میهن – آرش ملکی: در 6 آگوست سال جاری ارتش اوکراین برای اولین بار از زمان آغاز تهاجم نظامی روسیه بخشی از این خاک را تصرف کرد.
او این کشور را اشغال کرد تا تعادل نبرد را تغییر دهد. پس از موفقیت های رزمی سال 2022، اوکراین دستاوردهای قابل توجهی نداشت و حتی گاهی اوقات با شکست مواجه شد.
اما اکنون با اعزام ده هزار سرباز و ششصد خودروی زرهی به عمق سی کیلومتری غرب روسیه در استان کورسک، این دولت را غافلگیر کرد و متجاوزی که در آرزوی تصرف آسان کییف است، اکنون خود را در موقعیت ضعیفی می بیند. . در نتیجه این اقدام ۶ غیرنظامی کشته و ۳۱ تن دیگر زخمی شدند. علاوه بر این، گفته می شود که بیش از 76000 نفر خانه های خود را ترک کرده اند.
برخی از دولت ها به این اقدام واکنش نشان دادند. وزیر امور خارجه آلمان با اشاره به این حادثه از حق دفاع مشروع اوکراین به شرط رعایت قوانین بین المللی دفاع کرد. معاون وزیر دفاع آمریکا نیز این اقدام اوکراین را دفاع از خود در برابر حمله توصیف کرد. همچنین سخنگوی سیاست خارجی کمیسیون اروپا حمله به خاک متجاوز را حق قانونی اوکراین دانست. از منظر حقوق بین الملل، این وضعیت به این پرسش منجر می شود که آیا می توان این اقدام نظامی را با توجه به حق توسل به زور مشروع دانست؟
به عنوان یک قاعده کلی، منشور ملل متحد تهدید یا استفاده از زور را بر اساس بند 4 ماده 2 منع می کند. با این حال، دو استثنا در این مورد وجود دارد، همانطور که در ماده 42 توضیح داده شده است (اقدام نظامی شورای امنیت علیه کشوری که بین المللی را تهدید می کند. صلح و امنیت) و 51 (دفاع مشروع) منشور ملل متحد.
بر اساس ماده 51، دولت ها حق ذاتی دارند که در صورت وقوع حمله مسلحانه علیه آنها، تا زمانی که شورای امنیت اقدامی انجام ندهد، به طور مشروع از خود دفاع کنند. بر اساس این ماده برای دفاع مشروع سه شرط وجود دارد که عبارتند از: 1) وقوع حمله مسلحانه، 2) رعایت اصول ضرورت و تناسب و 3) دفاع تا زمان اقدام شورای امنیت. شکی نیست که اقدامات نظامی اوکراین در دو سال و نیم گذشته در خاک این کشور دفاع از خود محسوب می شود. اما آیا اعزام نیروهای نظامی به خاک روسیه به همین صورت قابل توجیه است؟ در روزهای اخیر کارشناسان حقوق بین الملل به این سوال پاسخی نداده اند. بنابراین لازم است که مشروعیت این اقدام نظامی بر اساس شرایط مورد ارزیابی قرار گیرد.
اولاً، از فوریه 2020، اوکراین هدف حملات نظامی شدید و همه جانبه روسیه قرار گرفته است و اولین وضعیت دفاع از خود را دارد. حال حتی اگر این اقدام نظامی با انگیزه اشغال مسکو و پایان دادن به تهاجم نظامی به خاک اوکراین صورت گرفته باشد، با توجه به دامنه اقدامات فاجعه بار روسیه قابل توجیه است. از سوی دیگر، اعزام لشگر با تجهیزات نظامی محدود، قطعاً چیزی بیش از یک اقدام تاکتیکی صرف با هدف کنترل صحنه نبرد و منحرف کردن توجه روسیه از اوکراین برای مدت محدود نیست و نیروهای نظامی اوکراین به زودی کنار گذاشته خواهند شد. خدمات قلمرو روسیه.
شرط دوم رعایت اصول وجوب و تناسب است. اگر ثابت شود که این اقدام تجاوز روسیه را کند یا متوقف می کند، شرط لازم تلقی خواهد شد. با توجه به تعداد انگشت شماری تلفات در یک عملیات نظامی به این مقیاس، به نظر نمی رسد شرط تناسب نقض شده باشد. در شرط سوم نیز با توجه به انفعال شورای امنیت از ابتدای جنگ تردیدی وجود ندارد. در نتیجه، اقدام نظامی اوکراین تا کنون نمونه ای از دفاع از خود است و منشور سازمان ملل را نقض نمی کند.
