فقر آموزش مهارت های اجتماعی در مدارس ایران. تهدیدی برای آینده جامعه

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در نظام های آموزشی کشورهای مختلف، آموزش اجتماعی و فرهنگی جزء لاینفک برنامه درسی است که هدف آن پرورش افراد مسئول، آگاه و همدل در جامعه است. این رویکردهای آموزشی که بر اساس فرهنگ، نیازها و اولویت های هر کشور شکل می گیرد، نه تنها به بهبود روابط اجتماعی کمک می کند، بلکه بر سلامت روانی و اجتماعی نسل آینده نیز تأثیر می گذارد. بنابراین لازم است به این بخش از آموزش توجه ویژه ای شود تا جوانان علاوه بر کسب دانش، مهارت های زندگی و ارزش های انسانی را نیز بیاموزند.

آموزش اجتماعی در ژاپن

در ژاپن که یکی از پیشرفته ترین سیستم های آموزشی در جهان را دارد، آموزش اجتماعی و اخلاقی در مرکز برنامه درسی قرار دارد. مدارس ژاپن نه تنها دانش آموزان را به تحصیل علم و دانش تشویق می کنند، بلکه ارزش هایی مانند صداقت، احترام، همدلی و مسئولیت پذیری را در کلاس های اخلاق هفتگی به آنها آموزش می دهند. این برنامه ها از طریق داستان های واقعی و سناریوهای اخلاقی، به کودکان می آموزند که چگونه با دیگران در جامعه خود به شیوه ای مثبت و موثر ارتباط برقرار کنند. علاوه بر این، فعالیت هایی مانند نظافت مدارس و ناهار جامعه در کنار آموزش های تئوری، احساس مسئولیت اجتماعی را در آنها تقویت می کند.

آموزش اجتماعی در آلمان

در آلمان، سیستم آموزشی بر توسعه مهارت های اجتماعی متمرکز است. در این کشور، دانش آموزان علاوه بر یادگیری علوم مختلف، به طور گسترده در برنامه هایی مانند “Sozialkunde” که حقوق شهروندی، مسئولیت های اجتماعی و قوانین کشور را آموزش می دهد، شرکت می کنند. این کلاس ها به دانش آموزان اجازه می دهد تا تفکر انتقادی خود را تقویت کنند و از مشکلات اجتماعی آگاه شوند. نکته جالب اینجاست که سیستم آموزشی آلمان تئوری و عمل را با هم ترکیب می کند تا دانش آموزان علاوه بر مهارت های آکادمیک، تجربه عملی نیز کسب کنند. این رویکردها دانش آموزان را نه تنها برای تحصیل، بلکه برای ورود به بازار کار و تعاملات اجتماعی نیز آماده می کند.

آموزش اجتماعی در مدارس هند

اما در هند و کشورهای مشابه با وجود برنامه های اخلاقی و فرهنگی، مشکلات بزرگی در نظام آموزشی وجود دارد. فشارهای روانی بالا، تفاوت فاحش کیفیت آموزشی بین مدارس مختلف و تاکید بیش از حد بر امتحانات می تواند به سلامت روان دانش آموزان آسیب برساند. بسیاری از مدارس این کشورها به جای تمرکز بر توسعه مهارت های اجتماعی و فردی، به تحصیلات آکادمیک و کسب نمرات بالا اهمیت بیشتری می دهند.

نگران کننده ترین وضعیت ایران

اما شاید نگران کننده ترین وضعیت ایران باشد. در کشور ما هنوز آموزش اجتماعی در مدارس جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. در حالی که در بسیاری از کشورهای جهان آموزش اجتماعی و فرهنگی بخش مهمی از برنامه درسی است، در ایران این بخش اغلب به صورت جزئی و نامنظم تدریس می شود. در مدارس ما هیچ برنامه مشخص و استانداردی برای آموزش مهارت های اجتماعی، حل مسئله، همدلی و حقوق شهروندی وجود ندارد. این کمبودها می تواند آسیب های جدی به جامعه وارد کند. وقتی دانش آموزان مهارت های لازم برای تعامل اجتماعی، احترام به دیگران و مسئولیت پذیری را یاد نگیرند، ممکن است در بزرگسالی با مشکلاتی مانند عدم همکاری گروهی، رفتارهای خودخواهانه و ناتوانی در مدیریت تعارض مواجه شوند.

نبود آموزش صحیح اجتماعی در مدارس ایران نه تنها به فرد آسیب می رساند، بلکه آثار منفی آن به جامعه نیز سرایت می کند. جوانانی که نمی توانند در جامعه مشارکت مؤثری داشته باشند یا روابط سالم و محترمانه برقرار کنند، به راحتی در چرخه مشکلات اجتماعی و اقتصادی گرفتار می شوند. همچنین این فقدان می تواند در درازمدت باعث ضعف در انسجام اجتماعی و کاهش همبستگی بین افراد جامعه شود.

به همین دلیل آموزش و پرورش باید به تربیت اجتماعی و فرهنگی در مدارس توجه بیشتری داشته باشد. این آموزش‌ها تنها زمانی می‌توانند مؤثر واقع شوند که از ابتدا به‌عنوان بخش اساسی برنامه درسی به‌ویژه در زمینه‌های مهارت‌های زندگی، مدیریت احساسات، ارتباط مؤثر و احترام به دیگران شناخته شوند. برای نسل آینده، پرورش افراد مسئول و آگاه که توانایی همکاری و تعامل مثبت با دیگران را داشته باشند، یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. اگر این تغییرات در نظام آموزشی ایران نهادینه نشود، ممکن است جامعه ما در آینده با چالش های بزرگتری مواجه شود.