صنعت برق ایران که سابقه و قدرت قابل توجهی دارد، در سالهای اخیر با چالش‌هایی مواجه بوده که متعاقباً سایر بخش‌های اقتصاد را تحت تأثیر قرار داده است. احداث نیروگاه برای تولید برق یکی از مهمترین زمینه های این صنعت است که نقش بسیار تعیین کننده ای در تامین برق کشور دارد.
احسان آقایی ملایری، کارشناس صنعت برق در یادداشتی نوشت: گروه مپنا که بیش از سه دهه است در این زمینه فعالیت می کند فارغ از اینکه چه کسی در راس ریاست جمهوری، وزارت نیرو یا سایر وزارتخانه ها و دستگاه های اجرایی فعالیت می کند. مرتبط با کسب و کار خود، به عنوان یک بنگاه بزرگ ملی صنعتی و اقتصادی نقش موثر خود را در توسعه زیرساختی صنایع انرژی ایران ایفا کرده است.
این نقش، چه به‌عنوان سازنده تجهیزات، چه به‌عنوان پیمانکار ساختمانی و چه سرمایه‌گذار و توسعه‌دهنده یک پروژه نیروگاهی، مانند همه پروژه‌های زیربنایی، به‌شدت متاثر از شرایط سرمایه‌گذاری و گردش نقدینگی در صنعت خاص و به طور کلی در اقتصاد کشور است.
بر کسی پوشیده نیست که طی دو دهه گذشته این پرونده ها بر علیه کشور سخت شده و عرصه را بر فعالان این صنعت تنگ کرده است. در چنین شرایطی نه تنها کمبود شدید نقدینگی ادامه پروژه های جاری را هر لحظه مختل کرده و به تعویق می اندازد، بلکه سرمایه گذاری در حوزه نیروگاهی و بازگشت آنها به جز واحدهای بزرگ خودکفا غیرممکن شده است صنایع
این عدم تعادل در اقتصاد برق و عدم امکان سرمایه گذاری داخلی و خارجی در آن، بیش از یک دهه است که این صنعت را تضعیف کرده و باعث بروز عدم تعادل الکتریکی در سال های اخیر شده است. بنابراین به جای درک درست و دقیق مشکل و انگشت اتهام یا سرزنش در جای نادرست که گاه رنگی متفاوت با تحلیل واقعی صنعت برق به خود می گیرد به هیچ دلیلی به این علت اصلی اشاره نکنید. و اقتصاد آن و بر اساس منافع غیرملی است یا جناحی ایجاد می کند، ارزش و تناسبی با حقیقت ندارد. حتی اگر امکان سرمایه گذاری در ساخت نیروگاه های حرارتی وجود داشت، لزوماً سوخت کافی برای رفع نیازها وجود نداشت. در این نقطه، تمرکز بر موضوع گسترده تر سرمایه گذاری انرژی و اقتصاد است.
علیرغم تمامی این شرایط و تقاضاهای انباشته زیاد و روزافزون از ارگان های دولتی و سایر مشتریان ملی، گروه مپنا از تمامی توانمندی های خود (شامل استفاده حداکثری از توانمندی ها و منابع و تامین مالی تا حد امکان) برای ادامه تولید تجهیزات و ساخت واحدهای الف استفاده می کند. نیروگاه در هر دوره ای مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر جلوگیری از تعلیق اکثر پروژه های کارفرمایی دولتی و غیردولتی علیرغم شکایت های متعدد در مورد آن پروژه ها، ادامه تولید در نیروگاه ها تحت قراردادهای BOT (ساخت، بهره برداری، انتقال) و تامین برق شبکه علیرغم تقاضاها. از این تعداد نیروگاه ها بیش از 70 هزار میلیارد تومان است یا سرمایه گذاری در ساخت 9 واحد بخار سیکل ترکیبی (بدون نیاز به سوخت) در قالب قراردادهای خرید و فروش متقابل و انباشت مطالبات آنها تا سقف 27 میلیارد تومان، بدون شک. گواه روشن مسئولیت و نقش ویژه گروه مپنا در تامین برق کشور و جلوگیری از تشدید بیشتر نارضایتی ها سال ها اجتناب ناپذیر و قابل پیش بینی است.
مجموعه نیروگاه های مپنا (شامل دو نوع اخیر ذکر شده) که همگی با استفاده از تجهیزات کارخانه های گروه مپنا و با استفاده از زنجیره تامین وابسته به چند صد شرکت ایرانی ساخته شده اند، به طور متوسط حدود 15 درصد از نیاز روزانه کشور را تامین می کنند. انرژی. مصرف برق همین تولید و عرضه مستمر برق توسط این نیروگاه ها به صورت مستمر و منظم به نوبه خود مطالبات معوقی را ایجاد می کند که بیشتر آنها به دلیل اقتصاد معیوب برق و انرژی خارج از توان پرداختی وزارت نیرو است. در کشور ما نیز علاوه بر ایجاد ناهماهنگی در تامین انرژی الکتریکی، موجب نارضایتی عمیق سهامداران این شرکت سهامی شده است.
لازم به ذکر است تعداد کل واحدهای نیروگاهی ساخته شده توسط گروه مپنا 47 هزار مگاوات در داخل کشور و 5 هزار مگاوات در خارج از کشور است. و این گروه همواره نسبت به گذشته (حتی در سالهای اخیر (1380 و اواخر دهه 1390) نسبت به گذشته (حتی در سالهای اخیر (1380 و اواخر 1390)) توانایی پیشبرد ساخت تجهیزات و ساخت واحدهای نیروگاهی را به ارقام بالاتری داشته و دارند.
در سالهای 1394 تا 1397 قراردادهای مهمی برای افزایش 5000 مگاواتی ظرفیت نیروگاه‌های کشور و همزمان انتقال فناوری جدیدتر با مشارکت شرکت‌های مپنا و زیمنس و وزارت نیرو منعقد شد که باید به این مهم دست یافت. برگزاری بین المللی ها تامین مالی با خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌های بین‌المللی، تامین مالی برنامه‌ریزی‌شده امکان‌پذیر نشد و پروژه تکمیل نشد. در عین حال با همین شرایط سخت تامین مالی، 6 واحد از این نوع توربین های گازی در 4 کارخانه نصب و راه اندازی شده است. همچنین گروه مپنا به محض ارزیابی ریسک عدم تکمیل قرارداد خارجی بر اساس تعهد، ظرفیت و دانش فنی خود و به موازات همکاری با شریک خارجی، گروه مپنا فناوری بومی معادل را با توربین ایرانی خود توسعه داد. کلاس F که اولین واحد تجهیزات توربوژنراتور و کنترل آن می باشد. با نام تجاری MGT-75 برای نیروگاه بعثت وزارت نیرو تولید شد. به این ترتیب در سال هایی که سرکوبگرانه ترین تحریم ها علیه کشور اعمال شد و امکانات تامین مالی و نقدینگی به شدت محدود شد، این گروه صنعتی نه تنها نیمی از 5000 مگاوات سیکل ترکیبی کلاس F (با احتساب اجرا شده آن) را تولید کرد. نیروگاه بخار) واحدهای توربین) اما در عین حال فناوری مربوطه (از جمله طراحی) را با فکر و دست مهندسان خود بومی سازی کرده است.
در پایان بار دیگر بر این واقعیت تاکید می شود که تا زمانی که اقتصاد انرژی و به تبع آن اقتصاد صنعت برق کشور حل نشود، امکان رفع اختلافات وجود ندارد و انتظار می رود بحث ها و اتهامات بیشتری مطرح شود. یا به دلیل عدم درک این علت اصلی یا اهداف دیگری که ذهن را از راه حل اساسی مشکل منحرف می کند.
بدیهی است که حل این علت اساسی نیز نیازمند اراده و هماهنگی کامل دستگاه های حاکمیتی و البته برنامه و اقدام تدریجی است و امیدواریم این گره تنها توسط وزارت نیرو یا شرکت اقتصادی مانند مپنا باز شود. . گروهی که به نوبه خود به طرق مختلف تحت تأثیر قرار گرفته است. وضعیت این است که انتظار بی فایده خواهد بود.
منبع: روزنامه تیوات.
