مهسا مژدهی: سال گذشته سیاست خارجی بر دو موضوع متمرکز بود: روابط با کشورهای عربی و موضوع جنگ غزه. از سوی دیگر، ایران در سال 1402 فرصت کمتری برای رسیدگی به موضوع تحریم ها یا احیای احتمالی برجام داشت. اتفاقی که باعث شد دامنه تحریم‌ها گسترش یابد و احیای برجام به گزینه‌ای کاملاً نامحتمل و گسترده تبدیل شود. البته تهران و دیپلمات‌هایش بارها اعلام کرده‌اند که مایل به گفت‌وگو درباره توافق هسته‌ای هستند، اما سخنان آنها از غرب که بر موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایران متمرکز شده بود تأثیر چندانی نداشت. سال 1403 نزدیک است و به گفته بسیاری از کارشناسان، دولت سیزدهم به شدت احساس می کند که باید در نحوه برخورد خود با جهان تجدید نظر کند.
در خبرآنلاین با برخی از کارشناسان مسائل دیپلماتیک و بین‌المللی درباره اینکه وزارت خارجه ایران در سال 1402 چه فرصت‌هایی را از دست داد و چه اولویت‌هایی را باید در سال آینده لحاظ کند، گفت‌وگو کردیم.
مجلسی: ما منزوی بودیم و با هیچ کشوری ارتباط نداشتیم
فریدون مجلسی دیپلمات سابق در گفتگو با خبرآنلاین گفت: ما هیچ فرصتی را در عرصه سیاست خارجی از دست نمی دهیم. چون ما سیاست خارجی مشخصی برای بردن یا از دست دادن فرصت نداشتیم. ما به صورت مجزا با کشورها رابطه نداشتیم. ما با گروه ها ارتباط داشتیم و یکی دو کشور در آفریقا، سوریه و… بود که با آنها ارتباط داشتیم. با بقیه رابطه خاصی نداشتیم. آنها یا ما را تحمل می کنند یا با ما دشمنی می کنند. ما حتی نمی دانیم که از ارمنستان در مقابل جمهوری آذربایجان دور هستیم یا نه. به هر حال جامعه جهانی نه تنها به سیاست جمهوری اسلامی ایران، بلکه به احترام قدرت های بزرگ سیاسی یعنی غرب، ژاپن و… پی برده است و نمی خواهند با این کار مشکل ایجاد کنند. به ایران نزدیک شوید
مجلسی در سال 1403 درباره سیاست خارجی گفت: امیدوارم در سال 1403 برای جمهوری اسلامی فرصت خروج از انزوا و بازگشت به عرصه بین المللی فراهم شود. اگر ایران می‌خواهد به عرصه بین‌المللی بازگردد، باید برخی از سیاست‌های خود را در کشورهای همسایه و غرب اصلاح کند و حداقل موضع بی‌طرفی در روابط اتخاذ کند. در عین حال کشوری که از نظر اقتصادی فقیر می شود احترام خود را از دست می دهد. جمهوری اسلامی باید پروتکل های معاملات غیربانکی با پول های کثیف یعنی FATF را بپذیرد. حتی در کشورهایی که امیدواریم با آنها همکاری کنیم، مانند چین و روسیه، شاهد هستیم که تراکنش های بانکی عملا فلج شده است. به این ترتیب در روابط بین الملل به جایی نمی رسید. ما باید FATF و تعهدات خود در سازمان بین المللی انرژی اتمی را بپذیریم و شرایطی پیش خواهد آمد که ایران بتواند روابط اقتصادی و سیاسی خود را با جهان بازگرداند.
بیگدلی: شرق ظرفیت فعال کردن مجدد اقتصاد ما را ندارد
علیرضا بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل گفت: بایدن قبل از رئیس جمهور شدن در مصاحبه ای اعلام کرد که تلاش می کنم به مشکل خود بر سر برجام با ایران پایان دهم. این یک توهین به ترامپ و یک پیام خوب بود. اما ما در منطقه 1 مشکلاتی داشتیم که این اتفاق نیفتاد و در سه سال گذشته هیچ مذاکره رسمی که منجر به نتیجه شود وجود نداشت. با توجه به اینکه رویکرد بایدن در قبال ایران سازنده بود و به ایران برای صادرات نفت به چین و عراق معافیت هایی داد که فضا را بیشتر باز کرد، این وضعیت بسیار مناسبی بود. موضوع بعدی که بسیار مهم بود این بود که ایران اتحادیه اروپا را هم از دست داد که نباید اتفاق می افتاد. سه کشور اروپایی بارها ما را تهدید کرده و در سازمان انرژی اتمی ما را تحت فشار قرار داده اند. بار دیگر آمریکا بین ایران و اروپا مداخله کرد و تروئیکای اروپایی صدور قطعنامه علیه ایران را متوقف کرد. شرایط منطقه حساس است و نمی‌خواستند به شورای امنیت بروند تا درباره پرونده ایران قطعنامه صادر کنند و منطقه را آشفته‌تر کنند. اینها فرصت هایی بود که ما از دست دادیم.
بیگدالی در خصوص اولویت های سیاست خارجی 1403 ایران گفت: باید زمینه مشترک خود را با غرب به یک نقطه باثبات برسانیم. در آن مرحله، شما می توانید بنشینید و شرایط و ضوابط را تعیین کنید. تنفری که در سیاست خارجی ما نسبت به غرب وجود دارد، ما را در دامان شرق قرار داده است، شرق که ظرفیت احیای اقتصاد رو به زوال ما را ندارد و نمی خواهد. آخرین کشوری که پارس جنوبی را ترک کرد چینی ها بودند و چین نمی خواهد در کشوری سرمایه گذاری کند که اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه مخالف آن هستند. روسیه نمی تواند این کار را انجام دهد زیرا درگیر جنگ و تحریم است. ما باید مشکلاتی را که در سیاست خارجی به وجود آمده و بر اقتصاد تأثیرگذار است، حل کنیم.
محبعلی: ما فرصت احیای برجام را از دست دادیم
قاسم محبعلی در گفتگو با خبرآنلاین با تشریح اینکه وزارت امور خارجه چه فرصت هایی را در سال 1402 از دست داد، اظهار کرد: مهمترین فرصتی که در سال 1402 از دست رفت این بود که برجام به طور کامل از بین رفت و تحریم ها ادامه یافت. وضعیت اقتصادی کشور بدتر از گذشته خواهد بود. فرصتی بود که می شد از آن استفاده کرد اما اکنون با توجه به اینکه احتمال بازگشت ترامپ وجود دارد باید بیشتر نگران روابط ایران و آمریکا باشیم.
وی در خصوص سیاست خارجی و اولویت های آن در سال 1403 گفت: به نظر من وزارت امور خارجه تصمیم گیرنده اصلی ایران نیست و باید سیاست های کلی کشور تغییر کند و سیاست ها بر اساس امنیت ملی و ملی باشد. امنیت ملی. منافع و کمک به توسعه اقتصادی. از این منظر مهمترین مسئله این است که باید به موضوع تحریم‌ها و بازگشت به برجام پرداخته و روابط خود را با غرب ادامه دهیم تا با همه طرف‌های بین‌المللی مطابق با موازین ملی، سیاستی جامع داشته باشیم و روابط خوبی داشته باشیم. منافع و امنیت ملی فرقی نمی کند با روس ها و چینی ها باشد، با کشورهای اطراف ما باشد یا با کشورهای غربی.
۳۱۱۳۱۲
