بازار؛ گروه بین الملل: حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در سفر اخیر خود به عمان از دریافت ایده هایی در خصوص احیای برجام خبر داد و از نقش سازنده و نیت صادقانه سلطان عمان در این زمینه تشکر کرد. جزئیات این پیشنهادات منتشر نشده است. از سوی دیگر، سلطان عمان نیز قرار است به ایران سفر کند.
علاوه بر این، رسانه های غربی از پیشنهاد آمریکا در خصوص توافق موقت خبر دادند و ایران هرگونه توافق موقت در خصوص مذاکرات احیای برجام را رد کرد.
علاوه بر این، در جدیدترین پیشرفت، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوربین‌های جدیدی را که مورد توافق ایران و آژانس در سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس از برخی سایت‌های هسته‌ای توافق شده با ایران قرار گرفت، نصب کرده است.
با وجود این، به گفته یک منبع در داخل تشکیلات سیاسی ایران، ایالات متحده تاکید کرده است که بدون توافق بر سر موضوع زندانیان دارای تابعیت دوگانه آمریکایی و ایرانی، هیچ پیشرفت دیگری در مذاکرات حاصل نخواهد شد. این منبع گفت: این موضوع پیچیدگی جدیدی به مجار اضافه کرد و محل اختلاف دو طرف شد.
میدل ایست آی به نقل از منابع ایرانی خود اعلام می کند که مقامات آمریکایی خواهان آزادی چهارمین زندانی هستند و نهادهای ایرانی با پذیرش این موضوع موافق نیستند.
بر اساس این گزارش، منابع ایرانی نزدیک به مذاکرات به میدل ایست آی گفته اند که به دلیل مخالفت تهران با آزادی زندانیان آمریکایی، تلاش ها برای دستیابی به توافق هسته ای موقت بین ایران و آمریکا متوقف شده است.
اوایل این ماه، تهران و واشنگتن پیشرفت خوبی در مذاکرات درباره توافق موقت داشتند که می توانست برخی از تحریم های آمریکا را در ازای محدود کردن غنی سازی هسته ای ایران لغو کند.
پیش از این، دو طرف در مذاکرات برای احیای توافق برجام به بن بست رسیده بودند. با این حال، به گزارش میدل ایست آی، مذاکرات مستقیم رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران و امیر سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل متحد، در حال پیشروی بر سر یک توافق موقت غیررسمی بود.
خبرنگار بازار در گفتگو با «طارق رئوف» رئیس سابق اداره شفافیت و امنیت سیاسی آژانس بین المللی انرژی اتمی به بررسی این موضوع پرداخته است که در ادامه می آید.
“رئوف” مشاور سابق هسته ای هیئت کانادایی است و در حال حاضر رئیس برنامه خلع سلاح، کنترل تسلیحات و عدم اشاعه در موسسه صلح استکهلم (SIPRI) است.
* پس از خوش بینی هایی که پس از سفر سلطان عمان به ایران برای دستیابی به توافق بر سر پرونده هسته ای ایران (حداقل توافقی که باعث افزایش تنش نشود) با آمریکا ایجاد شد، شاهد عقب نشینی در این زمینه هستیم. که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز اخیرا به آن اشاره کرده است. دلیل این توقف چیست؟
در کامنت قبلی خود به خوش بینی بیش از حد نسبت به توافق یا تفاهم موقت میان آمریکا و ایران اشاره کردم. در حالی که ایران می خواهد موضوع هسته ای را «شکاف» کند و آن را از سایر موضوعات مورد مناقشه، مانند پرونده برجام، جدا نگه دارد. به نظر می‌رسد آمریکا نمی‌خواهد موضوع هسته‌ای را به تفرقه بیندازد و ترجیح می‌دهد همه موضوعات اصلی بحث برانگیز را روی میز بگذارد تا مخالفان داخلی آمریکا را آرام کند و نگرانی‌های اسرائیل و عربستان سعودی را برطرف کند.
*طبق اخبار منتشر شده، موضوعات مطرح شده بین ایران و آمریکا شامل مجموعه ای از موضوعاتی چون سیاست منطقه ای ایران، آزادی زندانیان آمریکایی، توقف غنی سازی بیش از 60 درصدی ایران و همکاری تهران با سازمان بین الملل است. آژانس انرژی اتمی به نظر شما این مسائل در رابطه با یکدیگر برای طرفین معنی دارد؟
بهبودهای کوچکی انجام شده است، مانند موافقت آمریکا با انتقال وجوه از کره جنوبی و عمان به ایران. علاوه بر این، ایران موافقت کرد که برخی از فناوری های نظارتی آژانس بین المللی انرژی اتمی را بازیابی کند و دو مورد از سه موضوع پادمان باقی مانده را حل و فصل کند. اما باید توجه داشت که رسیدگی به مشکلات بزرگتر بسیار دشوارتر است. آزادی زندانیان، حمایت از حماس/حزب‌الله، فعالیت‌ها در سوریه، یمن و عراق و مسائل دیگر بسیار پیچیده‌تر از آن هستند که بتوان آنها را به عنوان بخشی از یک بسته حل کرد. این مسائل را باید جداگانه بررسی کرد.
*رافائل گروسی اخیرا اعلام کرده است که همکاری ایران با آژانس آنطور که او انتظار داشت نیست. آیا در مقطع کنونی نمی توان این سخنان را به عنوان اهرم فشار بر ایران ارزیابی کرد؟ آیا این بدان معناست که اگر ایران به موضوعات مطرح شده در مذاکرات اخیر با آمریکا عمل نکند، نفوذ آژانس علیه آن فعال خواهد شد؟
گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، تحت فشار شدید آمریکا، اسرائیل و برخی کشورهای اتحادیه اروپا برای اتخاذ مواضع سخت گیرانه تری در قبال ایران قرار دارد. دو موضوع جداگانه وجود دارد: (1) برجام. در این مورد، نیازی به اتخاذ موضع تند از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیست، زیرا آژانس بخشی از برجام نیست. آمریکا از این توافق خارج شده و ایران تنها به برخی مفاد پایبند است. و (2) NPT. در این راستا، آژانس وظیفه بررسی و حفاظت از امور مربوط به تعهدات معاهده حقوقی ایران را دارد و از این رو اهمیت بیشتری دارد.
* در اکتبر سال جاری، تحریم ها علیه برنامه موشکی ایران بر اساس توافق برجام برداشته می شود. از سوی دیگر کشورهای اروپایی در تلاش برای تمدید تحریم ها علیه برنامه موشکی ایران هستند. این اقدام به عنوان اولین تخلف قانونی آشکار از سوی اروپا ذکر شده است. به نظر شما اعمال تحریم ها علیه برنامه موشکی ایران چه تاثیری بر مذاکرات ایران با طرف مقابل خواهد داشت؟
محدودیت های موشک های بالستیک مشکل ساز خواهد بود زیرا اتحادیه اروپا تحت فشار اسرائیل موضع سختی را اتخاذ می کند. پس از انقضای محدودیت‌های قطعنامه 2231 شورای امنیت، ایران برای توسعه برنامه موشکی خود کاملاً موجه خواهد بود. برجام شامل موشک نمی شود.
* با توجه به اتفاقات اخیر، پیش بینی شما از دستیابی به یک معامله چیست و چه نوع معامله ای محتمل است؟
طبق گزارش ها، دولت ایالات متحده مجوز امنیتی رابرت مالی را لغو کرده است زیرا ظاهراً او بیش از حد مشتاق است تا برجام را حفظ کند. اکنون که ایالات متحده وارد کارزار انتخابات ریاست جمهوری 2024 می شود و جو بایدن می خواهد دوباره نامزد شود، بایدن علاقه ای به نشان دادن انعطاف در قبال ایران ندارد. در طرف ایرانی، علاقه چندانی برای دادن امتیاز به آمریکا و اتحادیه اروپا وجود ندارد. این وضعیت تا بعد از انتخابات آمریکا ادامه خواهد داشت.
