رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی پرطرفدار است که بر پایه کاهش مصرف کربوهیدرات و افزایش مصرف چربی‌ها ساخته شده است. در این رژیم، بدن به جای استفاده از گلوکز به عنوان منبع انرژی، به سوخت گیری از چربی‌ها متکی می‌شود و به صورت بالقوه موجب دستیابی به وضعیت کتوز می‌شود. این رژیم علی‌رغم مزایایی که به آن نسبت داده می‌شود، نقاط ضعف و عوارض خاص خود را نیز دارد.
عوارضی که می‌تواند در اثر رژیم کتوژنیک رخ دهد شامل خستگی و ضعف، اختلالات گوارشی، ناراحتی‌های عمومی، مشکلات کلیوی و افزایش سطح کلسترول و تری‌گلیسرید است. در این مقاله به بررسی رژیم کتوژنیک و عوارض آن می‌پردازیم تا افراد بتوانند در شروع این رژیم، نکات مهم را در نظر بگیرند و با اطلاعات کافی اقدام به تصمیم‌گیری کنند.
عوارض رژیم کتو چیست؟
در صورتی که هر رژیم غذایی‌ای متناسب با نیازهای بدن شما و به صورت اصولی گرفته نشود، ممکن است باعث ایجاد عوارض و مشکلاتی برای بدن شود. برخی از عوارض و مضرات رژیم کتوژنیک که ممکن است برایتان مشکل‌ساز شوند، عبارتند از:
1. خستگی و ضعف
در ابتدای رژیم کتوژنیک، بدن به جای استفاده از گلوکز به عنوان منبع انرژی، به سوخت گیری از چربی‌ها متکی می‌شود. این فرایند در ابتدا ممکن است منجر به احساس خستگی و ضعف شود زیرا بدن در حال سازماندهی مجدد سیستم انرژی خود است.
2. اختلالات گوارشی
اختلالات گوارشی یکی از عوارض بعد از رژیم کتوژنیک است. برخی افراد ممکن است در طول رژیم کتوژنیک با عوارضی مانند یبوست و یا اسهال مواجه شوند. برای کاهش این اختلالات گوارشی، می‌توانید کمی فیبر به رژیم خود اضافه کنید، مصرف آب کافی داشته باشید و چربی‌های اشباع شده را به کمترین مقدار ممکن محدود کنید. همچنین ممکن است لازم باشد مکمل‌هایی را مطابق با مشورت پزشک خود در رژیم غذایی خود اضافه کنید. در هر صورت، همیشه می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید تا به شما کمک کند تا رژیم غذایی مناسب خود را برای کاهش وزن و بهبود سطح قند خون پیدا کنید. مقاله کاهش وزن بدون رژیم را مطالعه کنید.
3. ناراحتی‌های عمومی
احتمال اینکه بعضی از افراد هم در رژیم کتوژنیک با سردرد، تهوع، بوی نفس بد و یا اختلالات خواب روبرو شوند نیز وجود دارد.
4. مشکلات کلیوی
مصرف بالای چربی‌ها و کمبود کربوهیدرات می‌تواند باعث افزایش بار متابولیکی روی کلیه‌ها شود و در برخی افراد به مشکلات کلیوی منجر شود.
5. نارسایی قلبی
مصرف بالای چربی‌ها می‌تواند باعث افزایش سطح کلسترول خوب (HDL) و تری‌گلیسریدها شود که ممکن است روی سلامت قلب و عروق تأثیرگذار باشد.
6. کاهش سطح قند خون
رژیم کتوژنیک ممکن است در برخی افراد منجر به کاهش سطح قند خون شود. بنابراین توجه به سطح قندخون و انجام آزمایش‌های مکرر برای پیشگیری از افت قند خون و جلوگیری از عوارض رژیم غذایی کتوژنیک ضروری است.
7. عدم تأمین ویتامین‌ها و مواد مغذی
در رژیم کتوژنیک، مصرف غذاهای کم کربوهیدرات و البته چرب، ممکن است باعث کاهش مصرف مواد مغذی و ویتامین‌های مورد نیاز بدن شود. بنابراین از عوارض بعد از رژیم کتوژنیک می‌توان به ضعف سیستم ایمنی، کمبود ویتامین‌های گروه ب و کمبود فیبر اشاره نمود.
8. مشکلات پوستی
عوارض پوستی رژیم کتوژنیک ممکن است چندین مورد را شامل شود. در رژیم کتوژنیک، مصرف زیاد چربی و کاهش کربوهیدرات می‌تواند باعث خشکی و دهیدراته شدن پوست شود. همچنین برخی افراد گزارش داده‌اند که در رژیم کتوژنیک، جوش‌ها و ترشحات مربوط به پوست صورتشان افزایش یافته است. این ممکن است به دلیل تغییر در سطح هورمون‌ها و تأثیر رژیم غذایی باشد.
رعایت بهداشت پوست و استفاده از محصولات مناسب مراقبت از پوست می‌تواند کمک کننده باشد. بخشی از رژیم کتوژنیک شامل سطوح بالایی از کتون‌ها است که می‌تواند باعث بوی نامطبوع بدن شود. این مشکل معمولاً در طول مدت کوتاهی پس از آغاز رژیم غذایی رخ می‌دهد و با مصرف مکمل‌های الکترولیت و مراقبت بهداشتی مناسب قابل کنترل است. همچنین برخی افراد گزارش داده‌اند که پوست آنها در رژیم کتوژنیک تغییر رنگ می‌دهد. این ممکن است به دلیل تغییر در تولید ملانین (پیگمانتاسیون پوست) باشد.
لازم به ذکر است که عوارض رژیم کتوژنیک در هر فرد ممکن است متفاوت باشد و قبل از شروع هرگونه رژیم غذایی جدید، توصیه می‌شود با یک متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید تا به مشکلات و نیازهای شخصی خود بپردازید و تصمیم درستی بگیرید.
راه های پیشگیری از عوارض رژیم کتو
در بخش‌های پیش به پاسخ سوال «عوارض رژیم کتو چیست؟» پرداختیم. در این بخش به ارائه راه‌حل برای پیشگیری از عوارض رژیم غذای کتوژنیک، می‌پردازیم:
- مشورت با یک متخصص تغذیه یا پزشک: قبل از شروع هرگونه رژیم غذایی جدید، به پزشک مراجعه کنید و با یک متخصص تغذیه در مورد رژیم کتوژنیک صحبت کنید. آنها می‌توانند شما را در مورد روش صحیح اجرا و تأثیرات آن روی سلامت راهنمایی کنند.
- تأمین مواد مغذی کافی: هنگامی که در رژیم کتوژنیک هستید، ممکن است برخی از مواد مغذی و ویتامین‌ها در برنامه غذایی‌ِتان کم شوند. برای جبران این کمبودها، مکمل‌های مواد مغذی و ویتامینی را مدنظر قرار داده و از طریق تغذیه مناسب و غذاهایی با منابع غنی و تنوع بالا، اطمینان حاصل کنید که بدن شما همچنان به مواد مغذی لازم دسترسی دارد.
- مدیریت میزان مایعات: در رژیم کتوژنیک، بدن شما ممکن است بیشتر از قبل نیاز به آب داشته باشد. اطمینان حاصل کنید که میزان مصرف مایعات خود را افزایش دهید و از آب، نوشابه‌های بدون قند و مایعات دیگر استفاده کنید تا از احتمال دچار شدن به خشکی بدن و کم‌آبی جلوگیری کنید.
- رعایت تنوع غذایی: سعی کنید غذاهای متنوع و ترکیبی را در رژیم خود قرار دهید. این کار به شما کمک می‌کند تا از احتمال کمبود مواد مغذی خاص جلوگیری کنید و سلامت عمومی خود را حفظ کنید.
- مراقبت از سلامت قلب و عروق: در صورتی که دارای مشکلات قلبی یا عروقی هستید، بهتر است قبل از شروع رژیم کتو با پزشک خود مشورت کنید تا از امکان بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود.
- نظارت بر علائم و تغییرات: مراقبت خوب از بدن خود و نظارت دقیق بر علائم و تغییراتی که در طول رژیم کتوژنیک تجربه می‌کنید، می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات و اقدام سریع تر در صورت لزوم کمک کند.
برای داشتن رژیم کتوژنیک اصولی باید مواد غذایی متناسب با رژیم را بشناسید، برای این منظور کامل ترین لیست مواد غذایی مجاز رژیم را مطالعه کنید.
آنچه در مورد مضرات رژیم کتوژنیک خواندیم:
همانطور که اشاره کردیم، رژیم کتوژنیک در برخی موارد می‌تواند مضراتی داشته باشد. از جمله این موارد می‌توان به کمبود مواد مغذی، مشکلات گوارشی، افزایش خطر اختلالات خواب، کاهش عملکرد تمرکز و روحیه، افزایش خطر اختلالات کلیوی و فشار خون بالا و اثرات روحی روانی و رفتاری اشاره نمود. مهم است که قبل از شروع هرگونه رژیم غذایی جدید، به مشورت با متخصصان تغذیه و پزشک خود بپردازید تا بررسی دقیقی از وضعیت سلامتی شخصیتان صورت گیرد و در صورت لزوم رژیم مناسب‌تری را به شما پیشنهاد دهند.
برای اینکه از عوارض بعد از رژیم کتوژنیک در امان باشید، می‌توانید ابتدا در یک بازه کوتاه این رژیم را امتحان کنید. در صورت سازگاری بدن با آن می‌توانید سبک زندگی خود را بر اساس این رژیم تغییر دهید. رژیم کتوژنیک 28 روزه این امکان را به شما می‌دهد که در دوره کوتاهی، این روش را روی بدن خود تست کنید. رژیم کتوژنیک 28 روزه ممکن است به شما کمک کند تا وزن کم کنید، سطح قند خون را کنترل کنید و همچنین سطح انرژی خود را افزایش دهید.
توجه: این مطلب یک توصیه پزشکی یا دارویی نیست!
