تحمیل، القای انطباق و جلب توجه. اگر چند ماه کسانی که نسبت به موضوع حجاب حساسیت مفرط نشان می دادند به آن می پرداختند و در اماکن عمومی از نیروهای امنیتی استفاده می کردند، نه تنها مشکل بهبود نمی یافت، بلکه برعکس شد.عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم گفت: طراحی لباس جراحی اسلامی در مقایسه با مهمترین موضوعاتی که در رساله های حوزوی آمده، مضحک است. بحث هایی در اتاق عمل وجود دارد که در مقایسه با لباس جراحی اسلامی مشکلی ندارد. امروزه در اخلاق پزشکی یا مسائل بهداشتی مسائل جدی وجود دارد که پزشکان و بیماران را خسته و درمانده کرده است مانند کمبود دارو، کمک های پزشکی و مشکلات در رابطه بیمار و بیمار دکتر که چند صدم است. از زمان ها مسائل پزشکی
مشروح گفت و گو با آیت الله سید محمدعلی ایازی را در زیر می خوانید:
به نظر می رسد امروزه بیشتر به پوست و ظواهر دین توجه می شود; از مصادیق آن می توان به بحث «طراحی لباس اسلامی برای پزشکان، پرستاران و بیماران در اتاق عمل» اشاره کرد. به نظر شما تأكيد بيش از حد بر ظواهر دين و افراط گرايي در رابطه با اجراي شرع چه آثار منفي دارد؟
مشکلی که ما در فرهنگ دینی و فقه اسلامی داریم، توجه به اولویت ها و نیازها و رعایت مهم ترین آنهاست. گاهی در کتب فقهی، فقها موضوعی را مطرح می کنند، دلیل می آورند و در صورت تعارض، اولویت ها را تعیین می کنند.
این موضوع زمانی حساس می شود که مسائل اصلی و مهم را فراموش کنیم و به این ظواهر تکیه کنیم. مولا علی علیه السلام می فرماید: «یستعدالعلی ادبارالدوّل چهارگانه: فساد اصول، چنگ زدن به شاخه ها، تقدیم فاسقان و تأخیر فضایل». چهار چیز باعث زوال حکومت ها و تمدن ها می شود. «تحقیر اصول» یعنی حکومت ها و حکومت هایی که به نام دین اصول را از بین می برند و به شاخه های آن می چسبند. زمامدارانی که به مشکلات اصلی خود توجهی نمی کنند و یا از آنها چشم پوشی می کنند، از این طریق جامعه را به سمت انحطاط و عقب ماندگی می کشانند. این در صورتی است که نیروهای جهل وجود داشته باشند یا ناکارآمد باشند و به نیازها و مسائل اصلی جامعه مانند عدالت، آزادی و کرامت انسانی توجهی نداشته باشند و هر روز به دنبال مسائل فرعی، جزئی، تشریفاتی و حاشیه ای بروند. . . از دین اما اگر موضوع به گونه ای نباشد که ناآگاهی محض آنها را به تصمیم گیری نادرست سوق دهد، بلکه گاه عمداً، هر روز با چیزی ذهن جامعه را به خود مشغول و سرگرم می کنند تا مردم بر روی مسائل اصلی و جدی تمرکز کنند، مانند غفلت از مسائل. مبارزه با فساد مالی، رانت خواری یا مسائلی که چالش های اجتماعی و فرهنگی برای جامعه ایجاد می کند. تا افکار عمومی و ذهن جامعه از مسائل کلان دور بماند و به مسائل جزئی توجه کند.
بنابراین دو نوع درمان وجود دارد، یکی نقش افراد ناآگاه و غیرمتخصص در مدیریت که به جای اهمیت دادن به مسائل اصلی جامعه به مسائل جزئی و فرعی توجه می کنند و دیگری کسانی که آگاه سازی عمدی در بین افراد جامعه در مورد مشکلات روزمره مشغول جزئیات هستند و ذهن مردم معطوف به مشکلات اصلی نیست.
آیا از دیدگاه حضرتعالی طراحی لباس جراحی جزو اولویت های مردم و جامعه است؟
طراحی لباس جراحی اسلامی در مقایسه با موضوعات مهمتری که در رساله های کلامی ذکر شده مضحک است. بحث هایی در اتاق عمل وجود دارد که در مقایسه با لباس جراحی اسلامی مشکلی ندارد. امروزه در اخلاق پزشکی یا مسائل بهداشتی مسائل جدی وجود دارد که پزشکان و بیماران را خسته و درمانده کرده است مانند کمبود دارو، کمک های پزشکی و مشکلات در رابطه بیمار و بیمار دکتر که چند صدم است. از زمان ها مسائل پزشکی
از سوی دیگر، ممکن است نیازهایی در اتاق عمل وجود داشته باشد، اما بزرگ‌نمایی و جلب توجه؛ لزوماً منجر به تبعیت و توجه نمی شود. بلکه باعث ایجاد حساسیت و نوعی واکنش منفی می شود. مانند داستان حجاب، اگر به صورت طبیعی و متعارف در بستر شکل گیری فرهنگی انجام می شد و خشونت و تعاملات نامناسب صورت نمی گرفت، شاید روند مراقبت از آن حداقل در بسیاری از محیط ها و جوامع خانوادگی مناسب بود، اما وقتی متعارف نیست و تعاملات خشونت آمیز رخ می دهد، باعث حساسیت و نوعی لجبازی در مواجهه با این مشکلات می شود.
قرآن در دستوری که به پیامبرش می‌فرماید می‌فرماید: وقتی می‌خواهی مردم را به دین دعوت کنی، با حکمت نزدیک شو: «درباره پروردگارت با حکمت و سفارش به نیکی دعا کن». حکمت یعنی بیان سخنان خود به گونه ای که هیچ خطایی در آن با منطق و استدلال های قابل قبولی که جامعه به آن قانع و علاقه مند باشد وجود نداشته باشد. اما اگر این کار را با کج کردن یا برجسته کردن چیزهای جزئی و جزئی انجام دهید، آن مشکل را حتی در سایه موقعیت و برجسته سازی تبدیل به یک مشکل منفی خواهید کرد.
بنابراین در مورد این نوع مسائلی که الان مطرح می شود، فکر نمی کنم حتی اگر بخواهند با اعمال فشار، آن مدل لباس را به جامعه تحمیل کنند، منجر به همنوایی و توجه شود. اگر چند ماه کسانی که نسبت به موضوع حجاب حساسیت مفرط نشان می دادند به آن می پرداختند و در اماکن عمومی از نیروهای امنیتی استفاده می کردند، نه تنها مشکل بهبود نمی یافت، بلکه برعکس شد.
در آموزه ها و روایات دینی مضمون دوستی و مدارا و برخورد عقلانی با مردم را دیده ام که با اینها زمینه مناسب ایجاد می شود و مردم به دین و معنویت و دستورات اخلاقی علاقه مند می شوند. اما اگر روش‌های فعلی ادامه پیدا کند، بی‌شک تعاملات واکنشی و منفی بوده و نتیجه معکوس خواهد داشت.
با توجه به اینکه ایشان اخیراً در دفتر مرحوم آیت الله العظمی صانعی درباره «قاعده انزجار» سخنرانی کردند، آیا پوشش اسلامی جراحی در محدوده این قاعده انزجار از جامعه تعریف نشده است و آیا این روش موجب تنفر نیست؟ نسبت به دین و جامعه؟
در دهه 1960 گروهی در قم تلاش کردند با روش هایی جامعه را اسلامی کنند. آنها به جای بازگرداندن عدالت و آزادی، به ظواهر تکیه کردند، مانند تفکیک جنسیتی در پیاده روها و تهیه لباس فرم. در آن نقطه، من با این چیزها تمام شده بودم. هر روز که صبح بلند می شدی این نقشه ها را می کشیدند، سخنرانی می کردند و به این مسائل رسیدگی می کردند. در آن زمان امام (ره) واکنش نشان دادند، موضع گرفتند و با این نوع ظواهر مقابله کردند. البته نتیجه ای نداشت اما نتیجه تربیت نسلی از همین جریان در کشور بود که هر روز نسخه جدیدی برای مردم می نویسد و بسترهای نوعی مخالفت و بازی را در جامعه ایجاد می کند. امروز هم به نظر من این روش ها علاوه بر اینکه جواب اخلاقی نمی دهد، به جای افراد جالب، حساسیت را تشدید می کند.
اینها نیاز به بحث های کارشناسی، جامعه شناسی و روانشناسی دارد و اگر فردی بخواهد در این زمینه ها ورود کند و دخالت کند باید با پشتوانه کار علمی و کارشناسی این کار را انجام دهد تا اینکه نوعی رفتار عمومی در جامعه جاری شود. البته تاکید می کنم که باید بر اساس اولویت ها و نیازهای جامعه تصمیم گرفت، امروز مشکل اصلی و مهم جامعه گرانی، بیکاری، فساد، رانت خواری و بی کفایتی و بیرونی و رسمی است. مشکلات جامعه، مشکلات جامعه نیست.
این موردی که شما اشاره کردید قطعاً شامل قاعده عدم استناد می شود و اساساً معنا و مفهوم قاعده عدم استناد این است که اگر جمله ای موجب کراهت و واکنش منفی شود، عمل حرام می شود. البته توسط متخصصین علوم اجتماعی و روانشناسی تشخیص داده می شود.
متأسفانه بیشتر این سخنان توسط علما و روحانیون بیان می شود، چه توصیه ای به آنها می کنید که در شرایط فعلی حساسیت بیشتری داشته باشند؟
خواهش من از این روحانیون این است که اگر می خواهند در این حوزه ها صحبت کنند به عواقب حرف هایشان در جامعه توجه کنند. آنها باید این مسائل را به عنوان یک تجربه اجتماعی و فرهنگی ارزیابی کنند. ثانیاً امروز مثل پنجاه سال پیش نیست که اگر یک روحانی حرفی بزند فقط در مدرسه و محیط انعکاس پیدا کند. امروز روحانیونی که در رسانه ها و خبرگزاری ها هستند وقتی صحبت می کنند باید بدانند که حرفشان در سطح بین المللی بازتاب پیدا می کند؟
بنابراین فردی که می خواهد حرف بزند باید به جوانب کار و مشکلات اطرافش توجه کند و بعد حرف بزند. باید فکر کنید که اگر می خواهید موضع گیری کنید به نفع دین است یا مخالف دین؟ آیا طرفدار اخلاق و گسترش معنویت هستید یا خیر؟ در غیر این صورت باید مراقب باشید و کاری نکنید که آب به آسیاب جریان ضد دینی و ضد اخلاقی بریزد.
