پریودنتیت نوعی بیماری لثه است که موجب التهاب شدید لثه می‌شود. این بیماری با علائمی مثل قرمزی، خونریزی و ورم لثه همراه است که اگر آن را بدون درمان رها کنید، ممکن است موجب ازدست‌رفتن دندان شود. می‌دانید پریودنتیت چرا ایجاد می‌شود و روش درمان یا پیشگیری از آن چیست؟ برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این بیماری تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
پریودنتیت دندان چیست؟
پریودنتیت (Periodontitis) نوعی بیماری لثه جدی است. در واقع این بیماری نوعی عفونت باکتریایی است که با التهاب بافت نرم اطراف دندان شروع می‌شود. پریودنتیت درمان‌نشده استخوان حمایت‌کننده دندان را از بین می‌برد و موجب حرکت و ازدست‌رفتن دندان می‌شود.
شیوع پریودنتیت
پریودنتیت در افراد زیر ۳۰ سال چندان شایع نیست، اما بیشتر از ۴۷درصد از بزرگ‌سالان بالای ۳۰ سال را درگیر می‌کند. میزان شیوع این بیماری بین افراد بالای ۶۵ سال به ۷۰درصد می‌رسد. این بیماری ممکن است به‌سبب ضعف در بهداشت دهان و دندان مثل مسواک‌نزدن یا استفاده‌نکردن از نخ‌دندان ایجاد شود. اما مواردی مثل ژنتیک هم در ایجاد پریودنتیت نقش دارند. اگر والدین زیستی شما پریودنتیت دارند، ممکن است شما هم به این بیماری دچار شوید.
علت پریودنتیت
علت اصلی پریودنتیت بهداشت ضعیف دهان و دندان است. باکتری‌ها به پلاک می‌چسبند و روی سطح دندان رسوب می‌کنند. اگر خوب یا مرتب دندان‌هایتان را تمیز نکنید، باکتری‌ها از زیر خط لثه شما، یعنی جایی که مسواک و نخ‌دندان به آن دسترسی ندارد، عبور می‌کنند. این باکتری‌های مخرب بافت حمایت‌کننده دندان را از بین می‌برند و موجب عفونت، ازدست‌رفتن استخوان و دندان می‌شوند.
عوامل دیگری هم در ایجاد پریودنتیت نقش دارند، از جمله:
- سیگارکشیدن؛
- دیابت؛
- ژنتیک و سابقه خانوادگی؛
- تغییرات هورمونی در زنان مثل بارداری یا استفاده از قرص‌های پیشگیری از بارداری؛
- بیماری‌های عامل التهاب در بدن مثل آرتریت، کووید ۱۹ و بیماری‌های قلبی.
پریودنتیت درمان‌نشده
پریودنتیت نوعی بیماری پیشرونده است و با گذشت زمان مشکلات بیشتری ایجاد می‌کند. این بیماری ۴ مرحله دارد:
- التهاب لثه: اولین مرحله بیماری است و شدت آن از پریودنتیت کمتر است. در این حالت لثه‌ها قرمز و متورم می‌شوند، اما استخوان اطراف دندان از بین نمی‌رود. التهاب لثه با تمیزکردن مرتب دندان و مراجعه به دندان‌پزشک قابل‌برگشت است.
- پریودنتیت خفیف: التهاب لثه درمان‌نشده به پریودنتیت خفیف تبدیل می‌شود. در این مرحله، لثه از دندان بلند می‌شود و مقداری از استخوان اطراف دندان شروع به ازبین‌رفتن می‌کند. درنتیجه پاکت پریودنتال ایجاد می‌شود. پلاک، رسوب و باکتری‌ها به این پاکت می‌چسبند و مسواک و نخ دندان به آن دسترسی ندارند.
- پریودنتیت متوسط: با پیشرفت پریودنتیت ممکن است استخوان بیشتری را در اطراف دندان از دست بدهید. باکتری‌ها به ازبین‌بردن رباط‌ها و بافت‌های نرم اطراف دندان ادامه می‌دهند. در این مرحله ممکن است لثه شما دردناک و حساس شود.
- پریودنتیت شدید: زمانی که پریودنتیت بدون درمان رها شود، بیماری شدیدتر می‌شود و همان طور که ازبین‌رفتن استخوان ادامه می‌یابد، ممکن است دندان از بین برود یا کاملا بیفتد. علاوه‌بر خونریزی لثه، چرک و عفونت در اطراف خط لثه ایجاد می‌شود که ممکن است موجب بوی بد مزمن در دهان شود.
علاوه‌بر بهداشت ضعیف، ممکن است پریودنتیت با توجه به سلامت کلی بدن ایجاد شود. در واقع ارتباط نزدیکی بین سلامت دهان و دندان و سلامت کلی بدن وجود دارد. افراد مبتلا به پریودنتیت بیشتر در معرض بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، آلزایمر و سایر بیماری‌های جدی‌اند.
علائم پریودنتیت
لثه‌های سالم به‌خوبی در اطراف دندان شما قرار می‌گیرند، اما پریودنتیت این شرایط را تغییر می‌دهد و علائم مختلفی دارد، از جمله:
- لثه قرمز یا راغوانی؛
- پلاکت و رسوب‌های بی‌رنگ روی دندان؛
- طعم فلز در دهان؛
- حساس‌شدن دندان؛
- ورم لثه؛
- خونریزی راحت لثه؛
- لثه‌های حساس؛
- بوی بد دهان؛
- عفونت اطراف خط لثه؛
- لق‌شدن دندان؛
- ازدست‌دادن دندان؛
- بلند‌شدن لثه؛
- درد هنگام جویدن؛
- فاصله جدید بین دندان‌ها؛
- تغییر در شکل قرارگیری دندان‌ها.
زمان مراجعه به پزشک
اگر علائم بیماری لثه مثل قرمزی، درد یا خونریزی لثه دارید، بلافاصله به دندان‌پزشک مراجعه کنید؛ مراجعه به‌موقع شاید سبب برگشت سلامت دهان شود. هرچه دیرتر به پزشک مراجعه کنید، بیماری پیشرفته‌تر می‌شود و درنتیجه به درمان شدیدتری نیاز خواهید داشت.
تشخیص پریودنتیت
دندان‌پزشک می‌تواند با معاینه دندان پریودنتیت را تشخیص دهد. همچنین ممکن است چند کار دیگر انجام دهد، از جمله:
- پرسیدن سؤال درباره علائم و سابقه پزشکی شما؛
- بررسی علائم و التهاب لثه؛
- استفاده از پروب (کاوشگر) برای بررسی پاکت‌های اطراف دندان (بدون آسیب)؛
- استفاده از پرتوی ایکس برای بررسی استخوان ازدست‌رفته؛
- ارجاع به متخصص بیماری‌های لثه.
درمان پریودنتیت
درمان بیماری لثه با توجه به وسعت و شدت آن متفاوت است. برای درمان پریودنتیت روش‌های غیرجراحی و جراحی وجود دارد.
۱. درمان غیرجراحی پریودنتیت
گزینه‌های غیرجراحی معمولا برای افراد مبتلا به پریودنتیت خفیف تا متوسط مؤثرند. این گزینه‌ها عبارت‌اند از:
- درمان دارویی پریودنتیت با مصرف آنتی‌بیوتیک شامل آنتی‌بیوتیک خوراکی برای مبارزه با عفونت یا آنتی‌بیوتیک موضعی زیر لثه برای هدف‌گرفتن ناحیه آسیب‌دیده.
- ریشه‌سابی که به آن تمیزکردن عمقی دندان هم می‌گویند و شبیه تمیزکردن روتین است، با این تفاوت که در ناحیه آسیب‌دیده بی‌حسی موضعی دریافت می‌کنید. این کار به پزشک اجازه می‌دهد تا باکتری‌های زیر خط لثه را تمیز کند. همچنین ریشه دندان را صاف می‌کند تا از تجمع پلاک و باکتری‌های بعدی جلوگیری کند. این کار معمولا در یک یا دو مرحله در مطب دندان‌پزشک انجام می‌شود. یک ماه بعد باید به مطب دندان‌پزشک مراجعه کنید تا لثه و روند درمان بررسی شود.
- استفاده از شوینده‌های دهانی حاوی مواد خاص.
۲. درمان جراحی پریودنتیت
اگر پریودنتیت متوسط تا شدید دارید، احتمالا به مداخله جراحی نیاز خواهید داشت. در ادامه، برخی از درمان‌های جراحی این عارضه را معرفی کرده‌ایم.
۱. جراحی فلپ
در این جراحی متخصص لثه با ایجاد یک برش در طول خط لثه، موقتا لثه را از دندان بلند می‌کند. این کار کمک می‌کند تا متخصص به‌راحتی ریشه دندان را ببیند و آن را کاملا تمیز کند. اگر عفونت موجب ازدست‌رفتن استخوان شده باشد، ممکن است متخصص برجستگی استخوان زیرین را تراز کند. این کار موجب می‌شود که بعد از بهبودی، تمیزکردن مناطق درگیر راحت‌تر شود.
۲. پیوند استخوان دندان
اگر استخوان زیادی از دست داده باشید، ممکن است دندان‌پزشک یا متخصص لثه پیوند استخوان را پیشنهاد دهد. طی این فرایند، مواد پیوند استخوان جایگزین بافت استخوانی ازدست‌رفته می‌شود. (این مواد ممکن است از استخوان خود شما، استخوان اهدایی یا مواد سنتزی باشد.) پیوند همچون داربستی برای رشد استخوان جدید عمل می‌کند. هدف این روش کاهش عفونت‌های بعدی و پیشگیری از ازدست‌رفتن دندان است.
۳. پیوند لثه
متخصص لثه می‌تواند لثه را از روی دندان شما کنار بزند که به آن عقب‌رفتن لثه می‌گویند. درنتیجه ریشه‌های دندان شما در معرض دید قرار می‌گیرند و بلندتر به نظر می‌رسند. برای جایگزینی بافت ازدست‌رفته اطراف دندان ممکن است پزشک پیوند لثه را پیشنهاد دهد. در این جراحی، بافت پیوندی را روی ناحیه مدنظر قرار می‌دهند و بخیه می‌کنند. (این بافت ممکن است از سقف دهان شما باشد یا از بانک استخوان و بافت گرفته شود.) جراحی پیوند لثه ریشه‌های در معرض دید را می‌پوشاند، ظاهر خنده شما را بهبود می‌دهد و احتمال عقب‌نشینی‌های بعدی را کمتر می‌کند.
۴. بازسازی بافت هدایت‌شده
در این روش، دندان‌پزشک یا متخصص لثه یک غشای زیست‌تخریب‌پذیر مخصوص را بین استخوان و دندان قرار می‌دهد. این غشا از رشد بافت ناخواسته به ناحیه مدنظر جلوگیری می‌کند و در عوض استخوان را تشویق به جایگزینی می‌کند.
۵. پلاسمای غنی از پلاکت
اگر بافت استخوان یا لثه را از دست داده باشید، پلاسمای غنی از پلاکت می‌تواند به بازسازی آن کمک کند. این پلاسما از نمونه خون شما تهیه می‌شود. بعد از گرفتن نمونه خون و سانتریفیوژ آن، پلاسما از سلول‌های قرمز و سفید جدا می‌شود. سپس این پلاسما در مناطق مدنظر وارد می‌شود تا استخوان جدید را به رشد تشویق کند.
پیشگیری از پریودنتیت
بهترین روش پیشگیری از پریودنتیت تمیزکردن مرتب دندان‌ها و استفاده از دهان شویه است. افراد مستعد پریودنتیت بیشتر از دیگران به نظافت منظم دهان و دندان نیاز دارند. درباره تعداد دفعات تمیزکردن دندان با پزشک مشورت کنید.
همچنین بهتر است بهداشت دهان و دندان را حفظ کنید، از جمله:
- حداقل ۲ بار در روز مسواک بزنید؛
- ۱ بار در روز نخ دندان بکشید؛
- حداقل ۱ بار در سال به دندان‌پزشک مراجعه کنید؛
- از مصرف تنباکو اجتناب کنید؛
- از مصرف الکل و قند اضافی پرهیز کنید؛
- هر ۳ تا ۴ ماه یک بار مسواکتان را عوض کنید؛
- سیگار نکشید؛
- در رژیم غذایی خود میوه بگنجانید؛
- برای مواردی مثل خشکی دهان، تغییر طعم یا بوی دهان و سایر مشکلات دهان به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
تفاوت ژینژیویت و پریودنتیت
اینکه دهان شما حاوی باکتری باشد طبیعی است. اما زمانی‌که این باکتری‌ها جمع می‌شوند، بیماری لثه ایجاد می‌شود. درواقع، بیماری لثه به دلیل تجمع پلاک یا یک فیلم چسبنده از باکتری است که روی دندان را می‌پوشاند. بیماری لثه در مراحل اولیه ژینژیویت نامیده می‌شود و شامل التهاب لثه‌ای است که همیشه با علامت همراه نیست. ممکن است شما بدون اینکه متوجه باشید، ژینژیویت داشته باشید.
ژینژیویت درمان‌نشده به پرودنتیت تبدیل می‌شود که مرحله پیشرفته‌تر بیماری لثه است. این بیماری می‌تواند در طول زمان به لثه و دندان‌های شما آسیب بزند.
علائم شایع ژینژیویت
ژینژیویت علائم مختلفی دارد، از جمله:
- قرمزی و ورم لثه؛
- خونریزی لثه با مسواک‌زدن یا کشیدن نخ دندان؛
- خونریزی تصادفی لثه.
ژینژیویت معمولا با درد و علامت همراه نیست و با مسواک‌زدن درست و استفاده از دهان‌شویه قابل درمان است.
شما بگویید
پریودنتیت را می‌توان با مراقب و درمان مناسب مهار کرد. شما چقدر با پریودنتیت آشنایی دارید؟ آیا برای درمان شخصی و برنامه‌های مراقبتی به دندان‌پزشک یا متخصص لثه مراجعه می‌کنید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
