هوش فضایی یکی از انواع شناخته شده هوش انسانی است که به ما امکان می دهد ابعاد و نسبت ها را تشخیص دهیم. ما در محیطی پر از اشیاء مختلف به دنیا می آییم و نمی توانیم بدون درک ابعاد و نسبت ها با محیط تعامل داشته باشیم. بنابراین تقویت هوش فضایی برای تعامل بهتر با محیط ضروری است. به علاوه موفقیت در بسیاری از مشاغل بدون این هوش ممکن نیست. در این مقاله به ارائه تعریفی از هوش فضایی و ارائه مثال هایی از کاربردهای آن می پردازیم سپس روش های بهبود آن و برخی کارهای مرتبط را ارائه می دهیم.
هوش فضایی چیست؟
هوش فضایی یکی از 9 هوش هوارد گاردنر است. نظریه هوش مصنوعی او هوش انسان را به 9 دسته تقسیم می کند که یکی از آنها هوش فضایی است. این هوش بیانگر توانایی تجسم و تصور اشیا، جایگاه آنها در محیط و دستکاری آنهاست. فردی که هوش فضایی زیادی دارد می تواند اشیاء موجود در محیط را به خوبی شناسایی کند و فاصله و اندازه آنها را به خاطر بسپارد. می توانید این اشیاء را در ذهن خود بچرخانید یا دستکاری کنید.
نمونه هایی از کاربرد هوش فضایی
ما از هوش فضایی خود برای انجام بسیاری از کارهای روزمره استفاده می کنیم، مانند:
- وقتی چمدانی را بسته بندی می کنیم، ابعاد هر کالا را تصور می کنیم و سعی می کنیم تا جایی که امکان دارد وسایل را در چمدان جا دهیم.
- هنگام رانندگی و پارک کردن، ما مرتباً از هوش فضایی خود برای درک فواصل و اندازه ها استفاده می کنیم. کل فرآیند رانندگی به هوش فضایی ما بستگی دارد.
- با خواندن دستورالعمل های دو بعدی که در دفترچه راهنما نوشته شده است، دستگاه ها را به صورت سه بعدی مونتاژ کردیم.
هنگام مطالعه از هوش مکانی برای درک موضوعاتی مانند جغرافیا و ریاضیات استفاده می کنیم. طبق تحقیقات، هرچه این بعد هوش ما قوی‌تر باشد، ریاضیات و به‌ویژه هندسه را بهتر درک می‌کنیم.
انواع هوش فضایی
هوش فضایی را می توان به 2 دسته تقسیم کرد. اگرچه این تقسیم بندی محدودیت دقیقی ندارد، اما به ما کمک می کند توانایی یک فرد را در یک زمینه مشخص بهتر درک کنیم.
- نمایش های فضایی: این دسته از افراد می توانند اشیا و ابعاد آنها را به خوبی تجسم کنند، اما درک آنها شامل جزئیات اشیا نمی شود. یعنی فضا و روابط بین اشیا را بدون توجه به جزئیات آنها تصور می کنند.
- مشاهده اشیاء: این دسته از افراد می توانند جزئیات یک شی را خیلی خوب و دقیق به خاطر بسپارند و آن را در ذهن خود تصور کنند.
هوش فضایی از هر نوع قابل یادگیری است. اگرچه برخی از کودکان از ابتدا در این زمینه استعداد بیشتری دارند، اما برخی دیگر می توانند هوش فضایی خود را به روش های مختلف بهبود بخشند.
چگونه هوش فضایی کودکان را تقویت کنیم؟
دانشمندان در تحقیقات خود دریافتند که حتی در 4 ماهگی، کودکان می توانند فضای اطراف و چرخش اشیا را درک کنند. با بررسی مغز، دانشمندان علوم اعصاب دریافتند که بخش‌های خاصی از مغز مستقیماً با هوش فضایی مرتبط است. بنابراین تمرینات و آموزش های لازم برای تقویت هوش فضایی کودکان را می توان از سنین پایین آغاز کرد. در زیر چند روش و تمرین مفید برای تقویت این هوش ارائه می دهیم.
1. از کلماتی استفاده کنید که هوش فضایی را بهبود می بخشد.
والدین می توانند هنگام توصیف اشیا از کلماتی مانند بزرگ، کوتاه، کوچک، مثلثی و منحنی استفاده کنند. کودکان خردسال زمانی که نامی برای آنها انتخاب می شود این مفاهیم را بهتر درک می کنند. طبق تحقیقات، کودکانی که با این توصیفات در خانه و قبل از مدرسه چیزهای مختلفی یاد گرفته اند، در تست های هوش فضایی بهتر عمل می کنند.
2. از بازی سایه و نشانه های غیرکلامی استفاده کنید.
بازی با سایه ها و استفاده از نشانه های غیرکلامی روشی آسان و موثر برای تقویت هوش فضایی کودکان است. به عنوان مثال، اگر بتوانیم با کمک دست به کودکان اعداد را آموزش دهیم، هوش فضایی آنها رشد می کند.
3. کودکان را به تصور کردن تشویق کنید
توانایی تصور یک عنصر ضروری برای تقویت هوش فضایی است. هنگام خواندن کتاب داستان برای کودک، از او بخواهید که افراد، اشیاء و موقعیت ها را در ذهن خود تصور کند و حتی تصویر بکشد. اجازه دهید تخیل شما پرواز کند تا چیزهایی را به نقاشی خود اضافه کنید.
4. از اسباب بازی ها و بازی های رایانه ای استفاده کنید که هوش فضایی را بهبود می بخشد.
برخی از اسباب بازی ها مانند خانه های سه بعدی و لگوها به طور مستقیم هوش فضایی کودک را فعال می کنند. کودک باید موقعیت های مختلف را تصور کند و با این وسایل اشیاء مختلفی بسازد. برای اثربخشی بیشتر این دستگاه ها، آنها را با تاریخچه ترکیب کنید. طبق تحقیقات انجام شده ترکیب این بازی ها با تاریخ منجر به تقویت هوش فضایی می شود.
در کنار پازل ها و ابزارهای واقعی، بازی های رایانه ای یا موبایلی مانند تتریس نیز در تقویت هوش فضایی کودکان نقش دارند.
5. کودکان را به خواندن نقشه تشویق کنید.
خواندن نقشه ها روشی موثر برای تقویت هوش فضایی است. در طول سفر از کودکان بخواهید مسیر را مرور کنند و آن را در ذهن خود تصور کنند. کودکان و نوجوانان با بررسی نقشه و تلاش برای درک مقیاس و علائم به کار رفته در آن، تخیل و هوش فضایی خود را تقویت می کنند.
6. کتاب های مصور در اختیار کودکان قرار دهید.
کمیک خواندن در تقویت این هوش نقش دارد. این کتاب ها بیشتر داستان را با تصویر بیان می کنند. بنابراین، کودکان به تصور وقایع و تغییر نقش در ذهن خود سوق داده می شوند.
7. دوربین را در اختیار کودکان قرار دهید تا عکس بگیرند.
عکاسی یک مهارت است. اگر کودکان فرصت گرفتن عکس های متفاوت را داشته باشند، می توانند با تنظیم زاویه دوربین از هوش فضایی خود استفاده کنند. به عنوان یک نوجوان، شرکت در کارگاه های عکاسی راهی برای به حداکثر رساندن هوش فضایی است.
8. اجازه دهید بچه ها با مقوا کاردستی درست کنند.
ساخت صنایع دستی یک روش قدیمی اما مفید برای بهبود هوش فضایی است. وقتی کودک می خواهد کاردستی بسازد باید از هوش فضایی و قدرت تجسم خود استفاده کند. شما باید اندازه ها و نحوه تا کردن و شکل دادن کاغذها را بدانید. تلاش شما برای انجام یک کار این هوش را تقویت می کند. در صورت لزوم می توانید او را در این فرآیند راهنمایی کنید.
9. درس موسیقی را فراموش نکنید.
یادگیری موسیقی و نواختن ساز نیز می تواند هوش فضایی را تقویت کند، زیرا کودک یا نوجوان باید نت ها را تصور کرده و به طور همزمان با دست یا لب خود اجرا کند. توجه داشته باشید که گوش دادن به موسیقی تاثیر کمی در این هوش دارد.
آیا هوش فضایی در پسران و دختران متفاوت است؟
یکی از کلیشه های رایج قدیمی این است که پسران هوش فضایی بهتری نسبت به دختران دارند. در ایالات متحده، زنان در آزمون‌های هوش فضایی کمتر از مردان امتیاز کسب می‌کنند. با این حال، در سال‌های اخیر، بسیاری از مطالعات این کلیشه را رد کرده‌اند و نشان داده‌اند که نمرات پایین‌تر دختران در این آزمون‌ها ناشی از کلیشه‌های جنسیتی است نه هوش پایین‌تر آنها.
در تحقیقی که در ایتالیا انجام شد، 152 مدرسه متوسطه به 3 گروه تقسیم شدند. دسته اول مدارسی بودند که به روش قدیمی و با نگاه جنسیتی تدریس می کردند. گروه دوم کسانی بودند که به پسران یاد دادند که به برتری هوش فضایی دختران اعتقاد داشته باشند. گروه سوم نیز برابری این هوش را در هر دو جنس آموزش دادند. نتایج آزمون‌های هوش فضایی این سه گروه نشان داد که دختران گروه دوم مانند پسران در آزمون‌های هوش عمل می‌کنند. در دسته سوم نمرات پسران و دختران به هم نزدیک بود.
نتایج این تحقیق مانند بسیاری از تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که نحوه آموزش و نگاه به توانایی‌های افراد بر اساس جنسیت، نقش اساسی در شکل‌گیری توانایی‌های پسران و دختران دارد.
نقش هوش فضایی در کدام مشاغل پررنگ تر است؟
برخی از مشاغل ارتباط تنگاتنگی با هوش فضایی دارند و بدون کسب مهارت های مرتبط با هوش فضایی مانند درک ابعاد و تناسبات نمی توانید در این مشاغل کار کنید یا موفق باشید. در اینجا چند نوع شغل مناسب برای هوش فضایی آورده شده است.
1. عکاسی
عکاسی راهی برای تقویت هوش فضایی است، بنابراین عکاسی به عنوان شغل نیز چنین هوشی را می طلبد. عکاسی در هر زمینه ای نیاز به درک فضایی زیادی دارد.
2. آشپزی
شاید عجیب به نظر برسد، اما سرآشپزها، به ویژه آنهایی که در رستوران هستند، به هوش فضایی نیز نیاز دارند. محیط آشپزخانه مکانی شلوغ است، بنابراین آشپز باید شناخت کافی از فضای خود داشته باشد. از سوی دیگر، تزیین غذاها و نسبت هر کدام از مواد موجود در آنها از دیگر موضوعات مهم آشپزی است که آشپز باید به درستی آن ها را درک کند.
3. هنرهای تجسمی
هنرهای تجسمی مانند نقاشی، مجسمه سازی و کنده کاری بدون هوش فضایی امکان پذیر نیست. افرادی که می خواهند در این زمینه ها فعالیت کنند باید از هوش مکانی قوی برخوردار باشند.
4. طراحی گرافیکی
طراحان گرافیک در طراحی پوستر و کارت های تبلیغاتی، ساخت انیمیشن یا هر کار دیگری که به کارشان مربوط می شود نیز به هوش فضایی نیاز دارند. طراحان گرافیک به ویژه باید نسبت ها را به خوبی درک کنند.
5. معماری
معماران هم در دوران تحصیل و هم در کارشان به هوش فضایی خود وابسته هستند. به عنوان مثال، یک معمار باید بتواند در هنگام کار با نرم افزار طراحی، یک ماکت از ساختمانی که طراحی کرده است بسازد یا مکانی را که طراحی می کند در ذهن خود تصور کند.
6. طراحی دکوراسیون و طراحی صنعتی.
طراحان داخلی که برای چیدمان خانه و طراحی اتاق های خانه استخدام می شوند، باید درک خوبی از فضا، اندازه اشیا و ترکیب آنها با محیط اطراف داشته باشند. طراحان صنعتی نیز برای طراحی دستگاه ها و ابزارهای مختلف به هوش فضایی متکی هستند.
7. مهندسی عمران و نقشه کشی.
مهندسان عمران و تکنسین های نقشه برداری نیز از هوش فضایی خود برای طراحی و ساخت شهرها و محله ها استفاده می کنند. آنها باید بتوانند به یک نقشه مهندسی یا یک زمین خالی نگاه کنند و به صورت ذهنی چیدمان خیابان ها و ساختمان ها را تجسم کنند.
8. کنترل ترافیک هوایی
کسانی که در برج مراقبت هوایی کار می کنند باید به صفحه نمایش نگاه کنند و از نظر ذهنی اعداد هر هواپیما را درک کنند. صفحه دو بعدی رادار پر از اعداد و سیگنال های هواپیماهای مختلف است و کنترل کننده باید بتواند تصویر کلی از آسمان و موقعیت هر هواپیما را تجسم کند.
9. جراحی
جراحان همچنین از هوش فضایی برای درک ابعاد هر اندام و تومور استفاده می کنند. مثلا جراح قلب یا مغز باید با ابعاد قلب یا مغز و مشکلات آن آشنا باشد. به عنوان مثال، جراح مغز و اعصاب هنگام تعیین روش جراحی باید درک کاملی از اندازه تومور و محل آن در مغز داشته باشد تا بهترین روش را برای برداشتن آن انتخاب کند.
تو بگو
چه مشاغل دیگری را می شناسید که در آن هوش فضایی نقش مهمی دارد؟ آنها را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
تکنیک هایی برای به خاطر سپردن اطلاعات و بازیابی آنها در زمان مناسب
