عضو هیأت علمی گروه مهندسی راه، ساختمان و محیط زیست دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه برداشت بی رویه آب برای مصارف کشاورزی عامل اصلی فرونشست زمین در مرودشت، تخت جمشید و نقش رستم است، گفت: فرونشست 10 دقیقه است. متری نقش رستم و 300. تا 500 متری تخت جمشید در حال وقوع است و به صورت ترک های عظیمی دیده می شود.
مریم دهقانی امروز 5 مهرماه در حاشیه مراسم «شب علم» دانشگاه شیراز در بررسی فرونشست در دشت مرادشت که زنگ خطری برای استان فارس محسوب می شود، گفت: فرونشست در اکثر مناطق رخ می دهد. از دشت های ایران است و عامل اصلی فرونشست زمین برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی است.
وی ادامه داد: در فاصله 300 تا 500 متری تخت جمشید و 10 متری نقش رستم فرورفتگی در حال وقوع است و ترک های عظیم ناشی از غرق شدن کاملاً قابل مشاهده است.
دهقانی تصریح کرد: اولین کشوری که فرونشست زمین را تجربه کرد، ایالات متحده آمریکا بود که در سال 77 شاهد فرونشست 9 متری سطح زمین بود و دلیل این امر کشاورزی و برداشت بی رویه آب از مخازن زیرزمینی بود. .
وی فروچاله ها را از پیامدهای فرونشست زمین دانست و بیان کرد: استان فارس دارای آب و هوای خشک است و باید از آب های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی استفاده کند. فرونشست حاصل توسعه زمین و برداشت آب از چاه هاست، صرف نظر از این که میلیون ها سال طول می کشد تا آب در سفره های زیرزمینی جمع شود.
یکی از اعضای هیأت علمی گروه راهداری، ساخت و ساز و مهندسی محیط زیست دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه چند سال پیش به طور ناگهانی در دشت ایج استهبان یک فروچاله به عرض 100 متر رخ داد، گفت: این دشت مانند 70 دشت در استان فارس است. کاهش یافته است، البته فروچاله ها در اکثر شهرها مانند تهران به وفور رخ می دهد.
وی با اشاره به اینکه دشت مرودشت را می توان بحرانی ترین دشت ایران دانست، گفت: کل دشت به وسعت 7200 کیلومتر مربع در حال فرورفتن است و حداکثر میزان فرونشست 30 سانتی متر در سال برآورد شده است. کشاورزی گسترده در دشت مرودشت انجام می شود و با وجود کمبود آب، استان فارس رتبه نخست تولید گندم در کشور را دارد.
دهقانی ادامه داد: ماهواره های رادار با تصاویری از سطح زمین 70 منطقه فرونشست را در استان شناسایی کرده اند و بحرانی ترین دشت شناسایی شده است. بیشترین میزان فرونشست در منطقه نزدیک بیدا حدود 30 سانتی متر در سال برآورد شده است.
وی تصریح کرد: تمام نقاط شهر مرودشت به جز پتروشیمی مرودشت با آن زیرساخت های مهم با سرعت های متفاوتی در حال غرق شدن است و حداکثر فرونشست سالانه 14 سانتی متر برآورد شده است. منطقه “کوشک” در شمال شرق مرودشت بیشترین میزان فرونشست را دارد و کل مجتمع مسکن مهر شهر مرودشت به میزان 18 سانتی متر در حال فرورفتگی است و چون محدوده بسیار وسیعی با این سرعت در حال فرونشست است، اینگونه نبود. متوجه شدیم و دیوارها ترک نکردند شاید در آینده به این مشکل نگاه کنیم و ترک های آن را مانند محوطه تخت جمشید ببینیم.
دهقانی با تاکید بر اینکه بارها به مسئولان برای کنترل برداشت آب و بستن چاه های غیرمجاز هشدار داده شده است، گفت: در واقع این اولین راهکار برای جلوگیری از کاهش بیشتر آب های زیرزمینی است.
وی راه حل دوم را ایجاد تسهیلات برای کشاورزان دانست و گفت: کشاورزی باید به سمت کشاورزی هوشمند و روش های نوین آبیاری که آب کمتری مصرف می کند حرکت کند. ایران آب و هوای خشک دارد، محصولات کشاورزی تولید می کنیم و به کشورهای مختلف صادر می کنیم. این یک نمونه بیماری است که خونریزی کرده و از دست دیگر خون می گیریم تا به دیگران اهدا کنیم.
دهقانی تصریح کرد: باید به تجارت آب مجازی روی آورد و برای کشاورزان شغل پایدار ایجاد کرد تا کشاورزی در ایران محدود شود و فرهنگ سازی برای تغییر الگوی کشت شود.
یکی از اعضای هیئت علمی گروه بزرگراه، ساختمان و مهندسی محیط زیست دانشکده فنی دانشگاه شیراز افزود: مردم وظیفه دارند تا حد امکان صرفه جویی کنند، نه به خاطر کم بودن آب، بلکه در واقع آب وجود ندارد. ; بنابراین باید مدت دوش گرفتن را به ۲ تا ۳ دقیقه کاهش دهیم، از آب آشامیدنی برای آبرسانی به فضاهای سبز استفاده نکنیم، خودروها را با آب آشامیدنی نشوییم، اگر شیرهای خانه چکه می کند، در اسرع وقت آنها را تعویض کنید. این مسائل شاید ابتدایی به نظر برسد اما در بحران کم آبی ایران تنها راهی است که می تواند ما را از بحران نجات دهد.
وی در پایان با بیان اینکه صرفه جویی در آب، نجات زمین و نجات جان انسان هاست، تصریح کرد: منابع آب در حال اتمام است و همه باید بحران آب را جدی بگیرند.
