به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در سال های اخیر نمای سنگی ساختمان ها در ایران به الگویی تکراری و غالب تبدیل شده است که تاثیر عمیقی بر هویت معماری شهری کشور گذاشته است. در گذشته شهرهای مختلف ایران دارای سبک‌های معماری منحصر به فرد و نمادهای خاصی بودند که بر اساس اقلیم، فرهنگ و تاریخ محلی شکل می‌گرفت. به عنوان مثال، معماری یزد با بادگیرها و خانه های گلی، معماری اصفهان با کاشی کاری های آبی و گنبدهای متقارن و حتی شهرهای شمال ایران با سقف های شیروانی خاص شهرت داشت.
اما امروزه در بسیاری از شهرها ساختمان های سنگی با ظاهری ساده و یکدست جایگزین این سبک های محلی شده است. استفاده گسترده از سنگ تراورتن یا سنگ مرمر که در بیشتر شهرهای ایران دیده می شود، باعث شده تا شهرها تا حد زیادی هویت معماری خود را از دست بدهند. این نماهای سنگی معمولاً زیبایی بصری چندانی ندارند و به دلیل استفاده مداوم و بدون تنوع، فضاهای شهری شبیه به هم شده اند. این وضعیت از یک سو به دلیل افزایش هزینه های ساخت و ساز و تمایل به استفاده از مصالح ارزان تر و در دسترس تر و از سوی دیگر به دلیل عدم توجه به اصول زیبایی شناسی معماری و نبود استانداردهای خاص است. در طراحی نمای ساختمان
عدم هماهنگی معماران و نهادهای دولتی برای ایجاد استانداردهای معماری متناسب با هویت تاریخی و فرهنگی هر منطقه منجر به این یکسان سازی ناخواسته شده است. در نتیجه آنچه روزگاری نشانه تفاوت و تنوع در شهرهای مختلف ایران بود، کم کم جای خود را به نماهای یکسان و بی روح داده است. این تغییرات نه تنها هویت بصری شهرها را تحت تأثیر قرار داده است، بلکه از نظر فرهنگی و اجتماعی ارتباط شهروندان با محیط خود را نیز ضعیف کرده است.
شهرها متعلق به مردم هستند و باید در روند توسعه مورد توجه قرار گیرند
در همین رابطه کورش حاجی زاده، معمار و استاد دانشگاه در گفت وگو با رکنا گفت: شهرها متعلق به مردم هستند؛ شهرها متعلق به مردم هستند. بنابراین نیازهای افراد در روند توسعه آنها باید در نظر گرفته شود. یکی از موضوعات مهم در شهرها، مسیرهای ترافیکی شهری هستند که با حضور آنها به عنوان بدنه شهری تعریف می شوند. اکنون این جاده ها اعم از اصلی و فرعی متعلق به مردمی است که از آنها استفاده می کنند و از فضای شهر استفاده می کنند. شهروندانی که در سطح شهر قدم می زنند به دلیل سرعت کمتر نسبت به رانندگان خودرو زمان بیشتری برای دیدن شهر و بدنه شهری دارند.
هیچ تفاوتی بین معماری تهران و بندرعباس و رشت نیست.
وی در ادامه افزود: در این شرایط بدنه های شهری یکی از مهمترین عناصر شهری هستند که باید به آن توجه شود و عمدتاً مردم شهر بدنه شهری را ایجاد می کنند. متأسفانه بسیاری از صاحبان ساختمان نمای بیرونی ساختمان خود را متعلق به خود می دانند و تقریباً خودسرانه آن را می سازند. این شرایط بدنه های شهری را به بدترین حالت ممکن رسانده است. در اکثر مواقع بدون در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی می گوییم این ملک من است و دوست دارم نمای ساختمانم سنگ یا هر شکل دیگری باشد که باعث می شود چنین وضعیتی در ایران شکل بگیرد. جدا از بافت تاریخی شهرهای مختلف، تقریباً هیچ تفاوتی بین بناهای شهرهای مختلف مانند بندرعباس، رشت، تهران و … نخواهید دید. در شهر نمی توانیم از کلمه “دوستت دارم” استفاده کنیم، زیرا شهر متعلق به یک نفر نیست، متعلق به همه مردم است.
این معمار برجسته ایرانی تاکید کرد: این در حالی است که نمای ساختمان ها تنها مختص افراد نیست بلکه متعلق به شهر است. بنابراین، مالکان باید در مورد فضای داخلی ساختمان اظهار نظر کنند. نمای ساختمان ها توسط شهروندان دیده می شود. بنابراین دستگاه های شهرسازی باید در این مورد نظر داشته باشند، اما متاسفانه از شهرداری گرفته تا نظام مهندسی نشان داده اند که هیچ کدام صلاحیت نظر دادن در این مورد را ندارند؛ اما متاسفانه در این زمینه باید تصمیم گیری شود. چون نشان داده اند که درگیر بی سوادی کارشناسان هستند و نتیجه این طرح های زشت و زشتی است که الان در شهرها می بینیم.
شهرهای دنیا ویژگی های منحصر به فردی دارند اما در ایران همه جا شبیه هم شده اند.
کورش حاجی زاده گفت: وقتی به شهرهای کشورهای مختلف دنیا نگاه می کنیم، می بینیم که هر شهری ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد. اگر در خیابان های تهران، مشهد، شیراز، تبریز و… قدم بزنید، تفاوتی بین این شهرها احساس نمی کنید. با توجه به اینکه ایران کشوری چهارفصل با اقلیم های متنوع است، می بینیم که شهرهای این سرزمین پهناور به یکدیگر شبیه شده اند و مصالح به کار رفته در شهرها شبیه هم است و متاسفانه استفاده از مصالح بومی بسیار نادر است و ما معماری نه بومی و چه ایرانی است. در معماری، بومی بودن مهمتر از ایرانی بودن است.
هزینه تحمیل هزینه هنگفت برای حمل و نقل سنگ ساختمانی چقدر است؟
حاجی زاده با اشاره به اینکه این وضعیت به دلیل اسارت مردم در دنیای مد است، گفت: وقتی در جنوب ایران از سنگ های کوه های تبریز برای نمای ساختمان استفاده می شود، هزینه حمل و نقل هنگفتی را به دنبال دارد. اما چون «مد» است و می‌توان گفت سنگ این بنا از کوه‌های آذرشهر آمده، دست به چنین اقداماتی می‌زنند. اصولاً نهادهای تصمیم‌گیر باید استانداردهایی را برای مصالح ساختمانی مورد استفاده در هر شهر تعیین کنند تا ظاهر شهرها از سلایق شخصی مالکان و کارفرمایان مصون بماند. بنابراین، زمانی که مواد موجود در همان منطقه در هر نقطه از سرزمین ما استفاده می شود. به این ترتیب ساختمان های جدید و بومی خواهیم داشت.
زلزله و فروریختن نماهای سنگی ساختمانها در انتظار اقصی نقاط ایران
این استاد دانشگاه در پایان تاکید کرد: متأسفانه بسیاری از شهرهای بزرگ ایران به دلیل قرار گرفتن بر روی یک گسل در معرض بلایای پس از وقوع زلزله احتمالی هستند. این احتمال وجود دارد که با یک زلزله کوچک سنگ و آجر بر روی نمای ساختمان ها بیفتد و این امر می تواند خسارات جبران ناپذیری به بار آورد. از سوی دیگر بی توجهی دولت به مدیریت بحران احتمالی زلزله و مهیا نشدن زیرساخت های مناسب برای این بحران فاجعه این بحران را دوچندان می کند. بنابراین توجه به توسعه پایدار شهرهای پرخطر در چنین شرایطی بسیار مهم خواهد بود.
