به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، سوم شهریور مصادف با یکهزار و سیصد و بیستمین روز اشغال این سرزمین پر افتخار و این مرز و بوم درخشان اهورایی توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم است. حادثه ای که سقوط دیکتاتوری رضاشاهی، اشغال آذربایجان توسط ارتش سرخ و تشکیل دولت های خودمختار در مهاباد و آذربایجان با هدف تجزیه ایران و رویدادهای مهم تاریخ قرن گذشته را رقم زد.
روزی که نیروهای متجاوز بیگانه با وجود اعلام بی طرفی دولت در جنگ از زمین و هوا به ایران عزیزمان حمله کردند تا غرور و غیرت ملی ایرانیان را بشکنند، اما تلخی این تهاجم و تهاجم، تجربه ای شد برای فردا. و فصل های دیگری که تاریخ ساز خواهد شد…
حضور آلمانی ها در ایران «دریفوس» بهانه‌های پوچ برای اشغال را می‌پذیرد
لویی دریفوس، وزیر امور خارجه آمریکا در ایران، به دولت خود گزارش داد که تبلیغات متفقین در مورد قدرت و تعداد ستون پنجم آلمان در ایران بسیار اغراق آمیز و دور از واقعیت است.
نظر دریفوس در مورد بهانه متفقین برای حضور آلمان در ایران این گونه بیان شد: «من خطر ستون پنجم آلمان را دست کم نمی‌گیرم، اما معتقدم انگلیسی‌ها آن را بهانه‌ای برای اشغال نهایی ایران می‌کنند. عمداً در مورد ظرفیت این بازوی منزوی اغراق می کنند.” من به این نتیجه رسیده ام که ایرانی ها هر چه پاسخی به خواسته های متفقین بدهند، انگلیسی ها و روس ها خواه ناخواه ایران را به دلیل ضرورت نظامی اشغال خواهند کرد. با این حال، برای جلوگیری از سوء تفاهم، باید اشاره کنم که من کاملاً با اقدام انگلیس موافقم و معتقدم که پیشبرد اهداف مشترک ما حیاتی است.
انگلیس: بی طرفی ایران باید در راستای منافع ما باشد!
در 4 اوت 1941، سر جان اندرسون کمیته ویژه نخست وزیر انگلیس را برای بررسی مسئله ایران تشکیل داد و نتیجه این شد که «دولت ایران باید حقوق بی طرفی خود را به گونه ای اعمال کند که با منافع ما در تضاد نباشد». در 9 آگوست (18 اوت) “سر ریدر بولارد” گزارش داد که مقامات ایران فشارهای اتحاد جماهیر شوروی و انگلیس را به حدی در نظر گرفته اند که حتی اگر آلمانی ها بخواهند کودتا کنند. در ایران، با توجه به کنترل شدید دولت ایران بر آنها، بعید است که مشکلی ایجاد کنند.
رضا شاه؛ تنها کسی که واقعیت را ندید.
«ریچارد آنتونی استوارت» نویسنده کتاب «در آخرین روزهای رضاشاه» می گوید: «اگرچه بسیاری از مردم جهان از جمله برخی از مقامات ایرانی معتقد بودند که ایران در آستانه اشغال نظامی قرار دارد، اما تنها شخصیت اصلی این کشور است. کسی که سرسختانه از پذیرش واقعیت طفره رفته بود، رضاخان بود که در 22 آگوست، دستور اخراج فوری تمامی شهروندان آلمانی را داد که نیازی به حضور فوری آنها نیست.
ارتش سرخ و ارتش بریتانیا برای اشغال آماده می شوند.
ارتش سرخ نیرویی معادل 120000 سرباز و 1000 تانک برای مقابله با حدود 37000 سرباز ایرانی جمع آوری کرده بود. اما نقشه ارتش انگلیس این بود که به لطف مانور برتر، نیروی مخالف را از میدان خارج کند. به همین دلیل تنها 19 هزار سرباز و 50 تانک سبک برای مقابله با 30 هزار سرباز ایرانی که از موقعیت دفاعی مناسب و پشتیبانی 16 تانک برخوردار بودند، استفاده شد.
اعلام رسمی نقض خاک ایران.
در تاریکی و سکوت تهران، دو خودرو با پرچم انگلیس و شوروی از خیابان شهرضا (انقلاب اسلامی) عبور کردند و به خانه مجلل رجبعلی منصور نخست وزیر وقت رسیدند. در همین حال، سفیران بریتانیا و شوروی، سر ریدر بولارد و آندری اسمیرنوف از دو خودرو پیاده شدند و با ورود به خانه منصور اعلام کردند که نیروهای نظامی کشورهایشان وارد ایران شده اند.
بندر شاهپور سپس ساعت 8 صبح به طور کامل توسط نیروهای انگلیسی اشغال شد. همزمان درگیری شدیدتری در اطراف پالایشگاه آبادان در حال وقوع بود. در پادگان شرق آبادان، سربازانی که ساعت چهار صبح برای مراسم صبحگاهی از خواب بیدار شده بودند، وحشت زده از انفجار کشتی لئوپارد، بدون اسلحه و مهمات فرار کردند.
مقاومت در برابر مهاجمان با دست خالی
چند ایرانی سرسختانه با مهاجمان مقابله کردند. هواپیماهای انگلیسی به پادگان شرق آبادان و نخلستان های اطراف حمله کردند. در جبهه ایران، سرهنگ نخجوان نیز به افراد خود دستور داد تا قبل از محاصره شدن به سمت اهواز عقب نشینی کنند. در حالی که جنگ در آبادان ادامه داشت، نبرد دیگری در خرمشهر در گرفت.
در ادامه درگیری با نیروهای انگلیسی، استرالیایی، هندی و بلوچی، تعدادی از افسران و سربازان ایرانی و یک مهندس ایتالیایی اسیر شدند. سپس یک اسلحه ساز انگلیسی با رگبار گلوله به دریاسالار بایندر و ناخدا مکری نژاد شلیک کرد و هر دو شهید شدند. سرهنگ هدایت گیلانشاه فرمانده هنگ هوائی خوزستان که غافلگیر شده بود بلافاصله به هواپیماهای ایرانی دستور داد تا برای درگیری با انگلیسی ها پرواز کنند. اما در زمانی که خلبانان در فرودگاه مشغول آماده سازی 3 هواپیما بودند، شکارچیان انگلیسی در ارتفاع کم حاضر شدند و با مسلسل سه هواپیما را از کار انداختند.
حماسه دریادار شهید «غلامعلی بیاندر» و برادرش «یدالله بایندر»؛ الگوی ضد سلطه و مقاومت ملی
غلامعلی بیاندر علاوه بر مسئولیت فرماندهی نیروی دریایی به فرماندهی منطقه جنوب خوزستان نیز منصوب شد. در سوم شهریور 1320 ناوهای انگلیسی به ایران حمله کردند و ایران با آنها درگیر شد اما در نهایت بر اثر شلیک مسلسل متجاوزان انگلیسی به شهادت رسید. حماسه این سرباز دلیر و دلیر ایرانی الگوی همیشگی مقاومت در همه نسل ها و در همه اعصار است.
حماسه «شهید حسین داشی» مرزبان غیور ایرانی
مرزبان ایرانی «حسین داشی» با شنیدن صداها در پاسگاه مرزی خود در روستای پلدشت در حاشیه رودخانه ارس متوجه نزدیک شدن سربازان روسی به مرز شد. تا آخرین فشنگ تفنگ با آنها جنگید و با شلیک مسلسل سربازان شوروی به شهادت رسید.
رضاشاه پس از گزارش کابینه: «این پایان کار من است»!
جلسه هیات وزیران در تهران در کاخ سعد آباد ساعت یک بعد از ظهر به پایان رسید. گزارش های نظامی حاکی از آن است که مهاجمان نمی توانند متوقف یا عقب رانده شوند. رضاخان پس از جلسه هیئت دولت پشت میز ناهار به اطرافیانش گفت: متفقین به ایران حمله کردند و فکر می کنم این پایان کار من است.
یکی از شهروندان آمریکایی آن روز را نقل می کند: «در غروب روز اول اشغال تهران، مردمی که تعداد کمی از آنها روزنامه های سانسور شده پهلوی را می خواندند، به دکه های روزنامه فروشی حمله کردند و همه نسخه ها را خریدند. تهران اولین خاموشی خود را در آن شب تجربه کرد. مردم گرسنه و هراسان نیز در آستانه وحشت بودند 20 سال از زمانی که پادشاه قدرتمند زندگی آنها را کنترل می کرد، می گذشت و اکنون، خسته، درمانده و ناامید، باید حدس می زد که آینده تاریک و نامطمئن خود را در معرض دید عموم قرار داده بود. 20 سال قدرت مطلق و غیرقابل انکار جلوی چشم همگان از بین می رفت…»
