در سال های اخیر سوزاندن مازوت در نیروگاه ها و صنایع و آلودگی هوای ناشی از آن جزء لاینفک اخبار بوده است، اما آیا می دانید نفت کوره چیست و سوختن آن چه مشکلاتی را برای سلامت ما و محیط زیست ایجاد می کند؟ در ادامه با سوخت گازوئیل و خطرات آن و همچنین علائم و عوارض مسمومیت با گازوئیل و اقدامات لازم در صورت بروز آن آشنا خواهیم شد.
نفت کوره چیست؟
نفت کوره یا نفت کوره یکی از هیدروکربن های نفتی است که در فرآیند پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به دست می آید. فرآیند پالایش نفت شامل چندین مرحله است که در آن هیدروکربن های سبک تر استخراج می شوند. هنگامی که همه محصولات از نفت خام استخراج می شوند، یک ماده چسبنده قیر مانند به قوام کره بادام زمینی باقی می ماند که به آن نفت کوره می گویند. این ماده متراکم حاوی سموم زیادی است که باعث مشکلات متعدد سلامتی می شود. سوخت دیزل سیاه رنگ است و به همین دلیل به آن روغن سیاه نیز می گویند.
سوخت دیزل عمدتاً در ایران، فدراسیون روسیه، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان تولید می شود. در صنعت حمل و نقل، سوخت دیزل به عنوان یک فرآورده «روغن کثیف» در نظر گرفته می شود و به دلیل تأثیر قوی ویسکوزیته بر قابلیت پمپاژ، پمپاژ آن نیاز به تجهیزات خاصی دارد.
نفتی که با تانکرهای بزرگ حمل می شود، نفت خام نامیده می شود که هنوز تصفیه نشده و سبکتر از گازوئیل است.
سوخت دیزل چه کاربردهایی دارد؟
سوخت دیزل ارزان‌ترین سوخت موجود برای اجاق‌ها، حمام‌ها، اجاق‌های نانوایی، موتورهای دیزلی و برخی نیروگاه‌ها است. در صنعت کشتیرانی نیز از نفت کوره در موتورهای کشتی استفاده می شود. این سوخت در موتورهای بزرگ کشتی‌های باری، فله‌برهای محصولات صنعتی یا مواد معدنی مانند سنگ‌آهن، کشتی‌های کروز و حتی نفت‌کش‌های بزرگ استفاده می‌شود. در کشتی ها، نفت کوره سنگین باید با سوخت های سبک تر مانند گازوئیل مخلوط شود تا به شناور شدن کشتی کمک کند.
سوخت دیزل یک سوخت تیره و سنگین است که به عنوان نوعی سوخت صنعتی استفاده می شود و عمدتاً در تولید برق برای کارخانه ها استفاده می شود. در ایالات متحده آمریکا و اروپا نیز از نفت کوره برای تولید گازوئیل استفاده می شود. در روسیه و سایر کشورهای شرقی خانه های خود را با گازوئیل گرم می کنند. این سوخت به دلیل قیمت پایین، در دسترس بودن و سهولت پالایش به صورت خام برای مصرف کنندگان بسیار جذاب است.
خطرات و عوارض سوخت دیزل.
سوخت گازوئیل برای انسان و حیوانات خطرناک است و از ابعاد مختلف باعث آلودگی جدی محیط زیست می شود. غلظت گوگرد در نفت کوره بالاست (35 هزار قسمت در میلیون). صنعت کشتیرانی مسئول 8 درصد از انتشار جهانی دی اکسید گوگرد (SO2) است که وقتی با آب ترکیب می شود، بسیار اسیدی می شود. بنابراین، صنعت کشتیرانی سهم عمده ای در باران اسیدی و بیماری های تنفسی دارد.
یکی دیگر از محصولات جانبی استفاده از سوخت دیزل است که به آلودگی هوا و بیماری های تنفسی کمک می کند. در روزهای اولیه انتشار ویروس کرونا، مشاهده شد که بین مقدار زیاد اکسید نیتروژن و انتشار ویروس کرونا رابطه وجود دارد. دلیل این امر تضعیف سیستم ایمنی تنفسی افرادی بود که در نزدیکی آلاینده های اکسید نیتروژن زندگی می کردند. ذرات سنگین و معلق اکسید نیتروژن می تواند باعث بیماری جدی ریوی، به ویژه در کودکان خردسال شود.
انتشار ذرات معلق در هوا از کشتیرانی سالانه باعث مرگ 400000 مرگ زودرس در سراسر جهان می شود و بیش از 50 میلیارد دلار برای سلامت جهانی هزینه دارد.
مواد شیمیایی به نام هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای (PAHs)، که سرطان‌زا هستند، به شدت با سوخت دیزل مرتبط هستند. نگران‌کننده‌تر اینکه وقتی سوخت دیزل در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) قرار می‌گیرد، سمی‌تر می‌شود و می‌تواند توسط ارگانیسم‌ها جذب شود و مرگ و میر آنها را افزایش دهد. تحت تابش شدید UV، این مواد شیمیایی پوسته ها و مرجان ها را در عرض چند دقیقه حل می کنند. یکی از مضرترین مواد در این دسته از مواد شیمیایی، ترکیبی به نام حلقه های بنزن است که اثرات منفی جدی بر سلامت انسان دارد.
آلودگی دریا
روغن سوخت ماده ای با ویسکوزیته و چسبندگی بالا است که پمپاژ یا جمع آوری آن هنگام ریختن در آب بسیار دشوارتر از نفت خام است. تمیز کردن روغن سوختی که در اقیانوس ریخته می شود بسیار دشوار است زیرا به راحتی در آب پراکنده یا تجزیه نمی شود و معمولاً به سطوحی مانند یخ شناور می چسبد یا به عنوان ذرات ریز در آب فرو می رود (به جای شناور یا تبخیر).
چرا سوخت دیزل هنوز به طور گسترده استفاده می شود؟ دلیل استفاده گسترده از این ماده قیمت پایین آن است. سوخت دیزل تقریبا 30 درصد ارزان تر از سوخت های جایگزین است. روغن های سوختی اسمارتک نیوز بندی های مختلفی دارند. این درجات A تا C هستند و اسمارتک نیوز C سمی ترین آنهاست.
مسمومیت با گازوئیل
سوخت دیزل ماده ای سمی و قابل اشتعال است. مسمومیت با سوخت زمانی اتفاق می افتد که فردی سوخت را قورت دهد، آن را لمس کند یا دود آن را استنشاق کند. ورود این ماده شیمیایی به چشم باعث ایجاد علائم مرتبط با چشم می شود.
علائم مسمومیت با نفت کوره چیست؟
این علائم که گاهی خفیف و گاهی شدید است در افراد مختلف متفاوت است. گاهی اوقات این مسمومیت چندین سیستم بدن مانند دستگاه گوارش، تنفس، عروق، عصبی، پوست و گوش، حلق و بینی را درگیر می کند.
1. علائم مربوط به چشم، گوش، بینی و گلو.
- از دست دادن بینایی؛
- گلو درد؛
- درد یا سوزش در بینی، چشم ها، گوش ها، لب ها یا زبان؛
- تورم گلو که می تواند باعث مشکل در بلع و تنفس شود.
2. علائم معده و روده.
3. قلب و خون
4. ریه ها
- مشکلات تنفسی در صورت استنشاق بخارات این ماده شیمیایی.
5. سیستم عصبی
- افسردگی؛
- مشکل تمرکز؛
- سرگیجه؛
- خواب آلودگی؛
- احساس مستی (خلسه)؛
- سردرد و بی حالی؛
- سبکی سر یا منگی؛
- سطح هوشیاری پایین؛
- تشنج؛
- تلو تلو خوردن یا ناتوانی در راه رفتن صحیح و حرکات ناهماهنگ؛
- ضعف
6. پوست
کمک های اولیه
- بلافاصله با اورژانس (شماره 115) یا مرکز اطلاع رسانی دارو و سموم (شماره 190) تماس بگیرید.
- اگر فردی دود یا دود ناشی از سوختن مازوت را استنشاق کرد، فوراً آنها را به هوای تازه منتقل کنید.
- باز بودن راه هوایی، تنفس فرد و وجود نبض را بررسی کنید.
- اگر سوخت دیزل روی پوست یا چشم شما ریخته شد، ناحیه آسیب دیده را با آب فراوان حداقل به مدت 15 دقیقه بشویید.
- القای استفراغ نکنید مگر اینکه مرکز اطلاعات سموم یا ارائه دهنده خدمات بهداشتی برای این کار دستور داده باشد.
- اگر فردی سوخت را بلعیده است، فوراً به او آب یا شیر بدهید، مگر اینکه پزشک او دستور دیگری بدهد.
- اگر فرد علائمی دارد که بلع را دشوار می کند، چیزی از طریق دهان ندهید. این علائم شامل استفراغ، تشنج و کاهش سطح هوشیاری است.
- سعی کنید بطری یا ظرف حاوی ترکیب استفاده شده را به اورژانس ببرید.
قبل از تماس با اورژانس اطلاعات زیر را آماده کنید:
- سن، وزن و سلامت عمومی فرد؛
- نام محصول (در صورت شناخته شدن)؛
- زمان مصرف یا تماس؛
- مقدار مواد مصرف شده
می توانید از طریق تماس با مرکز اطلاع رسانی دارو و سم با کارشناسان صحبت کنید. آنها شما را راهنمایی می کنند و به شما دستور می دهند. در صورت داشتن هرگونه سوال در مورد مسمومیت یا پیشگیری از آن می توانید به صورت 24 ساعته و هفت روز هفته با این مرکز تماس بگیرید (لازم نیست اورژانسی باشد).
در مواقع اضطراری چه اقداماتی انجام می شود؟
علائم حیاتی فرد مانند دمای بدن، نبض، تعداد تنفس و فشار خون در اورژانس اندازه گیری و کنترل می شود. این مسمومیت با بررسی علائم و آزمایشاتی مانند معاینات رادیولوژی و آزمایشات آزمایشگاهی تشخیص داده می شود. آزمایشاتی که ممکن است انجام شوند عبارتند از:
- برونکوسکوپی: دوربینی به سمت گلو فرستاده می شود تا سوختگی مجاری تنفسی و ریه ها را بررسی کند.
- تصاویر اشعه ایکس از قفسه سینه؛
- الکتروکاردیوگرام (ECG) برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب؛
- آندوسکوپی: فرستادن دوربین به پایین گلو برای بررسی سوختگی مری و معده.
درمان مسمومیت با نفت کوره ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دادن مایعات از طریق رگ؛
- تجویز دارو برای درمان علائم؛
- پوست را هر چند ساعت یکبار به مدت چند روز بشویید.
- یک لوله را از دهان به معده وارد کنید تا معده را بشویید.
- کمک های تنفسی شامل قرار دادن لوله ای از طریق دهان به داخل ریه ها است که به یک دستگاه تنفس (تهویه) متصل است.
عوارض مسمومیت با نفت کوره.
شدت آسیب به میزان مصرف یا تماس با سوخت دیزل و سرعت درمان بستگی دارد. هر چه زودتر مراقبت های پزشکی شروع شود، شانس بهبودی بیشتر است. در برخی موارد، آسیب به دهان، گلو یا دستگاه گوارش شدید است که می تواند منجر به درد شدید، خونریزی و عفونت شود. سوختگی در دستگاه تنفسی یا دستگاه گوارش می تواند باعث نکروز بافتی شود که می تواند منجر به عفونت، شوک و مرگ شود (حتی ماه ها پس از مصرف).
زخم ها می توانند در این بافت ها ایجاد شوند و مشکلات طولانی مدت در تنفس، بلع و هضم ایجاد کنند. اگر سوخت وارد ریه ها شود (آسپیراسیون ریوی)، آسیب جدی و احتمالاً دائمی به ریه ها ممکن است. اگر گازوئیل با چشم ها تماس پیدا کند و قرنیه را تحت تأثیر قرار دهد، می تواند باعث نابینایی شود.
تو بگو
می توان گفت سوخت دیزل نسبت به سایر سوخت های فسیلی آسیب و خطر بیشتری دارد. البته با وجود آلودگی شدید جوی و محیطی، هر ساله شاهد سوختن سوخت در نیروگاه ها و صنایع هستیم. به نظر شما بهترین راه برای درمان مضرات و مضرات نفت کوره چیست؟
