راه اندازی شبکه فارسی زبان توسط TRT
اخیرا مهمت زاهد سوباجی، مدیر کل سازمان TRT اعلام کرده است که این سازمان در حال ساخت شبکه فارسی زبان است. وی بی پروا اعلام کرد که حتی اگر این اقدام باعث ناراحتی دولت ایران شود، ترکیه به این برنامه ادامه خواهد داد. این اظهارات، از نظر بسیاری از ناظران، حاکی از طرح های گسترده تری برای نفوذ فرهنگی در ایران است.
نفوذ فرهنگی ترکیه از طریق تولیدات نمایشی
ترکیه در سال‌های اخیر با استفاده از تولیدات نمایشی به‌ویژه سریال‌های تلویزیونی در کشورهای منطقه نفوذ فرهنگی داشته است. سریال های ترکی مانند «حریم سلطان»، «عشق ممنوع» و «فاتماگل» با نمایش زندگی های پرتلاطم و عشق های پیچیده سعی در تاثیرگذاری نه تنها بر جامعه ترکیه بلکه کشورهای همسایه دارند.
سیاست عثمانی و نفوذ نرم
پس از کنار گذاشتن گفتمان کمالیسم، ترکیه در دهه 2000 با تکیه بر سیاست «نئو عثمانی‌گرایی» تلاش کرد نفوذ خود را در خاورمیانه و شمال آفریقا گسترش دهد. این نفوذ نه تنها از طریق مداخله نظامی، بلکه با استفاده از «قدرت نرم» و تولیدات فرهنگی حاصل شده است. موسسه یونس امره که در سال 2007 ایجاد شد، نمونه ای از این تلاش هاست. این موسسه با آموزش زبان ترکی و معرفی فرهنگ و هنر ترکیه به دنبال جذب مخاطب در کشورهایی مانند ایران، لبنان، سوریه و اردن بوده است.
رسانه های بین المللی و تاثیر آن بر افکار عمومی ایران
در کنار تلاش‌های ترکیه، رسانه‌های بین‌المللی دیگری مانند بی‌بی‌سی فارسی، دویچه وله و یورونیوز نیز تلاش می‌کنند تا بر ذهنیت مردم ایران تأثیر بگذارند. این رسانه ها با پوشش اخبار و تحلیل های خاص اهداف سیاسی خود را دنبال می کنند. بی بی سی فارسی یکی از قدیمی ترین و تاثیرگذارترین رسانه هاست که از سال 1319 فعالیت خود را آغاز کرد و به تدریج به مرجع بخشی از مخاطبان ایرانی تبدیل شد.
به نام مبارزه با غرب، اما برای خودش.
قبل از مدیر تی آر. T-Lab باید باز شود و درباره نارضایتی و خشم دولت ایران از ایجاد شبکه فارسی زبان، لزوم گسترش شبکه های فارسی زبان و تأثیر فرهنگ طیب و طاهر ترکیه بر زندگی 5 میلیارد نفر صحبت کند. در سراسر جهان
زاهد سوباجی با بیان اینکه پلتفرم های دیجیتال آغشته به فرهنگ غربی هستند، وظیفه کشورش را برای از بین بردن آثار مخرب تولیدات غربی آشکار کرد و در حالی که همچنان می خندید، رسانه های عمومی ترکیه و متولیان آن را تی.ر. ما برای ساختن دنیای عادلانه تری در زمینه پلتفرم ها کار می کنیم.
اما واقعیت میدان چیز دیگری می گوید: برای قبول مدارک موجود و رد سخنان بی اساس این مدیر ترک، گوش شنونده و چشم بینا کافی است. ماهواره به بخشی جدایی ناپذیر از خانه بسیاری از ایرانیان تبدیل شده است و به همین دلیل مردم کشورمان به خوبی با مفهوم اصلی درام های ترکی آشنا هستند.
درست است که سریال‌هایی که توسط فیلمسازان و شرکت‌های رسانه‌ای کشور دوست و همسایه ترکیه تولید می‌شوند، مانند پلتفرم‌ها و سرویس‌های استریم در غرب، بر موضوعاتی مانند اقلیت‌های نژادی و جنسی تاکیدی ندارند، اما تمام تلاش خود را برای گسترش می‌کنند. پروژه نفوذ برای طرح عشق مثلثی، مربعی و ذوزنقه ای، اغوای جامعه خود و حتی مردم کشورهای دور و اطراف و علاوه بر کسب بازار برای محصولات فرهنگی کشور هدف، احیای خاطره امپراتوری عثمانی. پیروی از ایدئولوژی سیاسی «نوعثمانی گری».
استراتژی اصلی سیاست خارجی ترکیه تا سال 2002 حول محور کمالیسم می چرخید، اما تحولات اجتماعی و سیاسی این کشور در دهه 1990 باعث شد که گفتمان کمالیسم مانند پوست از بین برود و گفتمان به اصطلاح پساکمالیسم جای شما را اشغال کند. این تغییر باعث شد که ترکیه از نگاه یک جانبه به غرب دست بردارد و توجه خود را به خاورمیانه به عنوان تنها نقطه ای که این کشور و عواملش می توانند سیاست های امپریالیستی خود را پیش ببرند معطوف کند.
ترکیه یا از طریق مداخله نظامی در شمال عراق و حمله نظامی به سوریه، اقدام به شهرک سازی می کند و یا در صورت شکست در این زمینه، سرمایه های فرهنگی خود را به خانه های مردم این منطقه به ویژه ایران می فرستد. . و کشورهای حوزه خلیج فارس و مدیترانه.
به عبارت دیگر هرگاه حزب اعتدال و توسعه نتواند پروژه نفوذ را با حمله به کشورهای دیگر پیش ببرد، از قدرت نرم خود استفاده می کند. مؤسسه یونس امره در سال 1386 با همین هدف یعنی نفوذ فرهنگی ترکیه بر کشورهای منطقه به ویژه ایران، لبنان، سوریه، مصر و اردن تأسیس شد و به تدریج فعالیت های خود را در قالب های مختلف از جمله آموزش زبان ترکی، معرفی فرهنگ و هنر این کشور به مردم سایر نقاط جهان و… گسترش می یابد.
اما سریال های ترکی مانند «نور» (گوموش)، «حریم سلطان»، «عشق ممنوع»، «فاطماگل» و… بود که پروژه نفوذ فرهنگی را در بین همسایه ها تشدید کرد. این نشریات سریالی اخلاق رایج شهروندان عرب زبان را هدف قرار داده است. به عنوان مثال، تعداد قابل توجهی از فتواها به تماشای سریال های تلویزیونی ترکیه ای در عربستان سعودی رای منفی دادند.
حتی رئیس محاکم شرعی این کشور به روسای شبکه های تلویزیونی هشدار داد که سریال های تولیدی ترکیه را به دلیل ترویج فساد پخش نکنند در غیر این صورت با مجازات اعدام روبرو خواهند شد! اسلام گرایان سنی نه تنها نسبت به اقدامات فرهنگی ترکیه واکنش منفی نشان دادند، بلکه حتی ناسیونالیست های عرب نیز چندان از این سریال ها خرسند نبودند و مدام از آنها به عنوان “فرهنگ ترک خارجی” یاد می کردند و سعی می کردند فرهنگ اصیلی را که قبلا یاد می گرفتند، حذف کنند. عرب
اما همه این انتقادات باعث نشد که مردم کشورهای عربی موضع منفی اتخاذ کنند و به دیدن آنها نروند. در حال حاضر مخاطبان سریال های ترکی به قدری افزایش یافته که این کشور را با بیش از 650 میلیون مخاطب پس از آمریکا به دومین صادرکننده سریال های تلویزیونی در جهان تبدیل کرده است.
آنها حتی پلتفرم هایی مانند puhtv، Tabii (وابسته به شرکت ملی رادیو و تلویزیون ترکیه یا TRT)، Gain و blutv را برای رقابت با پلتفرم نتفلیکس راه اندازی کرده اند و ایجاد شکاف های عمیق فرهنگی و اجتماعی بین دولت ها و ملت های خود دشوار است. . آنها تلاش می کنند
حتی اگر این تلاش ها منجر به ادامه رذایل اخلاقی در جامعه خود شود، ترکیه از راهی که انتخاب کرده پشیمان نیست. مدیر صدا و سیمای رسمی این کشور با وجود اینکه لحنی بی ادبانه دارد، پروژه های فکری آینده اردوغان و همدردی هایش با ایران را به وضوح بیان می کند. آنها رقیب قدرتمندی برای ایران در زمینه جنگ سخت نیستند، بنابراین باید اهداف خود را در جایی که احتمال موفقیت بیشتر است دنبال کنند.
بی بی سی، یورونیوز، دویچه وله و دیگران
خبر برای رسیدن به ما از فیلتر بسیاری از رسانه ها عبور می کند و هر کدام رویکرد متفاوتی نسبت به خبر اصلی دارند. می توانید بگویید چقدر خوش شانس هستیم که رسانه های خارجی به اصطلاح معتبر و معتبر مانند بی بی سی، العربیه، یورونیوز و دویچه وله برای ما برنامه پخش می کنند یا بخشی از سایت های خود را به کشور و فرهنگ ما اختصاص می دهند. یک حساب ویژه برای زبان فارسی باز کنید.
اما هر چه هست، بوی کباب نیست که استشمام می کنید. هر یک از این شبکه‌ها و سایت‌های خبری، رفتار، آداب، سنت‌ها و حتی قومیت بخشی از ایرانیان را مورد توجه قرار داده‌اند و اخبار را به دیکته کارفرمایانشان نقل می‌کنند.
در بین شبکه های فارسی زبان دولت های خارجی، بی بی سی فارسی همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد و به عنوان یک مرجع قدیمی رسانه ای، توجه بسیاری از مردم عادی و دنبال کنندگان اخبار را به خود جلب کرده است. رادیو فارسی بی‌بی‌سی در 28 دسامبر 1940 (هفتم دی 1319) فعالیت خود را آغاز کرد و سال‌هاست که به رسانه‌ای جایگزین برای بخشی از ایرانیان تبدیل شده است. از لطف علی خنجی، محمود کیانوش و شاهرخ گلستان گرفته تا پونه قدوسی، عنایت فانی و سیاوش اردلان به عنوان مجریان و برنامه سازان این شبکه نقش ویژه ای در حافظه تاریخی و جمعی ملت ایران داشته اند، بنابراین نمی توانند باشند. به راحتی نادیده گرفته می شود.
تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی آنقدر برای گردانندگان سرویس جهانی دولت انگلیس اهمیت دارد که حتی مشکلات اقتصادی دولت مربوطه در سال‌های اخیر نتوانسته مانع از پخش برنامه‌های این شبکه شود و همچنان از مردم انگلیس مالیات 12 پوندی دریافت می‌کنند. هزینه های سرویس جهانی بی بی سی به ویژه تلویزیون فارسی.
البته در سال های اخیر به ویژه با معرفی کانال «زنان، زندگی، آزادی» و افزایش کارایی شبکه ایران اینترنشنال و رویکرد تند و رادیکال این شبکه و شبکه سلطنت طلب منوتو، بی بی سی مورد توجه قرار گرفته است. از ترس از دست دادن بینندگان خود، باید رویکرد خود را تغییر دهد و چندان موافق تحلیل‌های ظاهراً خنثی و بدون خشونت نباشد، همانطور که در زمان صادق صبا مدیر بخش فارسی این رسانه و حتی در روزهای ابتدایی حضور رزیتا لطفی. به عنوان مسئول این بخش
بخش فارسی تلویزیون یورونیوز در سال 2009 ایجاد شد اما بیش از 7 سال دوام نیاورد و در اولین روز اردیبهشت 1395 چراغ آن برای همیشه خاموش شد. شبکه های اجتماعی مانند تلگرام، اینستاگرام و … همانطور که از نامش پیداست، یورونیوز در زمینه پخش اخبار فعالیت می کند، اما مهمتر از همه رویدادهای بین المللی را از دیدگاه اتحادیه کشورهای عضو اتحادیه اروپا به بینندگان خود منتقل می کند.
بیشتر اوقات اروپا منبع اصلی دریافت و تفسیر اخبار نبود و این مشکل در جنگ اول خلیج فارس و عقب ماندن از CNN در نقل وقایع آن روزها به وضوح نمایان شد. این اتفاق اتحادیه اروپا را به فکر راه اندازی یورونیوز انداخت و با پخش برنامه های خود به 13 زبان دنیا، جایگاهی را برای خود در میان رسانه های اصلی باز کرد. اما 13 زبان این رسانه برای بخش فارسی آن کافی نبود و این شبکه عمر کوتاهی داشت.
دلیل مهم بن بست یورونیوز-فارسی را می توان همین خروجی تصویری به زبان های مختلف این شبکه دانست. اتخاذ این سیاست توسط مدیریت یورونیوز باعث شد طیف وسیعی از مخاطبان ایرانی و فارسی زبان ناراضی از این شبکه دور شوند و شبکه های رادیکال و انحصاری تری را دنبال کنند تا ببینند چه چیزی به آنها علاقه دارد.
دویچه وله فارسی و العربیه فارسی اگرچه از سیاست ایران اینترنشنال پیروی می کنند، اما چون هنوز به شبکه های ماهواره ای تبدیل نشده اند، مخاطبان ایرانی کمتر از آنها مطلع هستند.
العربیه فارسی با 478000 فالوور و دویچه وله با 2 میلیون فالوور جعلی (با توجه به تعداد لایک های هر پست) هنوز به تهدیدی واقعی برای هجوم به اذهان توده های مردم ایران تبدیل نشده اند، اما وجود آن نمی تواند باشد. کاملا نادیده گرفته شد
نتیجه گیری
رقبای منطقه ای ایران به ویژه ترکیه با استفاده از رسانه های فارسی زبان به دنبال نفوذ و نفوذ فرهنگی بر افکار عمومی ایران هستند. این رسانه ها با اهداف سیاسی و فرهنگی خود سعی دارند ذهنیت مخاطبان ایرانی را به سمت و سوی خاصی سوق دهند. اما این تلاش ها با واکنش های داخلی و خارجی نیز مواجه بوده و در بسیاری از موارد به تهدیدی جدی برای فرهنگ و هویت ملی ایران تبدیل شده است.
کلیدواژه: شبکه های فارسی زبان، TRT، ترکیه، نفوذ فرهنگی، سریال های ترکی، رسانه های بین المللی، بی بی سی فارسی، عثمانی گری، سوباجی
