوست شما را کمتر تحریک می‌کنند، از جمله:
- از پودر صورتی استفاده کنید که مواد نگهدارنده کمی دارد و احتمال تحریک پوست ناشی از آن حداقل است.
- برای کاهش التهاب پوستی از مواد با پایه سیلیکونی استفاده کنید.
- از مواد آرایشی ضدآب استفاده نکنید، زیرا به پاک‌کننده‌های خاصی برای برداشتن آنها نیاز دارید.
- از خط چشم و ریمل مشکی استفاده کنید، زیرا این مواد کمترین مقدار آلرژی را ایجاد می‌کنند.
- از خط چشم و پرکننده ابروی مدادی استفاده کنید. خط چشم‌های مایع حاوی لاتکس‌اند و ممکن است واکنش حساسیتی ایجاد کنند.
- مواد آرایشی قدیمی را دور بریزید. این مواد ممکن است فاسد یا آلوده شوند.
همچنین قبل از استفاده از محصولات آرایشی جدید روی پوست‌تان، این چند نکته را در نظر بگیرید:
- مقداری از محصول جدید را پشت گوشتان بزنید و ۱ شب صبر کنید.
- اگر پوست‌تان ملتهب نشد، مقداری از محصول را به پوست کنار چشمتان بزنید و صبر کنید.
- اگر التهابی ایجاد نشد، محصول برای پوست شما ایمن است و می‌توانید آن را به تمام پوست صورت‌تان بزنید.
محاظت از پوست حساس در فصل گرم و سرد
در تمام طول سال از ضدآفتاب استفاده کنید. ضدآفتابی را انتخاب کنید که فاکتور محافظت در برابر آفتاب یا اس.پی.اف (SPF) آن حداقل ۳۰ باشد و آن را هر روز و زمانی که بیشتر از ۲۰ دقیقه در معرض آفتابید بزنید.
به یاد داشته باشید که پرتوی یو.وی.ب (UVB) آفتاب که به پوست آسیب می‌زند، از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر بیشتر است. سعی کنید تا حد امکان در این بازه زمانی بیرون نروید.
در فصل زمستان، برای جلوگیری از خشکی، پوسته‌پوسته‌شدن، خارش و ترک‌خوردن پوست نکات زیر را رعایت کنید:
- خانه را بیش از حد گرم نکنید.
- دوش یا حمام آب گرم (نه داغ) بگیرید و از پاک‌کننده‌های بدون صابون استفاده کنید.
- بعد از حمام، برای کاهش خشکی پوست، زمانی از مرطوب‌کننده استفاده کنید که هنوز پوست‌تان مرطوب است.
- از مرطوب‌کننده‌های حاوی وازلین، روغن معدنی، لینولئیک اسید، سرامید، دایمتیکون و گلیسیرین استفاده کنید.
برنزه‌کردن در فصل تابستان به پوست آسیب می‌زند. بدون ضدآفتاب بیرون نروید. در زمان بیرون‌رفتن از کلاه لبه‌پهن، عینک آفتابی و لباس‌هایی با بافت منسجم استفاده کنید که دست‌ها و پاها را می‌پوشانند. ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از بیرون‌رفتن ضدآفتاب بزنید و هر ۸۰ دقیقه، بعد از شنا یا عرق شدید آن را تجدید کنید.
ضدآفتاب مناسب پوست های حساس
ضدآفتاب مناسب باید اس‌پی‌اف (SPF) ۳۰ یا بیشتر داشته باشد. مواد فعال آن باید تنها زینک اکساید یا تیتانیوم دی‌اکساید باشد تا به آن واکنش حساسیتی نداشته باشید. این مواد به‌جای جذب پرتوی فرابنفش نور خورشید، آن را منحرف می‌کنند.
سؤالات رایج
۱. بیماری‌های ناشی از پوست‌های حساس چیست؟
اگر به اختلالات پوستی مثل آکنه، پسوریازیس، درماتیت تماسی، روزاسه یا اگزما دچارید، احتمالا پوست حساسی دارید.
۲. آیا محصولات ضدحساسیت برای پوست حساس مناسب‌اند؟
محصولات مراقبتی ضدحساسیت پوست لزوما برای پوست‌های حساس مناسب نیستند. در واقع هیچ استاندارد درستی برای استفاده از عبارت ضدحساسیت وجود ندارد.
۳. آیا بیماری ناشی از پوست حساس در کودکان برطرف می‌شود؟
کودکانی که پوست‌های حساس ناشی از اگزما دارند، به‌احتمال زیاد بیماری آنها قبل از ۵سالگی و به‌احتمال ۴۰ تا ۵۰درصد تا سن نوجوانی از بین می‌رود. حدود ۸۰درصد از افراد ۱۱ تا ۳۰ سال جوش دارند و معمولا تا اوایل ۳۰سالگی جوش در بیشتر آنها ازبین می‌رود. بااین‌حال، پسوریازیس جزو بیماری‌های مزمن تهدیدکننده زندگی است.
۴. آیا پوست‌های حساس ارثی است؟
بله. تعدادی از بیماری‌های پوستی مربوط به پوست‌های حساس مثل آکنه، اگزما، پسوزیازیس و روزاسه ارثی هستند. اما التهاب پوستی مربوط به محصولات مراقبی یا آرایشی بهداشتی ارثی نیست.
۵. آیا عارضه پوست حساس در زنان بیشتر است؟
حفظ سلامت پوست به همان اندازه‌ای که برای زنان مهم است، برای مردان هم اهمیت دارد. طبق بررسی‌ها، حدود ۵۰ تا ۶۱درصد زنان و ۳۰ تا ۴۴درصد مردان دچار عارضه پوست حساس می‌شوند. به نظر می‌رسد که نازک‌بودن پوست زنان آنها را بیشتر مستعد حساسیت پوستی می‌کند. همچنین زنان بیشتر در معرض کم‌آبی یا خشکی پوست ناشی از تغییرات هورمونی هستند. البته این فرضیه‌ها به تحقیقات بیشتری نیاز دارند.
شما بگویید
شما چقدر با پوست حساس و روش‌های رسیدگی به آن آشنایی دارید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
