بازار؛ گروه استان‌ها: ترکمنستان تنها کشور آسیای مرکزی است که با ایران مرز زمینی دارد. دارا بودن بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر مرز خشکی و دریایی با ایران سبب شده تا آن کشور از اهمیت ویژه‌ای در سیاست خارجی منطقه‌ای ایران برخوردار باشد.
مهم‌ترین مسیر ارتباط و ترانزیت استان با این کشورها از طریق گمرک سرخس و لطف‌آباد است اما طی چند سال گذشته همواره شاهد اعمال محدودیت های فراوانی از طرف ترکمنستان بودیم که به انحا و بهانه‌های مختلف برای ورود و ترانزیت کالا سخت‌گیری و موانع ایجاد می‌کرد.
این سنگ اندازی ها به حدی رسید که حتی این نگرانی وجود داشت که تجار مسیر دیگری را جایگزین کنند و در برهه‌ای مسیر ترانزیت دریایی برای ارتباط‌گیری و دور زدن ترکمنستان پیشنهاد شد.
متاسفانه در طی چند سال گذشته و هم زمان با شیوع کرونا مناسبات ایران با ترکمنستان به صفر رسید که البته با پیگیری وزارت صنعت، معدن و تجارت و سفارت‌خانه این دو کشور، موانع رفع و پروتکل‌ها کاهش پیدا کرد. اگر چه در طی دو سال گذشته ترکمنستان محدودیت های بسیاری را برای رفت‌وآمد ناوگان باری و حتی ریلی ایجاد کرد اما پس از پایان یافتن بیماری کرونا و البته رایزنی های انجام شده توسط ریاست جمهوری طرفین به تدریج تبادل تجاری و ترانزیت زمینی به حالت عادی برگشت.
تاثیر دیپلماسی اقتصادی
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان در گفت و گو با بازار می گوید: در روابط تجاری و خارجی میان ایران و ترکمنستان محدودیت و موانعی وجود دارد اما باید رفع شده و زیرساخت‌های دو کشور تقویت گردد.
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان: دیپلماسی اقتصادی میان ایران و ترکمنستان بایستی به شکلی صحیح احیا شود و موانعی که سبب کاهش مراودات تجاری بین دو کشور می گردد، از طریق دیپلماسی رفع شود زیرا امروزه برنامه‌ریزی‌های کلان اقتصادی و رخدادهای جهانی بر تجارت بین کشورها سایه انداخته است.
مجید محمدنژاد با اشاره به این موضوع که بدون شناخت از بازارهای جهانی امکان پاسخگویی مناسب به نیاز کشورها و صادرات کالا به آنها نیست ادامه می دهد: نشست هیئت های تجاری و برگزاری نمایشگاه های مشترک کمک شایانی برای شناسایی نیازهای طرفین دارد.
وی با اشاره به تجارت دو میلیارد دلاری ایران با اوراسیا اذعان می کند: ظرفیت تعامل ایران با کشورهای آسیای میانه بیش از این رقم‌هاست و لذا ظرفیت‌های بالقوه‌ای وجود دارد که بایستی به فعلیت برسد و نبایستی از این موضوع غافل شد.
محمد نژاد با تاکید بر این موضوع که دیپلماسی اقتصادی میان ایران و ترکمنستان بایستی به شکلی صحیح احیا شود و موانعی که سبب کاهش مراودات تجاری بین دو کشور می گردد، از طریق دیپلماسی رفع شود می افزاید: امروزه برنامه‌ریزی‌های کلان اقتصادی و رخدادهای جهانی بر تجارت بین کشورها سایه انداخته است.
وی یادآور می شود: این وضعیت، حاکی از اهمیت برقراری دیپلماسی اقتصادی به منظور توسعه تعاملات تجاری با دیگر کشورهاست؛ زیرا امکان صادرات کالا در شرایط محدود وجود ندارد. بر همین اساس، برقراری دیپلماسی اقتصادی بسیار حائز اهمیت است.
دروازه ورود به اوراسیا
محمدنژاد با اشاره به اینکه ترکمنستان با ظرفیت‌های خاص خود دروازه‌ای امن برای ورود به اوراسیاست اذعان می کند: ایران نیز دروازه ورود ترکمنستان به آب‌های آزاد می‌باشد. ما باید با تکیه بر این پتانسیل، به بهره‌گیری از فرصت‌های حمل‌ونقل و بازاریابی در کشورهای دوردست بیندیشیم.
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان: ایران در زمینه‌های خدمات فنی و مهندسی، دام و طیور، دانش‌بنیان ظرفیت زیادی دارد و می‌تواند نیاز ترکمنستان را پاسخ دهد و ترکمنستان نیز امکان تامین نیاز ایران در برخی کالاها و مواد اولیه همچون کود، گوگرد را دارد
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان اذعان می کند: ایران در زمینه‌های خدمات فنی و مهندسی، دام و طیور، دانش‌بنیان ظرفیت زیادی دارد و می‌تواند نیاز ترکمنستان را پاسخ دهد.
وی یادآور می شود: ترکمنستان نیز امکان تامین نیاز ایران در برخی کالاها و مواد اولیه همچون کود، گوگرد را دارد که به‌زودی در اتاق مشترک ایران و ترکمنستان مسیرهای جدیدی در زمینه گسترش روابط تجاری بین دو کشور بررسی خواهد شد.
وی با بیان اینکه هم اکنون چین رغبت و تمایل زیادی برای صادرات و گسترش روابط اقتصادی با ترکمنستان دارد یادآور می شود: این در حالی است که ایران از این ظرفیت غافل مانده است.
محمد نژاد بیان می کند: در حالی کشورهای دیگر برای حضور در بازار های ترکمنستان رغبت نشان می دهند که جمهوری اسلامی ایران به دلیل هم مرزی، منافع و فرهنگ مشترک و تعاملات دو طرفه باید از این فرصت استفاده کند.
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان با تاکید بر ضرورت تسهیل صدور ویزای ترکمنستان به منظور توسعه تعاملات دو طرف اذعان می کند: تجارت ایران با آسیای میانه از طریق ویزای ترانزیت صورت می‌گیرد و امیدواریم ترکمنستان نسبت به تسهیل صدور ویزا برای ایرانیان اقدام کند.
محمد نژاد می افزاید: اتاق مشترک ایران و ترکمنستان نیز در جهت تقویت و توسعه روابط تجاری و اقتصادی میان دو کشور تلاش می‌کند لذا تفاهم‌نامه‌های متعددی میان دو کشور تنظیم و منعقد می‌گردد که اتاق مشترک ایران و ترکمنستان تقاضای عملیاتی‌شدن این تفاهم نامه‌ها را دارد.
ظرفیت‌های خراسان رضوی برای همکاری با ترکمنستان
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز در این رابطه می گوید: توسعه همکاری‌های دو کشور به موازات سفرهای اخیر مقامات عالی ایران و ترکمنستان به نقطه عطفی برای ارتباط محکم‌تر بخش خصوصی این دو همسایه تبدیل شده است.
محمدرضا توکلی زاده با بیان اینکه بخش خصوصی در خراسان رضوی، به واسطه هم‌مرز بودن این استان با کشور ترکمنستان مراودات اقتصادی و تجاری متعددی دارد به بازار می گوید: خراسان رضوی آماده است تا به عنوان یک بازوی کارآمد در اجرای پروژه‌های توسعه‌ای و زیرساختی این کشور به اتکای دانش و توانمندی بالای شرکت‌های خراسانی در حوزه خدمات فنی و مهندسی حضور پیدا کند.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی: ترکمنستان در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی در عرصه‌های مختلف اقتصادی داشته و به موازات توسعه زیرساخت‌ها در این کشور، ظرفیت اجرای پروژه‌های مشترک از جانب بخش خصوصی دو کشور فراهم است
وی با اشاره به این موضوع که بخش خدمات فنی و مهندسی در استان خراسان رضوی از توانمندی و قابلیت‌های بالایی برخوردار است ادامه می دهد: در این راستا می بایست این ظرفیت را به خدمت بگیریم و به ترکمنستان در تامین نیازهایش کمک کنیم.
رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی با بیان اینکه از راه مشارکت اقتصادی، برادری سیاسی بین دو کشور به وجود خواهد آمد، تصریح می کند: در سفری که اخیرا به این کشور داشتم، چند ملاقات با مسئولان ترکمنستان در اتاق بازرگانی و کانون کارآفرینان آن انجام شد، برآیند این دیدارها تاکید بر گسترش همکاری اتاق‌های ترکمنستان و خراسان رضوی، پیگیری برای تسهیل صدور روادید جهت اعضای دو اتاق، پیگیری انجام برگزاری نشست‌های مستمر و دیدارهای مشترک بود.
توکلی زاده با بیان اینکه ترکمنستان در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی در عرصه‌های مختلف اقتصادی داشته و به موازات توسعه زیرساخت‌ها در این کشور، ظرفیت اجرای پروژه‌های مشترک از جانب بخش خصوصی دو کشور فراهم است یادآور می شود: در حال حاضر این کشور همسایه در امر توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و ساختمان‌سازی، مجدانه ورود کرده و فعالیت دارد. این تحولات قطعا در آینده این کشور تحولات چشمگیری ایجاد می‌کند و هزینه‌ای که امروز این کشور بابت توسعه بخش‌های زیرساختی خود صرف کرده، بسیار نتیجه‌بخش خواهد بود.
ظرفیت های ترکمنستان
با توجه به این موضوع که ترکمنستان در حال تنوع‌بخشی به مقصدهای صادراتی بر اساس قابلیت‌های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی خود است، توسعه مبادلات اقتصادی با ایران یک راهبرد مهم تجاری در دیپلماسی اقتصادی ترکمنستان خواهد بود. این امکان، باید در طراحی دیپلماسی اقتصادی ایران مدنظر قرار گیرد.
راهبرد ایران در رابطه اقتصادی با ترکمنستان، بهره بردن از موقعیت مکمل بودن ژئوپلیتیکی دو کشور است و ترکمنستان برای تحقق برنامه‌های ژئوپلیتیکی به ایران توجه دارد.
در مجموع نیز ایران باید برای حفظ موقعیت ویژه در دیپلماسی اقتصادی همسایگانی چون ترکمنستان و مشارکت در توسعه کریدورهای فعال منطقه‌ای و بین‌المللی، توسعه زیرساخت‌های داخلی را در دستور کار قرار دهد.
توسعه زیرساخت‌های داخلی ترکمنستان نیز یکی از برنامه‌های اقتصادی این کشور برای اهداف ژئواکونومیکی است، در این راستا خدمات فنی و مهندسی ایران به ترکمنستان، همچنان می‌تواند یکی از اولویت‌ها در دیپلماسی اقتصادی تهران-عشق‌آباد و عوامل گسترش و توسعه روابط دو کشور باشد.
بازارچه‌های محلی و مرزی موجود یکی از منابع تأمین نیازهای بازارهای ترکمنستان است لذا توسعه زیرساخت‌های این بازارها، امکان ارائه کالاهای باکیفیت ایرانی، تسهیل مکانیسم و تضمین مبادلات مالی می تواند به تقویت تولیدکنندگان داخلی ایران و هم توسعه و تحکیم روابط اقتصادی ایران و ترکمنستان کمک می‌کند.
نیازسنجی کالاها و خدمات موردنیاز جامعه ترکمنستان و برنامه‌ریزی جهت تسهیل تأمین آنها از بازارچه‌های مرزی ایران نیز در این راستا می‌تواند به ارتقای جایگاه ایران در میان رقبای فرا منطقه‌ای چون چین و ترکیه کمک کند.
