هنگامی که با موقعیتی مواجه می شویم که باعث اضطراب یا ترس شدید می شود، بدن با علائم ناگهانی و غیرارادی مانند تپش قلب، انقباضات عضلانی و افزایش ضربان قلب به این وضعیت واکنش نشان می دهد که به آن پاسخ مبارزه یا فرار می گویند. هر آنچه را که باید در مورد این واکنش فیزیولوژیکی بدن بدانید را در این مقاله خواهید خواند.
پاسخ مبارزه یا فرار چیست؟
پاسخ جنگ یا گریز که پاسخ استرس حاد نیز نامیده می شود، یک واکنش فیزیولوژیکی است که در اثر مواجهه با چیزهای ترسناک (ذهنی یا فیزیکی) ایجاد می شود. این واکنش بدن با ترشح هورمون هایی ایجاد می شود که بدن را برای ماندن و مواجهه با تهدید یا فرار به سمت امن آماده می کند.
مراحل پاسخ مبارزه یا فرار
مراحل این واکنش فیزیولوژیکی عبارتند از:
- مرحله هشدار: در این مرحله سیستم عصبی مرکزی فعال شده و بدن را برای مبارزه یا فرار آماده می کند.
- مرحله مقاومت: مرحله ای که در آن بدن سعی می کند به حالت عادی بازگردد.
- مرحله خستگی: اگر دو مرحله فوق به طور مداوم تکرار شود (مانند زمانی که فرد تحت استرس مزمن است)، بدن خسته می شود.
تکامل پاسخ مبارزه یا فرار
اصطلاح “جنگ یا گریز” به گزینه هایی اشاره دارد که اجداد ما هنگام مواجهه با خطر در محیط خود داشتند: جنگ یا فرار. در هر صورت، پاسخ فیزیولوژیکی و روانی به استرس، بدن را برای واکنش در برابر خطر آماده می کند.
فیزیولوژیست آمریکایی، والتر کانن، اولین کسی بود که واکنش جنگ یا گریز را در دهه 1920 توصیف کرد. کانن کشف کرد که زنجیره ای از واکنش های سریع در بدن برای رویارویی با موقعیت های تهدید کننده رخ می دهد. امروزه این واکنش بخشی از مرحله اول نظریه «سندرم سازگاری عمومی» هانس سلیه محسوب می شود.
در حین پاسخ جنگ یا پرواز چه اتفاقی می افتد؟
در پاسخ به استرس حاد، سیستم عصبی سمپاتیک بدن با ترشح ناگهانی هورمون ها فعال می شود. هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک و هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین هورمون هایی هستند که واکنش مبارزه یا فرار را تحریک می کنند. این هورمون ها باعث تحریک سیستم عصبی سمپاتیک غده هیپوفیز و غدد فوق کلیوی می شوند و در نتیجه این فرآیند کاتکولامین هایی مانند آدرنالین، نوراپی نفرین و کورتیزول ترشح می شود.
این زنجیره واکنش باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون و تنفس سریعتر می شود. بدن می تواند 20 تا 60 دقیقه پس از ناپدید شدن تهدید در حالت جنگ یا پرواز باقی بماند، یعنی زمانی که طول می کشد تا سیستم عصبی پاراسمپاتیک بدن را به حالت قبل از برانگیختگی خود بازگرداند.
سیستم عصبی سمپاتیک واکنش مبارزه یا فرار را تحریک می کند، در حالی که سیستم عصبی پاراسمپاتیک پس از پایان تهدید، بدن را به حالت آرامش و عادی برمی گرداند.
علائم فیزیکی واکنش جنگ یا گریز.
علائم فیزیکی که نشان دهنده شروع مبارزه یا پاسخ پرواز است عبارتند از:
- گشاد شدن مردمک چشم: در مواقع خطر، بدن برای آگاهی بیشتر از محیط اطراف خود آماده می شود. گشاد شدن مردمک ها باعث می شود نور بیشتری وارد چشم شود و در نتیجه دید بهتری به فرد می دهد.
- پوست رنگ پریده یا قرمز: هنگامی که این واکنش بدن تحریک می شود، جریان خون به عضلات، مغز، پاها و بازوها افزایش می یابد و به نواحی سطحی بدن کاهش می یابد. رنگ پریدگی یا قرمزی پوست به دلیل جریان خون در سر و مغز شایع است. توانایی لخته شدن خون بدن نیز افزایش می یابد تا از خونریزی بیش از حد در صورت آسیب جلوگیری شود.
- افزایش ضربان قلب و تنفس: ضربان قلب و ضربان تنفس افزایش می یابد تا بدن انرژی و اکسیژن مورد نیاز خود را برای واکنش سریع به خطر فراهم کند.
- لرزش بدن: انقباض ماهیچه ها برای آماده شدن برای مواجهه با خطر باعث لرزش بدن می شود.
با خواندن این علائم، احتمالا زمانی را به یاد خواهید آورد که این واکنش فیزیولوژیکی را تجربه کرده اید. هنگامی که با چیزی ترسناک روبرو می شوید، ضربان قلب شما تندتر می شود، تندتر نفس می کشید و تمام بدن شما برای مبارزه یا فرار از خطر آماده می شود.
اثرات واکنش جنگ یا گریز
مزایای
واکنش جنگ یا گریز نقش مهمی در نحوه برخورد ما با استرس و خطرات محیطی دارد. هنگامی که ما در معرض تهدید هستیم، این واکنش ناخودآگاه بدن را برای مبارزه یا فرار آماده می کند. گاهی اوقات این استرس ایجاد شده مفید است و باعث می شود بهتر با موقعیت های تهدید کننده کنار بیاییم. این نوع استرس باعث می شود در شرایط سخت عملکرد بهتری داشته باشیم.
در مواردی که وجود هر نوع تهدیدی زندگی ما را تهدید می کند، این واکنش فیزیولوژیکی نقش مهمی در بقای ما دارد و با آماده کردن ما برای مبارزه یا فرار، احتمال زنده ماندن از خطر را افزایش می دهد.
معایب
اگرچه پاسخ مبارزه یا پرواز به طور خودکار فعال می شود، اما این به معنای دقیق بودن آن نیست. گاهی اوقات ما حتی زمانی که هیچ تهدید واقعی وجود ندارد اینگونه واکنش نشان می دهیم. زیرا؟ زیرا این واکنش طبیعی بدن با تهدیدهای واقعی و خیالی تحریک می شود. انواع فوبیا نمونه خوبی از تحریک نامناسب این واکنش فیزیولوژیکی است.
قرار گرفتن مداوم در حالت جنگ یا پرواز، مانند استرس مزمن، برای سلامتی شما مضر است. استرس مزمن می تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:
نمونه هایی از پاسخ جنگ یا فرار
واکنش جنگ یا گریز می تواند با خطر فیزیکی قریب الوقوع (مانند مواجهه با سگ گرسنه) یا نوعی استرس درونی (مانند آماده شدن برای سخنرانی در مدرسه یا محل کار) ایجاد شود.
مثال دیگری از واکنش مبارزه یا فرار زمانی است که فردی که از ارتفاع می ترسد برای شرکت در جلسه باید به طبقه بالای یک برج صعود کند. احتمالاً در این شرایط بدن شما با افزایش ضربان قلب و تنفس در حالت آماده باش قرار می گیرد. اگر این واکنش خیلی قوی باشد، می تواند منجر به حمله پانیک شود.
آیا اضطراب یک پاسخ مبارزه است یا فرار؟
بر اساس تحقیقات، تمایل بدن به جنگ یا گریز می تواند احتمال اختلالات اضطرابی را افزایش دهد و افراد را در برابر این نوع اختلالات سلامت روان آسیب پذیرتر کند.
چگونه واکنش مبارزه یا پرواز را کنترل کنیم؟
درک واکنش طبیعی مبارزه یا گریز بدن راهی برای آرام کردن خود در این نوع شرایط است. هنگامی که متوجه تغییر بدن خود در موقعیت های حساس شدید، می توانید با پیروی از برخی استراتژی ها خود را آرام کنید. این راه حل ها عبارتند از:
حرف پایانی
پاسخ جنگ یا پرواز کارکرد خاصی دارد و مختص موقعیت های خطرناک است و نباید توسط عوامل استرس زای روزمره مانند ترافیک، تاخیر در کار، ایمیل های بی پاسخ یا صورت حساب های پرداخت نشده فعال شود. اگر با استرس روزانه این واکنش در بدن شما فعال می شود، از راهکارهای مفیدی برای آرامش در این شرایط استفاده کنید و بدن را به حالت عادی برگردانید.
به نظر شما متداول ترین نمونه های پاسخ جنگ یا گریز چیست؟ نظرات و تجربیات ارزشمند خود را با ما و کاربران عزیز در میان بگذارید.
در افسردگی، غم و اندوه به عمیق ترین لایه های زندگی نفوذ می کند و تغییراتی در احساسات و رفتار ایجاد می کند. اگر احساس افسردگی می کنید، مطمئن شوید که با کمک یک روانشناس ریشه مشکل را پیدا کرده اید و راه حلی برای آن پیدا کرده اید، برای تماس با متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.
با کمک زبان بدن به آنچه گفته نمی شود بگویید و گوش دهید.
