حال نکته اصلی این است که چگونه در این فصل از خود مراقبت کنیم تا بتوانیم از زیبایی های این فصل لذت ببریم و بیمار نشویم. در فصل پاییز یکی از عوارضی که مشکلات زیادی ایجاد می کند و افراد زیادی را درگیر می کند و آنها را می کشد، آلرژی است. برای آشنایی بیشتر با این عارضه دردسرساز و آشنایی با راهکارهای درمانی آن، با دکتر بابک ساعدی، متخصص گوش و حلق و بینی، فلوشیپ جراحی پلاستیک و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران به گفت وگو نشستیم.
او می گوید گاهی اوقات سرماخوردگی و آلرژی به دلیل شباهت علائم اولیه با هم اشتباه می شوند. بنابراین گاهی بی حالی، عطسه و آبریزش بینی از علائم آلرژی و گاهی از علائم سرماخوردگی است. جالب است بدانید که حدود 30 درصد از مردم دنیا از عوارض مختلف آلرژی رنج می برند. آیا شما از آن دسته از مبتلایان به آلرژی هستید که هر قرص آلرژی را که پیدا می کنند مصرف می کنند؟ در این مقاله می خواهیم بدانیم که آیا می توان از آلرژی پیشگیری کرد و برای درمان آن چه باید کرد؟
آلرژی چگونه ایجاد می شود و به نظر شما بستگی به سبک زندگی شما دارد؟
سیستم ایمنی بدن علاوه بر دفاع در برابر باکتری ها و اجسام خارجی، عملکرد دیگری نیز در برابر ورود اجسام کوچک به بدن دارد و به آنها واکنش نشان می دهد. این اجسام کوچک که بدن می تواند به آنها واکنش نشان دهد آنتی ژن نامیده می شوند. راه ورود آنتی ژن ها به بدن معمولا از طریق بینی و حلق است.
به همین دلیل است که مردم اغلب گزارش می دهند که از درد در ناحیه سر آنها را آزار می دهد. یکی از ترشحات پشت حلق و دیگری از ترشح بیش از حد بینی شاکی است که در صورت ادامه منجر به زخم بینی می شود. ناحیه بینی بسیار مهم است زیرا محل ورود آلرژن های تنفسی است. اگر بدن ما به این مواد واکنش بالا و خاصی نشان دهد، از اصطلاح آلرژی استفاده می کنیم. آلرژی ها بیماری های شایعی هستند که بین 25 تا 30 درصد از مردم جهان را مبتلا می کنند. البته باید در نظر داشته باشیم که جغرافیا به این معنا دست از نفوذ نمی کشد. اگر این افراد در محیط های محرکی مانند شمال ایران یا تهران که آب و هوای خشک دارد قرار گیرند، شیوع این بیماری بیشتر می شود.
آیا محیط زندگی افراد در شکل گیری این بیماری تاثیر دارد؟
البته نوعی حساسیت وجود دارد که به حساسیت دائمی معروف است. این نوع حساسیت به گرده های فصلی خود را نشان نمی دهد، بلکه توسط عوامل حساسیت زا که در محیط وجود دارد، مانند گرده، حشرات، حیوانات، گرده هایی که از گلدان های خانگی جدا شده اند تشدید می شود. اگر این آلرژی ادامه یابد، فرد دچار گرفتگی شدید بینی می شود و حتی ممکن است باعث اختلال در خواب شود. در موارد پیشرفته، این حساسیت می تواند باعث سینوزیت و پولیپ شود. باید بدانید که آلرژی معمولا زمینه ژنتیکی و خانوادگی دارد. برخی از افراد در خانواده خود آلرژی دارند، اگرچه همه افراد ممکن است سطوح مختلفی از آلرژی را تجربه کنند. آلرژی بینی با آسم و مشکلات تنفسی، کهیر و اگزما همراه است.
اگر بخواهیم آن را تشخیص دهیم، چه اجزایی را باید بررسی کنیم؟
در واقع آلرژی دارای اجزای خاصی است. علائم این بیماری عبارتند از احتقان بینی، خارش بینی، عطسه و آبریزش بینی، سردرد، احساس خستگی و ترشحات پشت گلو که می تواند به صورت فصلی ایجاد شود. مشخص است که درصد بیشتری از مردم در پاییز و بهار از این بیماری شکایت دارند. در فصل بهار به دلیل گرد و غبار ناشی از گل ها و گیاهان و در فصل پاییز به دلیل ریزش برگ درختان، باد و خیزش گرد و غبار این مشکل جدی تر خواهد بود. پس اگر در فصل آلرژی بودید و این علائم را داشتید، بدانید که آلرژی دارید.
آیا می توان به طور کلی علت حساسیت را پیدا کرد و سپس آن عامل را از بین برد؟
تنها درصد بسیار کمی از افراد علت آلرژی خود را پیدا می کنند، بین 10 تا 20 درصد افراد به دلیل تکرار شرایط خاص علت آلرژی خود را کشف می کنند. در بسیاری از موارد نمی توان این حساسیت ها را شناسایی کرد و اگر بتوان آنها را شناسایی کرد، نمی توان از آنها پیشگیری کرد. مثلاً در فردی که به گرد و غبار حساسیت دارد، این گرد و غبار همیشه در محیط زندگی او وجود دارد.
در فردی دیگر اگر علت حساسیت پنبه یا پشم یا الیاف به کار رفته در بستر او باشد، باز هم نمی توان آن عامل را از بین برد. به همین دلیل است که می گوییم پیشگیری به روشی که شما می گویید اجتناب ناپذیر است. در بیشتر موارد شناخت ماده آلرژی زا کمک زیادی به درمان می کند اما یافتن آن ماده را توصیه نمی کنیم زیرا در این صورت فرد نیاز به ایمونوتراپی و مراجعه به کلینیک های آلرژی دارد که هزینه های زیادی را به همراه دارد و در نهایت پس از یافتن نمی توان قول داد که ماده حساسیت زا امکان پذیر نیست. مراجعه به کلینیک های آلرژی تنها در مواردی توصیه می شود که حساسیت بسیار جدی باشد و بیمار به درمان های دیگر پاسخ نداده باشد.
آیا آلرژی خطرناکی داریم؟
گرفتگی بینی به تنهایی هرگز باعث اورژانس نمی شود، اما آلرژی می تواند با سایر بیماری های تنفسی همراه باشد و باعث شود فرد دچار مشکل در تنفس شود. به عنوان مثال، در فردی که از آسم رنج می برد، اگر آلرژی با بیماری زمینه ای او همراه باشد، این مشکل به وجود می آید. گاهی اوقات افراد واکنش بسیار شدیدی به مواد تزریقی نشان می دهند، مانند افرادی که به نیش زنبور عسل یا برخی داروها حساسیت دارند که می تواند وضعیت را بحرانی کند.
در بسیاری از مواقع افرادی را می بینیم که به راحتی برای هم قرص های ضد حساسیت تجویز می کنند، مثلا می گویند اگر با فلان قرص جواب ندادید، از آن استفاده کنید. آیا استفاده از این قرص ها نیاز به تایید و تجویز پزشکی دارد؟
مصرف قرص های آنتی هیستامین مخصوصا سری جدید این داروها خودسرانه و بدون تجویز پزشک مشکلی ایجاد نمی کند اما اگر با وجود مصرف این داروها باز هم فرد مشکلی داشت حتما باید با پزشک مشورت کند.
ما برخی از داروها را با نام OTC می شناسیم که به معنای بدون نسخه است. این داروها را می توان بدون نسخه استفاده کرد و در داروخانه ها بدون نسخه به فروش می رسد. افراد می توانند از آنتی هیستامین های رایج مانند ستیریزین، لوراتادین و قرص فکسوفنادین برای آلرژی خود استفاده کنند، اما این فقط در مورد قرص ها صدق می کند. لازم به ذکر است که افراد تحت هیچ شرایطی نباید خودسرانه از قطره بینی استفاده کنند. زیرا قطره بینی باعث ایجاد حالت اعتیاد آور در داخل بینی می شود و فردی که از آلرژی رنج می برد نمی تواند از آن استفاده کند.
در مورد اسپری های بینی، باید بدانید که کورتیکواستروئیدها می توانند آلرژی بینی را معکوس کنند و علائم فردی مانند آبریزش بینی، احتقان بینی و غیره را از بین ببرند. استفاده از این اسپری ها تحت نظر پزشک مانعی ندارد اما افراد به دلیل مشکلات احتمالی نمی توانند اسپری های خود را به یکدیگر قرض دهند یا عرضه کنند.
مشکلات احتمالی استفاده از اسپری ها چیست؟
اگر فردی از این اسپری ها به درستی و تحت نظر پزشک استفاده نکند، باعث خونریزی بینی، نازک شدن غضروف تیغه بینی، عفونت داخل بینی و تشدید علائم می شود. اگر فردی از اسپری نامناسب استفاده کند، عوارض دیگری مانند پوکی استخوان را در پی خواهد داشت.
چه فرمی را برای پیشگیری یا درمان غیر دارویی توصیه می کنید؟
شستشوی بینی با سرم های پاک کننده یا آب نمکی که خودمان در منزل تهیه می کنیم توصیه می شود. این سرم ها عموماً ترشحات داخل بینی را رقیق می کنند و مواد حساسیت زا، گرد و غبار و گرده موجود در مجرای بینی را از بین می برند و تا حدی بینی را باز می کنند. اگر فردی در محیط خشک زندگی می کند، حتماً شستشوی بینی توصیه می شود.
در موارد دیگر، ماسک های دارای فیلتر می توانند از ورود همه مواد حساسیت زا به بینی جلوگیری کنند. البته همین ماسک های معمولی هم تا حدودی از ورود مواد به بینی جلوگیری می کنند و ظاهر صافی دارند. فقط باید مراقب استفاده از ماسک باشید، اگر در هوایی هستید که گرد و غبار زیاد است، توصیه می شود ماسک های معمولی را تا سه بار در روز تعویض کنید، اما مدت زمان استفاده از ماسک های فیلتر روی آن نوشته شده است. و تا تاریخ انقضا می توانید با خیال راحت از آنها استفاده کنید. از آنها استفاده کرد.
