سوال امروز
رشد اقتصادی داستان تلخ کشورهای در حال توسعه است. داستانی که در ایران در کوتاه مدت تراژدی و در درازمدت درامی ترسناک است. آمارهای رسمی نشان می دهد که تنها بین سال های 1990 تا 2020، ایران چهار برابر در دام رشد اقتصادی منفی گرفتار شده و رشد ارزش افزوده صنعتی شش برابر به زیر صفر رسیده است.
در چنین فضایی طبیعی است که کشور از توسعه دور بماند و در چرخه معیوب رشد و فراز و نشیب قرار گیرد که نتیجه آن چیزی جز بی اعتمادی و تنگ شدن افق نیست. مقایسه این روند با وضعیتی که در کشورهای موفق جهان از منظر پیوستن به جریان توسعه اقتصادی رخ داده است، اهمیت ثبات در حفظ رشد اقتصادی مثبت در بلندمدت را نشان می دهد. امروز رشد اقتصادی ایران در 13 فصل متوالی (براساس حساب های بانک مرکزی) مثبت بوده است، اما طیف وسیعی از جامعه هنوز این رشد متوالی را احساس نکرده و حتی به این ارقام بی اعتماد هستند. صرف نظر از این مسائل حاشیه ای، لازم است مسئولان به اهمیت ادامه این وضعیت واقف باشند. نمودار رشد اقتصادی سالانه چین در فاصله سال های 1990 تا 2021 نشان می دهد که این کشور در این مدت طولانی حتی یک بار هم به ورطه رشد منفی منفی سقوط نکرده است. نظریه های زیادی در مورد اهمیت ثبات در رشد اقتصادی ارائه شده است، اما بدون شک هیچ یک به اندازه ثبات رشد اقتصادی در تبیین رابطه رشد و توسعه موفق نبوده است.
در الگوهای متعارف رشد اقتصادی، افزایش مداوم رشد اقتصادی می تواند در مدت زمان کوتاهی به چند برابر شدن اقتصاد منجر شود و رفاه و آسایش جامعه و امنیت ملی کشورها را متحول کند. تایوان یکی از کشورهایی است که با درک صحیح از مقوله رشد اقتصادی و رابطه بین صنعتی شدن و توسعه اقتصادی توانسته است جایگاهی را در حفاظت مطمئن از قدرت صنعتی به خود اختصاص دهد، به طوری که حتی چین به عنوان بزرگترین کشور کشور برادر نمی تواند با تایوان روبرو شود. این نکته ارزش بالای صنعت تراشه به عنوان سپر سیلیکونی تایوان در نبرد با غول های جهانی را تایید می کند. اگر ایران بتواند به این جرگه بپیوندد و از نوسانات دائمی که مشخصه اقتصاد ایران در پنج دهه گذشته بوده دوری کند، احتمالاً می تواند به راحتی بر مشکلات کنونی از جمله بیکاری و فقر فائق آید.
البته بسیاری از اقتصاددانان بر اهمیت رشد فراگیر به عنوان یک چشمانداز بلندمدت که مستلزم وجود نهادهای فراگیر سیاسی و اقتصادی است، تاکید میکنند و به لزوم ورود کشور به عصر رشد فراگیر اشاره میکنند. «باشگاه اقتصاددانان» به بهانه بحث های اخیر درباره تأثیرگذاری رشد اقتصادی اخیر ایران بر جامعه و محیط دانشگاه، اهمیت رشد فراگیر و راه های رسیدن به آن را از سه زاویه مختلف بررسی کرده است. خلاصه بحث کارشناسان و اقتصاددانان این است که استفاده از الگوی ویژه برای پاداش تشکیل واحدهای توانمند SME یا توسعه صنعتی در قالب ایجاد صنایع مولد و بزرگ، علاوه بر حفظ رشد اقتصادی بلندمدت. اصطلاح در قالب یک هدف حیاتی و خدشه ناپذیر سیاست گذار می تواند فضای اقتصاد ایران را متحول کند و اثر رشد را به صورت مویرگ در رگ های جامعه جاری سازد.