«فیلترینگ» پرُ تکرار‌ترین کلمه در جلسه علنی دیروز مجلس بود، روزی که گزارش کمیسیون صنایع مجلس پیرامون «بررسی کیفیت اینترنت و شاخص‌های مرتبط با آن با رویکرد چالش‌های ایجاد شده برای شهروندان و کسب‌وکار‌های مجازی» روی میز نمایندگان قرار گرفته بود و زارع پور نیز از پاستور خود را به بهارستان رسانده بود تا در جلسه نظارتی مجلس، آنجا که پای دولت به میان می‌آید پاسخگو باشد.
به نوشته خبرآنلاین؛ نمایندگان در این جلسه از مشکلات پیش آمده برای کسب و کارها و مردم بخاطر کیفیت پایین اینترنت، فیلترینگ، اختلالات اینترنتی، دردسر‌های استفاده مکرر از فیلترشکن‌ها و … روایت کردند و نسبت به تعدد نهادهای تصمیم گیر و تصمیم ساز در این حوزه انتقاد جدی داشتند.
قالیباف نیز در این جلسه نظارتی، هم صدا با نمایندگان ضمن تاکید بر دلخوری مردم از قطعی و پایین بودن کیفیت اینترنت، نسبت به موج مهاجرت نیروهای متخصص در حوزه فناوری هشدار داد.
وزیر ارتباطات هم ضمن پذیرش برخی انتقادات درباره تعدد نهادهای تصمیم گیر در موضوع اینترنت، پای برخی نهادهای امنیتی در بحث فیلترینگ را به میان آورد و تلاش کرد با ارائه برخی آمار عملکرد وزارت متبوع و دولت در حوزه ارتباطات را مطلوب نشان دهد.
بخش مهم از اظهارات وزیر آنجا بود که گفت؛ «ما در وزارت ارتباطات آمادگی داریم تا با مرکز ملی فضای مجازی همکاری کنیم و لیستی را از سرویس‌هایی که حاکمیت ملی ما را خدشه دار نمی‌کنند، تهیه کنیم و اسامی که دوستان از این سرویس‌ها اسم آوردند (یوتیوب، توییتر و گوگل پلی) در لیست ما هست که بتوانیم آنها را باز کنیم.»
شکست سیاست فیلترینگ
جلسه مجلس که رنگ و بوی انتقادی نسبت به عملکرد دولت در حوزه اینترنت و فیلترینگ داشت. اما با واکنش فوری وزیر ارتباطات دولت سابق نیز روبرو شد. آذری جهرمی تاکید کرد؛ «گزارش مجلس درباره کیفیت اینترنت حاوی گزاره‌ی مهمی است: میزان ترافیک ناشناس [ترافیکی که سیستم فیلترینگ قادر به تشخیص پروتکل آن نیست]از ۵ درصد به ۲۵ درصد رسیده است. این یعنی ناکارآمدی و شکست برای فیلترینگ. این یعنی ناآگاهی حکمران از حتی نوعِ بخش بزرگی از ارتباطات بین‌الملل و افزایش تهدیدات سایبری علیه منافع ملی!»
وزیر سابق ارتباطات تاکید کرد؛ «می‌گفتند می‌خواهند با تصویب و اجرای طرح صیانت قدرت حکمرانی ایران را افزایش دهند؛ چه افزایشی دادند…»
در جدول زیر مهمترین مباحث مطرح شده در جلسه مجلس با وزیر ارتباطات آمده است؛
| اسامی /سمت | اهم اظهارات مطرح شده در جلسه بررس کیفیت اینترنت |
|
محمدباقر قالیباف / رئیس مجلس |
*نباید از سرمایه گذاری بخش خصوصی در این حوزه غفلت کنیم. اگر ما می‌خواهیم به سهم ۱۵ درصدی برسیم بدون بخش خصوصی این امکان وجود ندارد. اگر به دنبال این هستیم که اقتصاد را ساختارسازی کرده و زمینه را برای مشارکت مردم در اقتصاد فراهم کنیم هیچ‌کجا در دسترس‌تر سکوهای اقتصاد دیجیتال نیست. *پنجره جمعیتی جوان ما و نیروهای مسلط ما در حوزه فناوری اطلاعات در اوج است که این بزرگترین فرصت برای کشور ما به شمار می‌رود اما ما به این موضوع توجه نداریم و این نیروها را داریم از دست می‌دهیم و بعضا از کشور خارج می‌شوند. ما برای رسیدن به سهم ۱۵ درصدی اقتصاد دیجیتال در اقتصاد کشور باید از این فرصت استفاده کنیم. *مردم در جاهایی به دلیل قطعی و عدم دسترسی دلخور هستند و این موضوع خساراتی را برای کسب و کارها در پی داشته است. در کنار اینکه باید اقداماتی صورت گیرد که این اشکالات در شبکه برطرف شود باید جلوی وارد شدن هزینه و خسارت به مردم نیز گرفته شود. *تصمیم‌گیری‌های متعددی در سطح ملی در این حوزه وجود دارد و ابلاغیه‌های متعددی صورت می‌گیرد و این حاکی از عدم حکمرانی منسجم در حوزه مسائل فناوری اطلاعات است. از نگاه ما وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات محور یکپارچه‌سازی در این حوزه به خصوص در دولت الکترونیک است. ما قانون داده‌ها را تصویب کردیم از نظر ما وزارت ارتباطات محوریت خود را باید در این حوزه نشان داده و در کنار نظارت موضوع یک حکمرانی یکپارچه سازی را نیز دنبال کند. * امروز اینترنت در بطن زندگی مردم و در اقتصاد و فرهنگ و ابعاد مختلف مردم وجود دارد. ما هم باید نظارت کنیم و هم توسعه دهیم مانع شدن راه چاره نیست راه چاره حکمرانی درست بر این حوزه است. |
|
عزت‌الله اکبری تالار پشتی / رئیس کمیسیون صنایع و معادن |
*در حوزه تولید ناخالص داخلی سهم کسب و کار اینترنتی الان در مرز ۸ درصد است درحالی که سهم میانگین در دنیا ۱۵ درصد است و بسیاری از کشورها از ۳۵ درصد عبور کردند و ما باید در برنامه هفتم توسعه هدفگذاری را بالای ۱۵ درصد قرار دهیم. * باید دقت لازم و برنامه‌ای درست و حسابی برای این حوزه داشته باشیم و رضایت و اعتماد مردم را به شبکه‌های داخلی جلب کنیم. الان در این حوزه با تعدد مراجع مواجهیم؛ یک طرف وزیر ارتباطات قرار دارد که پاسخگوی مجلس است اما از طرف دیگر حداقل ۷ مرجع دیگر وجود دارد که در حال تصمیم گیری و باز و مسدود کردن هستند که نشان‌دهنده آشفتگی در صحنه تصمیم‌گیری است که موجب نگرانی مردم شده است. *۲۰ میلیون خانوار را باید از تکنولوژی‌های روز دنیا نظیر فیبر نوری برخوردار کنیم درحالی که الان در مرز ۳.۵ میلیون هستیم. در حوزه الکترونیک و میکروالکترونیک از رئیس جمهوری درخواست داریم که موضوع را جدی بگیرند. بحث میکروالکترونیک و چیپ‌ست‌ها در آینده یکی از موضوعات جدی خواهد بود. *نباید فاصله توجه و رسیدگی به شرکت‌های دانش‌بنیان آنقدر زیاد شود که این ظرفیت عظیم ترک کشور کنند و به سراغ کشورهای دیگری برود که با ما در رقابتند و خیلی از آنها نیز با ما دشمن هستند. *در شرایط جنگ اقتصادی انتظار این است که دولت سیاست منسجمی را در این حوزه برای اعتماد و رضایت مردم که اصل هستند انجام دهند؛ تحریم‌ها را هم اندیشمندان، دانشمندان و شرکت‌های دانش بنیان ما می‌توانند خنثی کنند. |
|
رضا تقی پور /عضو کمیسیون صنایع مجلس |
*اصلی‌ترین دلیل مشکلات موجود در دسترسی شهروندان به شبکه اینترنت، استهلاک زیرساخت‌های موجود و عدم سرمایه گذاری کافی طی ۱۰ سال گذشته در این حوزه است. *از آنجایی که برابر آمارها روز به روز نیاز به پهنای باند در حال افزایش است، متاسفانه ظرفیت شبکه‌ها به اندازه کافی افزایش پیدا نکرده است و به تعبیری همان مشکلی که در مشکل برق داریم و به خوبی مشهود است متاسفانه در این حوزه بصورت نامشهود داریم. *نیاز است که برای افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه تدابیری از جمله اصلاح تعرفه و ارائه مشوق‌هایی برای بخش غیر دولتی اندیشیده شود. *در حوزه امنیت شبکه سایبری کشور به دلیل عدم سرمایه‌گذاری کافی و مناسب، شاهد افزایش بی سابقه حملات اینترنتی علیه شبکه ملی اطلاعات و شبکه سایبر ملی هستیم که آمار این حملات بی سابقه است. *{با تاکید بر لزوم ساماندهی وی پی ان‌ها}: امروز صاحبان اصلی شبکه‌های وی پی ان و فیلتر شکن از این ابزارها به عنوان بدافزار استفاده می‌کنند و با تولید پهنای باند مزاحم، موجب اشباع شدن شبکه در ساعات اوج استفاده و موجب اشغال پهنای غیر واقعی می‌شوند؛ در این زمینه نیز باید تدبیری اندیشیده شود تا یا سرمایه گذاری مناسب در حوزه امنیت که بیشتر توسط دولت باید صورت بگیرد، امیدواریم این مشکلات برطرف شود. |
|
مصطفی طاهری /عضو کمیسیون صنایع و معادن |
*سرمایه گذاری کمی در حوزه موبایل و بی‌سیم شده حال اینکه بار اصلی اینترنت روی شبکه بی‌سیم است، امیدواریم با توسعه فیبر نوری و انتقال ترافیک از بی‌سیم این کمبودها جبران شود. *درباره موضوع پالایش، تصمیم‌گیران متعددی در این بخش وجود دارد به طوری که طبق گزارش ارائه شده حداقل ۸ جای مختلف تاثیر می گذارند. این عدم یکنواختی و نبود مدیریت یکپارچه باعث اختلالات می شود که باید فکری جدی به خصوص از سوی شورای عالی فضای مجازی شود. *عدم یکنواختی و استفاده زیاد از فیلترشکن ها باعث حملات سایبری زیادی شده که در چند ماهه اخیر رشد بسیار زیاد حملات سایبری به سایت های مختلف را شاهد بودیم. در واقع استفاده از فیلترشکن‌ها محلی شده که نظارت و تنظیم‌گری و حکمرانی در شبکه مجازی به شدت کاهش پیدا کند که نیاز به بهینه سازی در شبکه داریم. |
|
لطف‌الله سیاهکلی /عضو کمیسیون صنایع و معادن |
*چند موضوع در اینترنت مهم است که یکی از آنها قیمت اینترنت است؛ در شرایطی که بسیاری از کسب و کارها بر محور اینترنت اداره می‌شود، قیمت همچنان نامناسب است و باید به آن توجه شود. *موضوع دیگری که در حوزه اینترنت مهم است سرعت آن است؛ ما هنوز به مردم ظرفیت می‌دهیم درحالیکه گرچه این ظرفیت برای موبایل معنا دارد اما برای پورت‌های ثابت نظیر منازل، فروشگاه‌ها و اماکن اداری و اقتصادی باید سرعت تعریف شود؛ دوستان گزارش دهند ببینیم سرعت چگونه است؟ ما همواره از بایت صحبت می‌کنیم در صورتی که باید مگابیت یا گیگابایت را به مردم بدهیم؛ این بسیار مهم است و کسب و کارها در این حوزه‌ها می‌توانند رونق بگیرند. *میانگین تولید ناخالص داخلی در دنیا در حوزه اقتصاد دیجیتال ۱۵ درصد است که در برخی از کشورها این عدد به ۳۵ درصد هم می‌رسد اما در کشور ما سهم این اقتصاد ۸ درصد است که نشان می‌دهد به این حوزه بی توجهی شده‌است. *{ با انتقاد از مسدود شدن دسترسی یه برخی سایت‌های اینترنتی}: در ابتدا که اینترنت آمد، بسیاری از سایت‌ها را بستیم و فیلتر کردیم اما امروز باید در این اقدام بازنگری صورت بگیرد چراکه الان فیلتر برخی از این سکوها نظیر گوگل پلی، توئیتر و یوتیوب دیگر موضوعیت ندارد؛ یوتیوب یک سایت مهارت محور است که نسبت به بسیاری از سایت‌هایی که الان در دسترس هستند، پاک تر است. *استفاده از وی پی ان وقتی موجب کاهش پهنای باند و سرعت می‌شود که باید برای ساماندهی این حوزه اقدام کنیم. *اگر امروز از مردم آمارگیری کنیم آنها نسبت به وضعیت اینترنت ناراضی هستند چراکه پول می‌دهند و اما کسب و کارشان رونق ندارد. اشغال شبکه بیش از حد است و خرابی شبکه وجود دارد و زیرساخت‌ها بروزرسانی نشده است؛ از سوی دیگر نظارت بر اپراتورها و درآمدها و هزینه‌های آنها بسیار مهم است چرا آنها از درآمدهای خود برای بروزرسانی زیرساخت‌های‌شان استفاده نمی‌کنند. |
|
علی بابایی کارنامی /عضو کمیسیون اجتماعی |
*زیرساخت‌های اینترنت در کشور به شدت رو به فرسودگی می‌رود. شبکه ملی ارتباطات که از برنامه‌های راهبردی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود به خوبی پیش نمی‌رود. نظام حکمرانی در این بخش به ویژه در حوزه کسب و کارها دچار نقص شده است. *در دو سال گذشته دو رتبه نسبت به شاخص‌های جهانی افت داشته‌ایم و در بین ۴۷ کشور در منطقه به رتبه ۲۷ رسیده‌ایم. از سوی دیگر تا پایان سال ۱۴۰۴ باید در منطقه به رتبه اول دست می‌یافتیم. * براساس گزارش کمیسیون صنایع، ۶۷ درصد از مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند و بدین ترتیب حریم خصوصی آنها صیانت نمی‌شود. شاخص‌های سنجش کیفیت اینترنت روند رو به نزولی را نشان می‌دهد. *هر کشوری که سکو و پیام رسان داخلی ندارد حتما مستعمره دیگران است. ما باید با تکیه بر دانش نخبگان داخلی گام‌های موثری در این حوزه برداریم. انتظار می‌رود آمایش سرزمینی و توسعه زیرساخت‌های اینترنت در سطح کشور مورد توجه قرار گرفته و گزارش آن به مجلس شورای اسلامی ارائه گردد. |
|
محمدحسین فرهنگی /عضو کمیسیون صنایع مجلس |
* امروزه عصر دیجیتال و ارتباطات دیجیتالی است و این ارتباطات الکترونیکی بسیاری از اقدامات اعم از فعالیت های اقتصادی و جدی خانوادگی را تسهیل کرده و شکل می دهد. *یکی از مهمترین مشکلات در مقطع فعلی سرعت و کیفیت اینترنت است. برخی از فعالان این عرصه به دلیل کیفیت و سرعت نامناسب اینترنت از کشور مهاجرت می کنند، چون شرایط شغلی آن ها به گونه ای است که احتیاج به دسترسی ها و سایت بیشتر دارند که در کشورهای همسایه است. *در سال ۱۴۰۰ برای فیبر نوری نیم میلیون، در خرداد ۱۴۰۲، ۳.۵ میلیون و تا پایان سال برنامه هفتم ۲۰ میلیون اشتراک از طریق فیبر نوری هدفگذاری شده است؛ منتها یکی از مشکلات مهم در این زمینه گسست رابطه میان وزارت ارتباطات و شرکت مخابرات است. *گزارش وزیر ارتباطات در خصوص فیبر نوری نشان داد که بیشتر متمرکز بر شرکت های خصوصی است حال اینکه شرکت مخابرات با استفاده از امکانات عمومی و بیت المال امکانات بسیار خوبی در حوزه فیبر نوری دارد. در این شرایط به دلیل عدم نظارت دولتی کیفیت ارائه خدمات شرکت های مخابرات مناسب نیست و مشوق های دولتی برای شرکت های خصوصی به شرکت مخابرات داده نمی شود. |
|
غلامرضا نوری قزلجه /عضو کمیسیون کشاورزی |
*تنوع نهادهای اعمال کننده فیلترینگ حاکی از یک نابسامانی در این حوزه می‌باشد حتی برخی از شوراها که هنوز از مجلس شورای اسلامی مجوز قانونی ندارند در این حوزه اعمال نظر می‌کنند. * اختلال در دسترسی به اینترنت در برخی سایت‌ها نیز مشاهده می‌شود. بخش عمده‌ای از آنها شاید مربوط به تحریم‌ها باشد اما بخشی از آن نیز مربوط به خودتحریمی است. *فیلترینگ و کنترل پهنای باند از روش‌های اعمال محدودیت است که در هفته‌های اخیر به برخی از کسب‌وکارها نیز رسیده است. * این موضوع جریان گردش آزاد اطلاعات را در جامعه محدود می‌کند و اشتباه است. در این گزارش آورده شده که ۶۴ درصد از کاربران از فیلترشکن استفاده می‌کنند اما برخی مراکز دیگر آمار ۹۶ درصدی نیز ارائه کرده‌اند که هر دو آمار نگران‌کننده است. *فیلترینگ هزینه و ناامنی را به کاربران تحمیل و مشکلاتی برای کشور ایجاد می‌کند. باید هزینه‌هایی که این محدود سازی برای کاربران و کسب‌وکارها ایجاد کرده اعلام شود و وزارت ارتباطات نیز باید در این حوزه به مجلس شورای اسلامی پاسخگو باشد. |
|
عیسی زارع پور /وزیر ارتباطات |
*چالش‌های پیش روی ما زیاد است و یکی از آنها تعدد مراکز تصمیم گیر است که باعث بار در شبکه شده است و ما در تلاشیم به شکل متوازن رشد داشته باشیم. بعضا انتظار می رود با ابزارهای فنی انتظارات را برآورده کنیم. به عنوان مثال در همین بحث قطعی اینترنت در جریان کنکور سراسری انتظاراتی وجود دارد که با مقاومتی که انجام شد این اتفاق انجام نشد اما در سال های گذشته این اتفاق افتاد. باید موضوعات مشخصی در حوزه فنی تصمیم گیری کند. *ما معتقدیم تا جایی که ممکن است باید از ابزارهای غیرفنی برای مدیریت شبکه استفاده کرد. موضوع ساماندهی فیلترشکن ها و مواجه شدن با سوداگری فیلترینگ نیز از جمله همین موضوعات است که معتقدیم راهکار جمع آوری آن صرفاً فنی نیست. مدیریت این موضوع نیازمند یک قانون مشخص است که من آن را به هیات رئیسه مجلس تقدیم خواهم کرد. *بنده معتقد هستم که می‌توانیم بساط فیلترشکن فروشی را جمع کنیم. البته آرزو می‌کنم هیچ ایرانی برای هیچ نیازی سراغ فیلترشکن نرود و برنامه خود را برای این موضوع عرض خواهم کرد. *حملات سایبری در سال‌های اخیر افزایش یافته است. حملات هدفمند به زیرساخت ها بیش از ۲۰ برابر شده است. البته همکاران مجاهد من بخش زیادی از این حملات را دفع کرده اند اما حتی بخش کوچکی از این موضوعات مشکلات زیادی برای ما ایجاد می کند و ما بخش توسعه ابزارهای مقابله با آن را در دستور کار قرار داده‌ایم. همچنین مسئله بعدی که ما با آن روبرو هستیم که با کلیدواژه اختلال و جنگ روانی مطرح می شود، جلوه دادن قطعی‌های فراگیر است.» *چند اقدام برای کاهش نیاز مردم به فیلترشکن ها می‌توان انجام داد. اولین کار این است که ما باید در لیست مصادیق فیلترینگ یک بازنگری جدی انجام دهیم که در گذشته به دلایل غیرامنیتی انجام شده است. ما در سال گذشته پس از دستوری که ریاست جمهوری دادند لیستی متشکل از چند هزار دامنه را مورد بازنگری قرار دادیم و معتقدیم هنوز جای تجدیدنظر وجود دارد و آمادگی داریم با مرکز ملی فضای مجازی همکاری کنیم و لیستی را از سرویس هایی که حاکمیت ملی را دچار خدشه نمی کنند تهیه کنیم. |
