پریتونیت التهاب صفاق یا بافتی است که اندام های داخلی بدن را می پوشاند. این التهاب معمولاً در اثر عفونت و گاهی در اثر تحریک بافت ها با مایعات بدن ایجاد می شود. عفونت صفاقی خطرناک است و می تواند سایر اندام های بدن را تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر این، این عفونت می تواند وارد جریان خون شده و باعث سپسیس شود. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با پریتونیت و تشخیص و درمان آن تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
پریتونیت چیست؟
صفاق غشایی نازک است که داخل شکم را می پوشاند و اندام های داخلی را احاطه می کند. اگر این بافت در معرض مایعات بدن تحریک کننده یا عفونی قرار گیرد، ممکن است ملتهب شود. به التهاب صفاق پریتونیت می گویند. این عارضه معمولا زمانی رخ می دهد که چیزی به بدن نشت کند. عفونت شایع ترین علت پریتونیت است که می تواند بسیار خطرناک باشد.
پریتونیت معمولاً با درد و تورم شکم خود را نشان می دهد، اما عوارض دیگری نیز وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید. از آنجایی که صفاق در سرتاسر شکم وجود دارد و با همه اندام ها در تماس است، عفونت صفاقی می تواند همه این اندام ها را درگیر کند. علاوه بر این، این عفونت می تواند وارد جریان خون شده و در سراسر بدن پخش شود.
آیا پریتونیت اورژانسی است؟
پریتونیت می تواند خفیف یا شدید باشد و می تواند موضعی یا در سراسر صفاق پخش شود. البته چون این بیماری به خصوص نوع عفونی آن می تواند به سرعت تشدید شود، پزشکان آن را یک اورژانس پزشکی می دانند.
علت پریتونیت
عفونت های باکتریایی، به ویژه آنهایی که از یک عضو منتشر می شوند، شایع ترین علت پریتونیت هستند. این زمانی اتفاق می افتد که سوراخی در معده یا روده فرد ایجاد شود و عفونت های باکتریایی از دستگاه گوارش وارد حفره صفاقی شوند. علت شایع دیگر پارگی آپاندیس است. علت کمتر شایع این بیماری، نوع پریتونیت باکتریایی است که خود به خود در صفاق ایجاد می شود.
1. عوامل عفونی
پریتونیت عفونی اولیه یا ثانویه است. علت پریتونیت عفونی اولیه عفونتی است که از خود صفاق منشا می گیرد. پریتونیت باکتریایی ثانویه از هر قسمت دیگر بدن به صفاق سرایت می کند.
عفونت اولیه کمتر از عفونت ثانویه است و معمولاً توسط یکی از عوامل زیر ایجاد می شود:
- پریتونیت باکتریایی خودبخودی در افراد مبتلا به آسیت رخ می دهد. آسیت وضعیتی است که در آن مایع اضافی از سیاهرگ ها نشت می کند و در صفاق تجمع می یابد. آسیت در اثر بیماری هایی مانند بیماری کبد، نارسایی کلیه، نارسایی قلبی و سرطان ایجاد می شود که سیستم ایمنی را به خطر می اندازد. علاوه بر این، برخی از این بیماری ها باعث می شوند که مقدار کمی باکتری از دستگاه گوارش وارد صفاق شود.
- عفونت اولیه را می توان با ابزارهای پزشکی به صفاق وارد کرد، به ویژه هنگامی که در خانه استفاده می شود. دیالیز و لوله تغذیه دو دلیل این امر هستند. دیالیز صفاقی حفره صفاقی را از طریق یک لوله پر و خالی می کند. یک لوله تغذیه طولانی مدت نیز توسط یک لوله انعطاف پذیر (کاتتر) مستقیماً از صفاق به معده یا روده کوچک متصل می شود. شکاف در دیواره اندام می تواند به عفونت اجازه ورود به حفره شکم را بدهد.
عفونت ثانویه شایع ترین علت پریتونیت است که علل مختلفی دارد از جمله:
- ترکیدن آپاندیس (آپاندیسیت)؛
- زخم معده سوراخ شده؛
- زخم روده سوراخ شده ناشی از دیورتیکولیت یا بیماری التهابی روده؛
- عفونت پانکراس؛
- پارگی آبسه لوله تخمدان ناشی از بیماری التهابی لگن؛
- حاملگی خارج رحمی؛
- تروما یا آسیب شکم؛
- جراحی شکم.
2. عوامل شیمیایی زمینه
التهاب معمولاً به دلیل عفونت ایجاد می شود، اما گاهی اوقات در اثر واکنش شیمیایی به مایعات مختلف بدن ایجاد می شود، مانند:
- سوراخ شدن کیسه صفرا به دلیل التهاب شدید و نشت صفرا که می تواند با یا بدون عفونت باکتریایی تحریک کننده باشد.
- سوراخ شدن پانکراس به دلیل التهاب شدید و نشت آنزیم های پانکراس که می تواند با یا بدون عفونت باکتریایی تحریک کننده باشد.
- سوراخ شدن معده به دلیل زخم معده و نشت اسید معده که حتی بدون عفونت باکتریایی نیز می تواند تحریک کننده باشد.
- پارگی یک تومور یا کیست در شکم که می تواند باعث پریتونیت شیمیایی شود.
علائم پریتونیت
1. علائم شایع
- درد خفیف یا شدید شکم و حساسیت به لمس؛
- شکم متورم؛
- از دست دادن اشتها؛
- مشکل در دفع مدفوع؛
- کاهش ادرار؛
- تشنگی؛
- کاهش فشار خون و شک؛
- کم آبی بدن؛
- فلج ایلئوم (زمانی که روده ها به طور موقت فلج می شوند).
2. علائم مربوط به عفونت.
3. علائم مربوط به آسیت.
گاهی ممکن است فرد مبتلا به پریتونیت باشد، اما ممکن است متوجه آن نباشد. درد شکم و سایر علائم ناشی از بیماری زمینه ای که باعث پریتونیت می شود، می تواند علائم خود پریتونیت را پنهان کند. برخی از افرادی که صفاق آنها مدتی است به دلیل آسیت ملتهب شده است، در صفاق احساس کمتری دارند. اگر آسیت عفونی شود، ممکن است تفاوت را ندانند. بنابراین، توصیه می شود از خطر پریتونیت آگاه باشید.
عوارض پریتونیت.
- احتمال سپسیس همراه با عفونتی که وارد خون می شود و می تواند باعث مرگ شود.
- کم آبی و تغییر تعادل الکترولیت با ورود مایع به معده.
- یبوست و احتباس ادرار با فلج موقت اندام ها؛
- چسبندگی شکم و بافت اسکار ناشی از التهاب که می تواند باعث انسداد روده شود.
- سندرم هپاتورنال، که می تواند باعث پریتونیت باکتریایی خود به خود در افراد مبتلا به بیماری کبد شود.
- پریتونیت سوم عفونتی است که پس از درمان علت زمینه ای ایجاد می شود.
افرادی که به دلیل بیماری های مزمن سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر از عوارض جانبی رنج می برند.
تشخیص پریتونیت
تشخیص به موقع بسیار مهم است و می تواند از پریتونیت قبل از ایجاد عوارض جلوگیری کند. پزشک تشخیص را با پرسیدن سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و وضعیت فعلی فرد آغاز می کند. سپس شکم را از نظر تورم و حساسیت به لمس و فشار بررسی کنید. در صورت وجود مشکل، آزمایش خون برای بررسی التهاب یا عفونت تجویز می شود. همچنین می توان از سی تی اسکن و ام آر آی اندام های شکم برای تشخیص علت پریتونیت استفاده کرد.
یکی از راه های تایید یا تشخیص عفونت خاص در صفاق، نمونه برداری از مایع صفاقی با سوزن و بررسی آن در آزمایشگاه است. در موارد آسیت نیز برای رفع فشار شکم مفید است. در موارد خاصی که علت پریتونیت ناشناخته است، ممکن است جراحی برای تشخیص و رفع مشکل مربوط به پریتونیت انجام شود.
درمان پریتونیت
درمان معمولا موثر است، اما برخی از عوارض جانبی، مانند آسیب اندام، ممکن است برای مدتی ادامه داشته باشد. درمان معمول پریتونیت، تزریق سرم و انواع آنتی بیوتیک ها برای درمان یا پیشگیری از عفونت است. اگر آزمایشات نشان دهنده نوع خاصی از باکتری یا عامل عفونی باشد، ممکن است فرد آنتی بیوتیک اختصاصی تری دریافت کند. تیم پزشکی سعی می کند با از بین بردن علت زمینه ای وضعیت بیمار را ثابت نگه دارد. برخی از علل نیاز به جراحی فوری دارند.
پیشگیری از پریتونیت
پزشک ممکن است برای افراد مبتلا به سیروز و ضایعات آنتی بیوتیک تجویز کند.
اگرچه دیالیز صفاقی می تواند باعث پریتونیت شود، اما به دلیل پیشرفت تکنولوژی کمتر شایع است. اگر تحت دیالیز صفاقی هستید، این چند نکته را در نظر داشته باشید:
- قبل از لمس کاتتر حتما دست ها، انگشتان و فضای بین انگشتان خود را بشویید.
- هنگام کار از ماسک استفاده کنید؛
- روش مناسب برای جایگزینی استریل را دنبال کنید.
- کرم آنتی بیوتیک را هر روز به محل کاتتر بزنید.
- هر گونه آلودگی احتمالی را فوراً به پرستار اطلاع دهید. در بسیاری از موارد، یک دوز آنتی بیوتیک از آلودگی و عفونت جلوگیری می کند.
تو بگو
چقدر با پریتونیت و درمان آن آشنایی دارید؟ در صورت تمایل می توانید تجربه و نظر خود را در قسمت نظرات برای ما بنویسید و این مقاله را از طریق شبکه های اجتماعی با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
گامی برای تسلط بر مهارت های ارتباطی شما
