شکست استراتژی خاورمیانه ای واشنگتن در مقابل ایران؛ محبوبیت چین نزد جوانان عرب

بازار؛ گروه بین الملل: سایت تحلیلی سی ان ان اخیرا گزارشی با قلم «نادین ابراهیم» و «ایمی لوک» در مورد رقابت ایالات متحده امریکا و چین در منطقه خاورمیانه و نوع روابط کشورهای منطقه با آنها منتشر نموده است. ترجمه متن مقاله در ادامه می آید.

از آنجایی که کشورهای نفت خیز خلیج فارس به دنبال تنوع بخشیدن به مشارکت های نظامی خود هستند، خود را در دام تشدید رقابت برای تسلط جهانی بین ایالات متحده آمریکا و چین می بینند. وزارت دفاع چین اواخر ماه گذشته اعلام کرد که یکی از نزدیک ترین متحدان آمریکا در منطقه، امارات متحده عربی قصد دارد اولین رزمایش نظامی خود را با چین در ماه جاری برگزار کند.

این کشور شریک نظامی ایالات متحده بوده و شش بار در کنار نیروهای آمریکایی خدمت کرده است. در واقع امارات دریافت کننده برخی از پیشرفته ترین تسلیحاتی بوده است که واشنگتن در خاورمیانه فروخته است. به گفته وزارتخانه چین این رزمایش که مانور مشترک نیروی هوایی چین و امارات متحده عربی «سپر فالکون۲۰۲۳» نام دارد، در ماه آگوست در منطقه شمال غربی سین کیانگ چین برگزار خواهد شد.

چین از نظر محبوبیت در میان جوانان عرب از ایالات متحده آمریکا پیشی گرفته است

این مانور جدیدترین مانور از فعالیت‌های چین در خاورمیانه است که به طور سنتی به عنوان حیاط خلوت ایالات متحده آمریکا دیده می‌شود. این مانور در حالی برگزار می شود که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به دنبال فاصله گرفتن از نظم جهانی به رهبری واشنگتن می باشند.

یک مقام امارات متحده عربی به سی‌ان‌ان گفت: چنین تمرین‌های مشترک بخشی از تلاش‌های جاری امارات برای تقویت همکاری‌های بین‌المللی در زمینه‌های مختلف است و برای حمایت از تلاش‌ها برای تقویت صلح و ثبات بین‌المللی طراحی شده‌اند. این مقام افزود: امارات مانورهای آموزشی مشترک و چند جانبه با شرکای بین المللی مختلف در سراسر جهان از جمله با کشورهای خاورمیانه، اروپا، آفریقا و آسیا برگزار می کند.

«حسن الحسن»، پژوهشگر سیاست خاورمیانه در مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک (IISS) به سی ان ان گفت: روابط با چین به عنوان یک دستگاه سیگنال دهی مفید برای ایالات متحده آمریکا عمل می کند- برای برقراری ارتباط با ایالات متحده مبنی بر اینکه مشارکت دفاعی و امنیتی ممکن است انتظارات آنها را برآورده نکند. اما روابط خلیج فارس-چین-آمریکا پویایی مثلثی دارد.

وزارت امور خارجه چین نیز به سی ان ان گفت: پکن در حال توسعه روابط دوجانبه سودمند و همکاری با کشورهای خاورمیانه است و به دنبال منافع ژئوپلیتیکی نیست. ما هیچ قصدی برای پر کردن به اصطلاح «خلاء» نداریم و ما حلقه‌های انحصاری ایجاد نخواهیم کرد. چین به توسعه روابط دوستانه در همه زمینه‌ها با کشورهای خاورمیانه ادامه خواهد داد و همچنین نقش مثبت و سازنده در ارتقای صلح و ثبات در منطقه ایفا خواهد کرد.

محور آسیایی اوباما

کارشناسان می گویند که چین برای اولین بار در طی استراتژی محور آسیایی «باراک اوباما» که به دنبال تمرکز مجدد تلاش های نظامی و دیپلماتیک آمریکا به سمت شرق بود، فرصتی را در خاورمیانه دید. اما کشورهای منطقه همواره از تعهد امریکا نسبت به امنیت خودشان نگران بودند.

برای عربستان سعودی و امارات متحده عربی این ترس ها زمانی تحقق یافت که هر کدام به ترتیب در سال های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۲ با بزرگترین حملات در خاک خود مواجه شدند. هر دو حمله با واکنش ضعیف واشنگتن مواجه شد و امارات متحده عربی آن را ۱۱ سپتامبر خود نامید.

استراتژی ایالات متحده آمریکا برای بیگانه کردن ایران در طول ۳۰ سال هیچ سودی به همراه نداشته است

«محمد بهارون»، مدیر کل مرکز تحقیقات سیاست عمومی دبی در این ارتباط گفت: خلاء امنیتی ایجاد شده توسط ایالات متحده آمریکا دریچه ای ایجاد کرد که قبلا وجود نداشت. حضور رو به رشد چین در خاورمیانه پاسخی مستقیم به اهمیت روزافزون منطقه و فقدان راه حل های مناسب برای نگرانی های امنیتی خلیج فارس است. استراتژی ایالات متحده برای بیگانه کردن ایران در طول ۳۰ سال هیچ سودی به همراه نداشته است.

«جان کالابرز»، یکی از اعضای ارشد موسسه خاورمیانه به سی ان ان گفت که کشورهای خلیج فارس به تنهایی قادر به پر کردن خلاء نبودند، بنابراین خودمختارتر شدند و شروع به تکیه بر چین کرد. تصور در میان این کشورها این است که ایالات متحده آمریکا قادر نبوده یا نمی‌خواهد به تعهدات اعلام شده خود برای ایفای نقش ضامن امنیت عمل کند.

عربستان سعودی مشتاق این بوده که بداند ایالات متحده آمریکا تنها شریک بین المللی آن نیست. سفیر عربستان سعودی در ایالات متحده آمریکا در ماه اکتبر در پاسخ به سوال خبرنگار سی ان ان (آیا پادشاهی در جنگ با اوکراین از روسیه حمایت می کند) گفت: دولت سیاست تعامل با همه کشورها ر سراسر جهان را دارد.

اما واشنگتن عقب نشینی از منطقه خاورمیانه را رد کرده و بر تعهد خود برای کمک به حفاظت از متحدانش، به ویژه در برابر ایران و متحدانش تاکید کرده است. عربستان سعودی ممکن است این تعهد را در حال حاضر آزمایش کند.

بنا بر گزارش‌ها ریاض اکنون از دولت بایدن می‌خواهد در ازای به رسمیت شناختن اسرائیل توسط ریاض، ضمانت‌های امنیتی را در قالب یک توافق رسمی تمدید کند. بر اساس گزارش وال استریت ژورنال آمریکا در ازای آن از عربستان سعودی می خواهد که از نظر اقتصادی و نظامی از پکن فاصله بگیرد.

آرزوی چین برای تبدیل شدن به یک بازیگر تسلیحاتی جهانی بر کسی پوشیده نیست. «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین گفته است که ساختن یک ارتش قوی جزء کلیدی دوره جدید جوان سازی کشور است.

«یون سان»، مدیر برنامه چین در اندیشکده استیمسون به سی ان ان گفت: چین یک جایگزین و یک گزینه (برای کشورهای خلیج فارس) ارائه می دهد. چین علاقه مند به چالش کشیدن و تضعیف نفوذ سنتی آمریکا در منطقه است اما نه ظرفیت و نه تمایلی برای جایگزینی آمریکا در منطقه ندارد.

ایالات متحده آمریکا و اروپا همچنان بزرگترین تامین کنندگان تسلیحات خاورمیانه هستند. چهار کشور از ۱۰ واردکننده اصلی تسلیحات آمریکا، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس هستند: عربستان سعودی، قطر، کویت و امارات.

اما عربستان و امارات از چین تسلیحات خریده اند. سال گذشته چین و عربستان سعودی توافق کردند پهپادهای بدون سرنشین را در این کشور تولید کنند. امارات جت های آموزشی پیشرفته از چین خریداری کرده است.

به گفته الحسن برخی از این خریدها ناشی از محدودیت های ایالات متحده برای فروش تسلیحات به کشورهای حاشیه خلیج فارس تحت دولت بایدن بود. نکته این است که کشورهای حاشیه خلیج فارس علاقه مند به تنوع و بومی سازی تدارکات دفاعی خود هستند.

با افزایش تعامل کشورهای خلیج فارس با چین، باید دید که آنها چقدر مایل به تحریک واشنگتن هستند و چه قیمتی برای کنار گذاشتن امریکا و روابط نوپا با پکن می پذیرند. تحلیلگران می گویند که این رابطه برای کشورهای خلیج فارس کارکرد دوگانه دارد. این رابطه به آنها اجازه می دهد از نظر اقتصادی، دیپلماتیک و نظامی سود ببرند، در حالی که با ایالات متحده که نگران نفوذ فزاینده چین در منطقه است، اهرم فشار ایجاد می کنند.