عواقب سیاسی ـ حقوقی حکم دادگاه لاهه برای «نتانیاهو» و رژیم صهیونیستی چیست؟ – خبرگزاری بیشتر از ایران و جهان.

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: دیروز، پنجشنبه (اول دسامبر) دادگاه کیفری بین المللی حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و یوآو گالانت، وزیر جنگ سابق اسرائیل را صادر کرد. دلیل پخش آن ارتکاب جنایات جنگی در غزه توسط این دو مقام رژیم صهیونیستی است.

پس از صدور حکم، اگرچه رژیم صهیونیستی در صدد رد آن است، اما به مشروعیت دادگاه کیفری تعرض کرده و تلاش های لابی گری خود را تشدید کرده است، اما بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی و آمریکایی تمایل خود را برای اجرای این حکم اعلام کرده اند. جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز دستور دادگاه را سیاسی ندانست و افزود: باید به تصمیم این دادگاه احترام بگذاریم و آن را اعمال کنیم.

آثار حقوقی و سیاسی داخلی و خارجی حکم دادگاه لاهه

اگرچه رژیم صهیونیستی و حامی اصلی آن، آمریکا، اعضای دادگاه کیفری بین المللی (ICC) نیستند، اما حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل ممکن است آثار سیاسی، حقوقی و نظامی داشته باشد.

پس از یک سال انفعال و تضعیف نهادهای حقوقی و سیاسی بین المللی تحت فشار لابی های صهیونیستی آمریکایی، رای دیوان کیفری بین المللی بسیار قابل توجه است و می تواند به تقویت فرآیندهای حقوقی و جایگاه نهادی کمک کند.

بر اساس حکم دادگاه کیفری بین‌المللی، نتانیاهو و گالانت به جنایات جنگی، نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت و تجاوز متهم شده‌اند. در این حکم اخیر به استفاده از گرسنگی به عنوان سلاح نیز اشاره شده است. از این نظر، ثبت جنایات نسل کشی در غزه می تواند به عنوان نمونه ای برای احقاق حقوق مردم منطقه در آینده مورد استفاده قرار گیرد.

البته با توجه به حمایت های گسترده آمریکا از رژیم صهیونیستی، اجرای این حکم با چالش هایی مواجه خواهد شد، اما کشورهای غربی عضو دیوان باید رعایت کنند و طبیعتا سفر نخست وزیر رژیم صهیونیستی را رعایت کنند. رژیم با محدودیت هایی مواجه خواهد شد.

این حکم ممکن است بر آتش بس در غزه و لبنان نیز تأثیر بگذارد و تلاش نتانیاهو برای استفاده از جنگ برای باقی ماندن در قدرت، با موانعی مواجه خواهد شد و موقعیت نتانیاهو را در برابر منتقدانش تضعیف خواهد کرد. همزمان انتظار می رود فشارهای داخلی برای سرنگونی نتانیاهو افزایش یابد.

به طور کلی آثار این حکم را می توان از جهات مختلفی بررسی کرد، از جمله:

1. اثرات مستقیم بر نتانیاهو و گالانت

محدودیت های سفر بین المللی: در صورت صدور رای دیوان کیفری بین المللی، کشورهای عضو این دادگاه موظف به دستگیری آنها خواهند بود. این ممکن است سفر دیپلماتیک و بین المللی این دو نفر را محدود کند. در چند ساعت پس از صدور حکم، بسیاری از کشورها اعلام کرده اند که مایل به دستگیری آنها هستند.

مشکلات حقوقی: حتی اگر رژیم صهیونیستی صلاحیت دادگاه را به رسمیت نشناسد، فشارهای حقوقی و سیاسی بین المللی ممکن است تصویر داخلی و خارجی نتانیاهو و گالانت را بیشتر مخدوش کند.

تضعیف موقعیت داخلی: چنین حکمی باعث تقویت اپوزیسیون سیاسی در سرزمین های اشغالی و افزایش بحران های سیاسی داخلی این رژیم می شود.

2. تأثیرگذاری بر سیاست های منطقه ای رژیم صهیونیستی

تضعیف همگرایی با کشورهای عربی: برخی از کشورهای عربی که اخیرا وارد پروژه عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی شده اند مانند امارات و بحرین ممکن است با چالش های داخلی و فشار عمومی برای بازنگری در این روابط مواجه شوند. علاوه بر این، عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی، حتی اگر بخواهند عادی شوند، نمی توانند با حکم دادگاه پیشروی کنند.

مزیت مقاومت و همگرایی بیشتر در این جبهه: رژیم صهیونیستی که بیش از 44 هزار فلسطینی را در غزه و نزدیک به 4 هزار نفر را در لبنان به شهادت رسانده است، ممکن است برای نشان دادن قدرت خود دست به جنایات بیشتری در این زمینه بزند، اما بی شک این رویکرد مقاومت و همگرایی مردمی را افزایش خواهد داد. همراه شد. همچنین این حکم مهر تاییدی بر مشروعیت حملات مقاومت به مواضع ضد صهیونیستی است.

3. تأثیر بر روابط بین المللی رژیم صهیونیستی

فشار دیپلماتیک: حکم دادگاه کیفری ممکن است کشورهای اروپایی و برخی متحدان رژیم صهیونیستی را مجبور به اتخاذ مواضع سخت گیرانه کند. این ممکن است به اعمال تحریم های اقتصادی یا کاهش همکاری های نظامی منجر شود.

افزایش حمایت از فلسطینیان: این حکم ممکن است حمایت بین المللی از حقوق فلسطینیان را افزایش دهد و رژیم صهیونیستی را به عنوان بازیگر ناقض حقوق بشر رسوا و رسوا کند. اگرچه امسال رسوا شده است، اما حکم این نهاد معتبر بین المللی رسماً آن را تأیید می کند.

دادگاه تاکنون برای کدام مقامات قرار بازداشت صادر کرده است؟

تا به امروز، دادگاه کیفری بین‌المللی حکم بازداشت چندین مقام جهانی را صادر کرده است که در زیر به برخی از مهمترین آنها اشاره می‌شود.

۱. عمر البشیر: در 4 مارس 2009، دادگاه کیفری بین المللی حکم بازداشت عمر البشیر، رئیس جمهور سودان را به اتهام مشارکت غیرمستقیم در ارتکاب جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت در دارفور صادر کرد.

۲. معمر قذافی: دیکتاتور سابق لیبی در جریان سرکوب اعتراضات در سال 2011 به جنایت علیه بشریت متهم شد. دادگاه کیفری بین المللی حکم بازداشت صادر کرد، اما او قبل از دستگیری کشته شد.

۳. سیف الاسلام قذافی: پسر معمر قذافی نیز در سال 2011 توسط دادگاه کیفری به اتهام جنایت علیه بشریت در جریان سرکوب اعتراضات در لیبی دستگیر شد.

۴. لوران باگبو: رئیس جمهور سابق ساحل عاج، متهم به جنایت علیه بشریت در جریان خشونت های پس از انتخابات 2010 بازداشت شد.

۵. توماس لوبانگا: در مارس 2012، “توماس لوبانگا د یلو” توسط “اتاق محاکمه اول” دادگاه به ارتکاب جنایات جنگی با شرکت در استخدام “کودکان سربازان زیر 15 سال” در گروه نظامی “نیروهای میهنی” متهم شد آزادی کنگو» و همچنین به دلیل مشارکت در درگیری های مسلحانه مجرم شناخته و محکوم شد.

۶. ژان پیر بمبئی: رهبر نظامی کنگو و معاون سابق رئیس جمهور جمهوری دموکراتیک کنگو در سال 2016 به جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت در جمهوری آفریقای مرکزی مجرم شناخته شد، اما در سال 2018 در دادگاه تجدید نظر تبرئه شد.

۷. احمد فقیه مهدی: این عضو گروه افراطی مالی در سال 2013 توسط دادستان دادگاه کیفری بین‌المللی متهم به ارتکاب جنایات جنگی از طریق “حمله عمدی علیه بناهای مذهبی و بناهای تاریخی” شد. این اولین بار بود که اتهام تخریب میراث فرهنگی و بناهای مذهبی در دادگاه کیفری بین المللی مطرح شد. وی پس از بازداشت توسط مقامات نیجریه به دادگاه کیفری بین المللی تحویل داده شد.

۸. Bosco Ntagenda: در سال 2019، فرمانده ارتش کنگو به جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت از جمله قتل، تجاوز جنسی و استفاده از کودکان به عنوان سرباز متهم شد و در سال 2020 به 30 سال زندان محکوم شد.

۹. دومینیک اونگوین: یکی از فرماندهان ارشد ارتش مقاومت خدا در اوگاندا در سال 2021 به جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت متهم شد و در سال 2022 به 25 سال زندان محکوم شد.

۱۰. علی کوشیب: «علی محمد علی عبدالرحمن» (علی کوشیب) در 9 ژوئن ۲۰۲۰ وی پس از تسلیم داوطلبانه به جمهوری آفریقای مرکزی در پی حکم بازداشت صادره از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی در 27 آوریل 2007، در بازداشتگاه دادگاه قرار گرفت. کوشیب به ارتکاب جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت در دارفور سودان متهم شد.

۱۱. ولادیمیر پوتین: در سال 2023، دادگاه کیفری بین‌المللی حکم بازداشت رئیس‌جمهور روسیه را به اتهام جنایات جنگی صادر کرد. این اتهامات مربوط به انتقال غیرقانونی کودکان از سرزمین های اشغالی اوکراین به روسیه بود. این اقدام در زمان جنگ روسیه و اوکراین صورت گرفت و دادگاه کیفری بین المللی آن را به عنوان جنایت جنگی تحت تعقیب قرار داد.

۱۲: نتانیاهو و گالانت: اوایل خردادماه سال جاری تصمیم بازداشت این دو مقام صهیونیست به دلیل کشتار فلسطینی ها، ایجاد قحطی به عنوان روش جنگی، جلوگیری از رسیدن کمک های بشردوستانه به نوار غزه و حمله عمدی به غیرنظامیان گرفته شد. اما این تصمیم روز گذشته (اول آذرماه) قطعی شد و حکم بازداشت وی صادر شد.

پایان سخنرانی

این اولین بار است که دادگاه کیفری بین المللی به مقامات رژیم صهیونیستی و رئیس یکی از نزدیک ترین متحدان آمریکا حمله می کند. حتی اگر آمریکا به بهانه به رسمیت نشناختن دادگاه کیفری از اجرای حکم خودداری کند، 124 کشوری که دادگاه را به رسمیت می شناسند، موظف به دستگیری نخست وزیر و وزیر جنگ رژیم صهیونیستی هستند. حتي اگر اين دو مقام صهيونيستي به جاي رسيدگي به دادگاه جنايي دستگير نشوند، اين اقدام عمق انزواي سياسي بين المللي رژيم اشغالگر را نشان داده است.

این حکم اگرچه منجر به دستگیری نتانیاهو و گالانت نمی شود، اما سیگنالی قوی برای جامعه جهانی است که رفتار رژیم صهیونیستی در سرزمین های اشغالی تحت نظر است. در عین حال، چنین اقدامی می تواند نقطه عطفی برای به چالش کشیدن معافیت این رژیم جنایتکار از مجازات های بین المللی و کمک به تقویت قوانین بین المللی در برابر نقض حقوق بشر باشد.

در نهایت حکم دادگاه لاهه نه تنها محدودیت هایی را برای این افراد برای ارتکاب بزرگ ترین جنایات در غزه ایجاد می کند، بلکه رژیم صهیونیستی را تحت فشار بین المللی قرار می دهد و معادلات منطقه ای و جهانی را تغییر می دهد.