بازار؛ گروه بین الملل: در اوایل تیرماه امسال، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در پست اینستاگرام خود عنوان کرد: با نگاه به اهمیت همسایگان در سیاست خارجی کشور و در راستای تقویت سیاست همسایگی دولت سیزدهم، کوتاه زمانی پس از میزبانی از وزیر خارجه عربستان سعودی و گفتگوهای مفید انجام شده در تهران، عازم ۴ کشور قطر، عمان، کویت و امارات در حوزه جنوبی خلیج فارس شدم. گفت‌وگو با مقامات عالیرتبه و همتایانم در این کشورها بسیار مثبت، سازنده و برای همگان در دو سوی شمال و جنوب پهنه آبی راهبردی خلیج فارس امیدآفرین بود و نویدبخش “فردایی بهتر، امن‌تر و شکوفاتر” برای مردمانی که پیوندهای مودّت و محبّت و خویشاوندی میان آنان ریشه‌دار و عمیق است.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که ایجاد سازوکاری مشترک برای گفتگو و همکاری با حضور همه کشورهای حوزه راهبردی خلیج فارس، بیش از هر زمان دیگری لازم و ثمربخش است. بدین منظور با استقبال از ابتکار دبیرکل سازمان ملل مبنی بر نشست وزرای خارجه منطقه در نیویورک ، ایده تشکیل “مجمع گفتگو و همکاری” با مشارکت همه کشورهای دو سوی شمال و جنوب خلیج فارس را مطرح و جزئیات مدون و مکتوب آن را نیز در آینده نزدیک به همه همسایگان جنوبی خود ارائه خواهیم کرد. فردایی بهتر، امن‌تر و شکوفاتر حق مشترک همه مردمان ماست و جمهوری اسلامی ایران مصمم است که به این منظور تلاش خود را مضاعف نماید.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، اخیراً در تلاش برای ایجاد روابط قوی‌تر و ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای، سفر دیپلماتیک سه روزه خود را از کشورهای کلیدی عرب در خلیج فارس آغاز کرد. با تمرکز بر همکاری‌های اقتصادی، سفر وی به قطر، امارات متحده عربی، کویت و عمان گام مهمی در جهت تقویت روابط با همسایگان عرب جنوبی ایران بود. وی در این سفر با سران کلیدی از جمله امیر قطر، نخست وزیر امارات متحده عربی، نخست وزیر کویت و وزیر امور خارجه عمان گفتگو و تبادل نظر کرد. علاوه بر این، وی با مذاکره‌کننده ارشد دولت نجات ملی یمن دیدار و با همتایان خود در این کشورها دیدار و گفتگو کرد.
امیرعبداللهیان در پایان سفر منطقه‌ای خود در بیانیه‌ای با ابراز خوش‌بینی نسبت به آینده این همکاری‌ها، اظهار داشت: در چارچوب همکاری‌های اقتصادی و تجاری، تحولات بسیار مثبتی برای ملت خود و مردم این چهار کشور منطقه خواهیم داشت.» وی اهمیت قائل شدن ایران برای موضوعات دوجانبه را مورد تاکید قرار داد و بر بحث و تبادل نظر با محوریت رفع موانع و تقویت همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصاد، تجارت، گردشگری، علم، فناوری و سایر حوزه‌های مورد علاقه دوجانبه تاکید کرد.
در خصوص این موضوع، خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام داده که در ادامه می آید.
«پل پیلار» یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست، و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو است. وی در سال ۲۰۰۵ پس از ۲۸ سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.
مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحدهای تحلیلی در CIA در حوزه‌های خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت می‌کرد. وی کهنه‌سرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.
پل پلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد، و کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه پرینستون است. کتاب های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانه‌زنی (۱۹۸۳)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۱)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، ۱۱ سپتامبر و اصلاح اشتباهات (۲۰۱۱)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه می‌فهمد: تجربه ملی و ریشه‌های سوءبرداشت (۲۰۱۶)».
* قرار است در شهریورماه جاری به ابتکار دبیرکل سازمان ملل متحد با حضور وزرای خارجه هشت کشور ایران و عراق و اعضای شورای همکاری خلیج فارس، نشستی برگزار شود. ابتکار دبیرکل برای گفت و گوی منطقه ای در قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل متحد که منجر به پایان جنگ ایران و عراق شد، گنجانده شده است. ارزیابی شما از این دیدار چیست؟
چنین دیداری با بهبود کلی در روابط درون منطقه ای مطابقت دارد که با برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی مشخص شد. حتی اگر هیچ توافق یا ابتکار خاصی از این نشست بیرون نیاید، می تواند در حفظ شتاب در کاهش تنش های منطقه ای مفید باشد.
* پس از بهبود روابط ایران و عربستان، چشم انداز بهبود روابط ایران و سایر کشورهای عربی دیده می شود. ایجاد سازوکار گفتگوی منطقه ای در چنین فضایی تا چه اندازه می تواند موفق باشد؟
سازوکار گفتگوی منطقه ای می تواند از جنبه های مختلف مفید باشد. به جای تمرکز بر یک کشور در یک زمان، به بررسی برخی موضوعات بر مبنای چندجانبه، آنچنان که باید باشد، کمک خواهد کرد.
بحث در مورد موشک‌های بالستیک ایران، بعید است که در شکل کنونی آن به هیچ گونه توافق‌نامه کنترل تسلیحاتی منتهی شود، زیرا ایران، بدون تعجب، نمی‌خواهد محدودیت‌هایی را برای توانایی‌های خود بپذیرد
به عنوان مثال، بحث در مورد موشک‌های بالستیک ایران، بعید است که در شکل کنونی آن به هیچ گونه توافق‌نامه کنترل تسلیحاتی منتهی شود، زیرا ایران، بدون تعجب، نمی‌خواهد محدودیت‌هایی را برای توانایی‌های خود بپذیرد، در حالی که توانایی‌های موشکی کشورهای مجاور نادیده گرفته می‌شود.
* به دنبال کاهش حضور آمریکا در منطقه، دیپلماسی در منطقه در خصوص مسائل مهم امنیتی برای کشورهای منطقه افزایش یافته است. آیا این روند را تاکتیکی ارزیابی می کنید یا استراتژیک؟
برخی تحولات را می توان تاکتیکی دانست، به این معنا که از روابط با یک قدرت خارجی برای ارسال پیام به قدرت خارجی دیگر استفاده می شود. اما روند بزرگ‌تر اساساً استراتژیک است، به این معنا که کشورهای منطقه می‌خواهند همه گزینه‌های خود را در خصوص روابط با قدرت‌های خارجی باز نگه دارند و نمی‌خواهند کاملاً به یک دولت خارجی وابسته شوند.
نقش چین در نزدیکی ایران و عربستان حاکی از تأثیر چین است که فراتر از جنبه اقتصادی است، اگرچه در آن نمونه کمک میانجیگری چین بر اساس انگیزه‌های قوی‌ای بود که دو طرف خلیج فارس از قبل برای قرار دادن روابط خود بر پایه‌ای باثبات‌تر داشتند
* مشارکت چین در منطقه – اگرچه در حال حاضر جنبه نظامی و امنیتی گسترده ای ندارد – چه تاثیری بر روندهای منطقه ای خواهد داشت؟
نقش چین عمدتاً اقتصادی خواهد بود، اما این به تنهایی به کاهش هرگونه احساس وابستگی به ایالات متحده و غرب کمک خواهد کرد. نقش چین در نزدیکی ایران و عربستان حاکی از تأثیر چین است که فراتر از جنبه اقتصادی است، اگرچه در آن نمونه کمک میانجیگری چین بر اساس انگیزه‌های قوی‌ای بود که دو طرف خلیج فارس از قبل برای قرار دادن روابط خود بر پایه‌ای باثبات‌تر داشتند.
* تا چه حد می توان از روابط تجاری و وابستگی متقابل اقتصادی برای گفتگوهای منطقه ای استفاده کرد؟
چنین روابطی می تواند به شروع یا حفظ گفتگوها کمک کند، اگرچه روابط تجاری در برخورد با یک قدرت خارجی مانند چین بسیار مهم است. وابستگی متقابل اقتصادی در منطقه در انتظار بهره برداری نیست. به عنوان مثال، دو کشور که هر دو صادرکننده نفت هستند، به جای داشتن اقتصادهای مکمل که می توانند روابط خود را از طریق تجارت توسعه دهند، از نظر اقتصادی بیشتر در رقابت هستند.
