ملاصدرا به دو دامادش چه لقبی داد و به دخترش چه گفت؟

فیض کاشانی با نبوغ فوق العاده و دانش فراوان خود توانست بین فلسفه، دین، علوم عقلی و دینی انسجام و همبستگی ایجاد کند و به دلیل نگاه ویژه ای که به مسائل فقهی و اصولی داشت، مورد انتقاد قرار گرفته است.

اطلاع رسانی کند مبانی اندیشه و فرهنگ تبلیغیکاشان یکی از شهرهای تاریخی استان اصفهان و مهد تمدن و فرهنگ ایرانیان است. این شهر با قدمتی تقریبی 7 هزار ساله به دلیل پرورش دانشمندان، هنرمندان و دانشمندان برجسته به عنوان یکی از مراکز علمی و فرهنگی ایران شناخته می شود.

در این یادداشت به زندگی یکی از قرآن پژوهان و مفسران این دیار به نام فیض کاشانی می پردازیم و جایگاه و آثار وی را بررسی می کنیم.

بیوگرافی

ملامحمد محسن بن شاه مرتضی معروف به فیض کاشانی در سال 1007 در کاشان به دنیا آمد و از علمای برجسته شیعه و از مفسران و دانشمندان بزرگ حدیث قرن یازدهم هجری قمری بود. فیض کاشانی تحصیلات خود را در کاشان آغاز کرد و سپس برای ادامه تحصیل به اصفهان و شیراز رفت و از محضر اساتیدی چون ملاصدرا، شیخ بهایی و میرداماد بهره برد.

هنگامی که ملاصدرا از شیراز به قم هجرت کرد و در قهک قم سکنی گزید و دوران ریاضت و علم باطنی آغاز شد، ملا سن و ملا عبدالرزاق لاهیجی نزد او دویدند و مدت 8 سال همراه او بودند و در حضور او در مصاحبه های شبانه روزی با معلم. استفاده معنوی کامل کردند.

در این دوران ملاصدرا دو دختر فاضل و دانشمند خود را به ازدواج دو تن از شاگردان خود ملا سن و ملا عبدالرزاق درآورد و آن دو شاگرد و داماد را «فیض» و «فیاض» نامید.

وقتی زن فیض به پدرش گفت که شوهر خواهرم فیاض و لقب او صیغه غلو است و نشان از برتری بر فیض دارد، ملاصدرا گفت: لقب همسرت از لقب زن خواهرت بهتر است؛ زیرا زن تو عین فیض…”

کار می کند

فیض کاشانی بیش از 200 کتاب و رساله در زمینه های مختلف از جمله تفسیر، حدیث، فقه، فلسفه و عرفان دارد. این تنوع و کثرت آثار نشان از دانش گسترده و عمیق او از علوم اسلامی دارد. فیض کاشانی در کنار آثار علمی، در عرصه شعر و ادب نیز فعالیت داشت. اشعار او شامل غزل، قصیده و رباعی است که بسیاری از آنها با مضامین عرفانی و اخلاقی سروده شده است.

بسیاری از بزرگان و دانشمندان فیض کاشانی را فیلسوف، حکیم، حدیث، فقیه، شاعر و ادیب ستوده اند. او با نبوغ فوق العاده و دانش فراوان خود توانست بین فلسفه، دین، علوم عقلی و دینی هماهنگی و همبستگی ایجاد کند. این خصوصیات باعث شد فیض کاشانی در میان علما و اندیشمندان زمان خود جایگاه ویژه ای پیدا کند و آثار او همچنان شناخته و مورد استفاده قرار گیرد.

وی همچنین به دلیل نگاه ویژه به مسائل اصولی و فقهی مورد توجه و انتقاد قرار گرفته است. فیض کاشانی راه روزنامه نگاران معتدل را در پیش گرفت و نظرات او در بسیاری از موارد با فقهای پیشین متفاوت بود. از آرای خاص ایشان می توان به «اجازه غنا با شرایط خاص»، «تفاوت بلوغ نسبت به تکالیف مختلف» و «وجوب عینی نماز جمعه» اشاره کرد. این دیدگاه ها نشان از تفکر بدیع و شجاعت علمی او در مقابله با مسائل دینی و فقهی دارد.

فیض کاشانی آثار برجسته ای در زمینه های مختلف از خود به جای گذاشته است که برخی از مهم ترین آثار وی عبارتند از:

تفسیر صافی: تفسیر قرآن کریم
الوافی: مجموعه ای از احادیث
مفاتیح الشریعه: کتابی در فقه
مججه سفید: کتابی در اخلاق
کلمات پنهان: اثری در عرفان

محل فوت و دفن

فیض کاشانی در سال 1091 هجری قمری در کاشان درگذشت و در قبرستانی که وقف کرده بود به خاک سپرده شد. آرامگاه وی اکنون در میدان قاضی اسدالله کاشان برپاست و مدفن جمعی از علما و خانواده های فیض و سادات از جمله آیت الله ملامحمدحسین نطنزی و آیت الله سید محمد علوی بروجردی است.