زانو درد یک شکایت رایج در میان بسیاری از بزرگسالان است که اغلب با ساییدگی و پارگی عمومی ناشی از فعالیت‌های روزانه مانند راه رفتن، خم شدن، ایستادن و بلند کردن بدن همراه است. البته کسانی که می دوند یا ورزش هایی انجام می دهند که شامل پریدن یا چرخش است، بیشتر از درد و مشکلات زانو رنج می برند. اما منشأ زانو درد هرچه که باشد، در برخی مواقع می تواند بسیار آزاردهنده باشد و حتی فرد را از انجام کارهای روزانه ناتوان کند.
سن یک عامل مهم است.
دکتر ایمان محمدپور جراح و متخصص بیماری های استخوان و مفاصل، تعویض مفصل و آسیب های ورزشی در مورد زانو درد می گوید: یکی از شایع ترین دردهای مفصلی زانو درد است که تقریباً همه افراد آن را در مقطعی از زندگی تجربه کرده اند. زانو درد علل مختلفی دارد اما یکی از عوامل مهمی که می تواند در تشخیص علل درد کمک کننده باشد، سن بیمار است.
بنابراین، برای مثال، در مورد علت زانو درد در یک زن جوان بین 20 تا 30 ساله که ورزشکار نیست، نباید به دنبال آسیب های رباط یا منیسک که معمولاً در ورزشکاران دیده می شود یا آرتروز بود. زیرا این مشکلات معمولاً علت درد نیستند.»
زانو درد در کودکان
به گفته دکتر محمد پور، درد زانو گاهی در کودکان نیز دیده می شود. یکی از مهم ترین علل زانو درد در کودکان بیماری ای به نام بیماری ازگود-شلاتر است.
در این بیماری تاندون ملتهب می شود و درست زیر کاسه زانو برآمدگی و تورم ایجاد می کند که باعث می شود زانوی کودک درد بگیرد، مثلاً بعد از ورزش، در حالت هایی مانند سجده یا هنگام استراحت زانو روی خاک. اما در زمان استراحت و ورزش نکردن مشکلی ندارد.
مشکل ازگود-شلاتر اغلب پس از بلوغ اسکلتی حل می شود، به عنوان مثال، بین هفده تا هجده سالگی در پسران و بین چهارده تا پانزده سالگی در دختران. درمان شامل قرار ندادن مستقیم زانو روی زمین و کاهش فعالیت است. اینها مخصوصاً ورزش های سنگین هستند تا زانو کمتر متورم شود. در واقع باید این بیماری را تحمل کرد تا دوره خود را طی کند و بهبودی در سنین بالا حاصل شود.
کندرو مالاسی پاتلا
این متخصص بیماری‌های استخوانی می‌گوید: برخی از زنان خانه‌دار جوان که ورزش‌های شدید انجام نمی‌دهند، بدون توجه به وزن اضافی، هنگام نشستن و ایستادن از نوعی درد جلوی زانو شکایت دارند.
در مورد این نوع زانو درد می توان گفت که سبک زندگی این افراد به کاسه زانو آنها فشار می آورد. یعنی اغلب در طول روز مجبورند به جای آسانسور از پله استفاده کنند، عادت دارند روی زمین بنشینند، از دستشویی استفاده نمی کنند یا اضافه وزن دارند.
مشکل این افراد التهاب غضروف عمقی کشکک است که به اشتباه به آن نرمی غضروف می گویند که اغلب با تغییر سبک زندگی و کاهش وزن برطرف می شود.
یعنی باید تا حد امکان از پله ها کمتر استفاده کنند. باید دو یا چهار زانو روی زمین بنشینند، سر سفره غذا بخورند و نماز بخوانند. در واقع اگر عضلات چهارسر ران در زانوی این افراد تقویت شود، زانو از حمایت بیشتری برخوردار می شود و می تواند ضربات وارده در فعالیت های روزانه را بهتر جذب کند.
البته انجام ورزش های توصیه شده توسط پزشک، داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی و آب درمانی نیز می تواند در کاهش درد موثر باشد.
آسیب های ورزشی
دکتر محمد پور می گوید ورزشکاران مرد، آنهایی که فعال هستند و سابقه آسیب یا تصادف ورزشی دارند، بیشتر در معرض آسیب عناصر حیاتی مانند مینیسک، رباط های صلیبی یا غضروف هستند.
علت اصلی این مشکلات و علت درد با معاینه پزشک متخصص، ام آر آی یا عکاسی تشخیص داده می شود که اغلب می تواند مربوط به آسیب به منیسک، رباط های صلیبی یا جانبی و آسیب غضروف باشد. در عین حال ممکن است مربوط به مشکلاتی در سایر عناصر مفصل زانو باشد که باعث درد بیمار شده است.
البته در مورد مردان جوانی که سابقه آسیب های ورزشی دارند، مشکل آرتروز یا التهاب غضروف که بیشتر در خانم های جوان دیده می شود، کمتر دیده می شود.
آرتریت زانو
به گفته این متخصص بیماری های استخوان، یکی از شایع ترین علل زانو درد در افراد مسن مربوط به آرتروز است. البته اصلاح سبک زندگی نیز در کاهش مشکلات مرتبط با آرتروز بسیار موثر است.
به همین ترتیب، توجه به سلامت عمومی و امید به زندگی افراد ممکن است با آسیب های مفصلی و آرتریت زانو مرتبط باشد. بنابراین، آرتریت زانو ممکن است تنها با دردهای کم درجه و در مراحل اولیه همراه باشد، اما پیشرفت بیماری، شکل زانو را تغییر خواهد داد. تا جایی که صاف کردن و خم کردن زانو مشکل است و بیمار در حین راه رفتن نیاز به استراحت مداوم دارد.
در مراحل پیشرفته تر بیماری، بیمار نمی تواند راه برود یا کارهای خانگی انجام دهد و باید از دارو استفاده کند. همچنین گاهی اوقات مصرف قرص موثر نیست.
رفتار
دکتر محمد پور می گوید دامنه این گونه مشکلات زانو گسترده است. یعنی در مراحل پایین تر که آرتروز هنوز زانو را به طور کامل تخریب نکرده است، بهبود سبک زندگی و کاهش وزن بسیار موثر است. اما زمانی که بیماران ورزش های توصیه شده توسط پزشک را انجام ندهند، از پله ها زیاد بالا و پایین بروند و هنگام غذا خوردن و نماز سر سفره ننشینند، مشکل آرتروز آنها زودتر و بیشتر پیشرفت می کند.
البته تغییر سبک زندگی و رعایت تمام این نکات مشکل آرتروز شما را به طور کامل درمان نمی کند. اما می تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند یا روند رشد آن را کند کند.
تعویض مفصل
به گفته دکتر محمد پور، مراجعه به موقع به پزشک متخصص تاثیر زیادی در روند درمان خواهد داشت; بنابراین، زمانی که بیماری پیشرفته باشد، یعنی زانو تغییر شکل داده و غضروف مفصلی از بین برود، درمان های دارویی، فیزیوتراپی، آب درمانی و تزریق داخل مفصلی چندان موثر نخواهد بود. و در نهایت تنها گزینه موثر برای بهبود علائم و اصلاح زانو، آرتروپلاستی مفصل است. این روش می تواند فرد را به طور کامل به سطح قبلی زندگی بازگرداند. تا جایی که بتوانم یک زندگی عادی داشته باشم. این به این معنی است که شما هیچ مشکلی در سفر یا پیاده روی ندارید و مجبور نیستید دائما از داروهای ضد التهابی استفاده کنید.
البته در مراحل میانی که درمان دارویی، اصلاح سبک زندگی، فیزیوتراپی و آب درمانی جواب نمی دهد و پزشک هنوز تصمیم به عمل نگرفته است، تزریق داخل مفصلی با استفاده از استروئید، پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت) و هیالورونیک می تواند موثر باشد. اسیدها در عین حال اصلاح سبک زندگی، تقویت عضلات، فیزیوتراپی، آب درمانی و کاهش وزن نیز باید رعایت شود.
به موقع به متخصص مراجعه کنید
دکتر محمد پور می گوید در درمان های مفصلی به خصوص زانو نمی توان تنها به یک توصیه بسنده کرد. بلکه درمان شامل مواردی است که باید رعایت شود.
همکاری، دقت و رعایت خود بیمار در انجام اقدامات درمانی از جمله موارد مهمی است که باید در نظر گرفته شود.
علت درد ناشی از زانو طیف بسیار وسیعی دارد، زیرا ناشی از مشکلات مختلف است. بنابراین، هنگام شروع درد باید به موقع با پزشک مشورت کنید.
باید در نظر داشته باشیم که درمان های خانگی خودراهبر و رعایت توصیه های دیگران تنها باعث تاخیر در روند درمان می شود و به نتیجه مناسبی نمی رسد.
به عنوان مثال، درمان پارگی رباط صلیبی به خصوص در جوانی و در مراحل اولیه، با مراجعه به موقع به پزشک و رعایت توصیه های لازم از سوی بیمار، بسیار متفاوت از زمانی است که بیمار پس از چند بار به پزشک مراجعه کند. سال ها و زمانی که درد مزمن و دائمی می شود.
به این ترتیب درمان بیمار دشوارتر خواهد شد و معمولاً نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد. در صورتی که همکاری مناسب پزشک و بیمار باعث سلامت بیمار و همچنین تسهیل روند درمان می شود.
