یکی از ویژگی های بارز انقلاب اسلامی ایران، انطباق فلسفه مشارکت مردمی با اهداف و فلسفه نظام است. در بسیاری از انقلاب ها، اهداف مردم با اهداف رژیم های جدید متفاوت است. اما در انقلاب اسلامی ایران مردم برای عدالت، معنویت و آزادی انقلاب کردند و این دقیقاً همان چیزی است که نظام بر آن بنا شده است.
در کشورهای دیگر بعد از انقلاب مردم و نظام اغلب با هم درگیر می شوند. در حالی که در جمهوری اسلامی ایران مردم و نظام یک مسیر را طی می کنند و همین امر موجب همسویی عمیق خواسته های مردم و اهداف نظام شده است.
قبل از انقلاب مردم به صورت خودجوش در صحنه حاضر شدند و علیه ظلم و ظلم قیام کردند، اما پس از پیروزی انقلاب و تشکیل نظام، دولت و حاکمیت وظیفه مدیریت و تقویت این مشارکت را دارند. دولت باید با تقویت باورهای دینی و سیاسی مردم زمینه افزایش مشارکت مردمی را فراهم کند.
دولت باید ارزش هایی را که مردم برای آن انقلاب کردند، تقویت و گسترش دهد. اگر باورها و ارزش‌های مردم تضعیف شود، مشارکت آنها کاهش می‌یابد و این در رویدادهایی مانند انتخابات به وضوح دیده می‌شود.
اگر مردم احساس کنند ارزش‌های دینی مانند عدالت، معنویت و اخلاق در جامعه تضعیف شده است، مشارکت آنها کاهش می‌یابد. اما اگر این ارزش ها به طور مستمر تقویت شوند، مردم نه تنها از سیستم حمایت می کنند، بلکه وفاداری بیشتری به آن نشان می دهند.
ملت ایران در طول تاریخ خود همواره به دنبال تحقق عدالت و آزادی بوده است و یکی از شعارهای اصلی آن در انقلاب اسلامی اجرای عدالت امیرالمومنین (ع) در جامعه بود اما متاسفانه برخی سیاسی جناح ها با اغراق در شعارهای آزادی و عدالت باعث بدبینی مردم شده اند، در حالی که باید همواره به دنبال تعادل بین این دو مفهوم باشیم.
مقام معظم رهبری بارها تاکید کرده اند که آزادی و عدالت دو روی یک سکه هستند و باید به هر دو در یک زمان توجه کرد. نظام اسلامی نمی تواند یکی را به نفع دیگری نادیده بگیرد. مردم باید به چشم خود ببینند که عدالت و آزادی در جامعه اجرا می شود.
مردم از مسئولان و کارگزاران نظام انتظار دارند در رفتار و عملکرد خود صداقت و انصاف را رعایت کنند. اگر مردم ببینند که مسئولان به اصولی که نظام اسلامی بر آن استوار است پایبند نیستند، اعتمادشان به نظام کاهش می یابد و این تأثیر مستقیمی در مشارکت آنها خواهد داشت.
کارگزاران باید در رفتار و عملکرد افراد الگو باشند. باید طوری رفتار کنند که مردم احساس کنند دولت و مسئولان در خدمت مردم هستند. اگر مردم ببینند که مسئولانشان به عدالت و رحمت احترام می گذارند، به آنها اعتماد می کنند و در عرصه های مختلف از جمله انتخابات بیشتر فعال می شوند.
نظام اسلامی باید معنویت را بیش از هر چیز در اولویت قرار دهد. مردم انقلاب کردند تا معنویت در جامعه گسترش یابد و دولت باید این هدف را تقویت کند. همانطور که امام راحل فرمودند معنویت از نان و آب مهمتر است و باید بیشتر به آن توجه شود. متأسفانه امروزه به دلیل برخی مشکلات معیشتی توجه به معنویت کاهش یافته است، اما نظام اسلامی باید پیوسته در جهت تقویت معنویت و ارزش های دینی حرکت کند.
اگر مردم ببینند که عدالت در جامعه اجرا نمی شود و در توزیع امکانات و منابع تبعیض وجود دارد، از مشارکت خودداری می کنند. نظام اسلامی باید به گونه ای عمل کند که مردم احساس کنند عدالت در همه شئون جامعه حاکم است. از توزیع عادلانه منابع گرفته تا انتخاب شایسته ترین افراد برای مسئولیت های مختلف.
مردم به دنبال امنیت روانی و اجتماعی هستند. اگر در جامعه احساس امنیت کنند و بدانند که حقوقشان محفوظ است، با اطمینان بیشتری در عرصه های مختلف حضور خواهند داشت. امنیت اقتصادی، اجتماعی و روانی یکی از مهم ترین عوامل افزایش مشارکت مردم است.
شفافیت یکی از عوامل کلیدی در جلب اعتماد مردم و افزایش مشارکت است. نظام اسلامی باید در همه زمینه ها از سیاست گذاری تا اجرای قانون، شفاف و صادق باشد. مردم باید احساس کنند که دولت با آنها شفاف و صادقانه رفتار می کند.
نظام اسلامی باید فرهنگ مبارزه با ظلم را در سطح ملی و بین المللی گسترش دهد. این فرهنگ باید از مدرسه و از کودکی به مردم آموزش داده شود تا همیشه با ظلم مخالفت کنند.
امیدواریم با اجرای صحیح این اصول، نظام اسلامی بتواند مشارکت مردم را به نحو چشمگیری افزایش دهد و جامعه ای پویاتر و عادلانه بسازد.
