مهدی زارع، مدرس ارشد دانشگاه زمین شناسی در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی رکنا، اظهار کرد: پیش بینی می شود خشک شدن دریاچه ارومیه در تابستان 1404 تکرار شود، مگر اینکه تغییرات قابل توجهی در مدیریت آب ایجاد شود .
بر اساس تصاویر هوایی گرفته شده، دریاچه ارومیه از اواسط شهریور 1402 تقریباً به طور کامل خشک شد و به مرداب بزرگی تبدیل شد. دریاچه ارومیه در چند روز اخیر پست شده است، متاسفانه این دریاچه در قسمت های جنوبی و شمالی بسیار تخلیه و خشک شده است.
مهدی زارع، استاد دانشگاه و فعال محیط زیست درباره آینده دریاچه ارومیه گفت: دریاچه ارومیه از ابتدای سال بارش های فصلی خوبی را تجربه کرده و با دریافت حدود 2 میلیارد متر مکعب رواناب در فصل بارندگی، در سال 1402-1403 دوباره بخشی از آب شد. دریاچه پر از آب شد و دوباره در اواسط شهریور 1403 این بار به طور فزاینده و کاملاً خشک شد.
زارع با توجه به بهره برداری از حقوق کشاورزان و توقف این روند اشتباه در احیای دریاچه افزود: عمدتاً به دلیل استفاده بی رویه از آب کشاورزی، سدسازی رودخانه های تغذیه کننده دریاچه و شرایط خشکسالی طولانی مدت از سال 1375 تا 1397 آب به طول انجامید. مساحت دریاچه به میزان قابل توجهی کاهش یافت و به جز در بهار 2018 که به دلیل بارندگی بی سابقه دریاچه تقریباً به طور کامل پوشیده از آب شد، کاهش در سال های آبی بعدی ادامه یافت و پیش بینی های لاس نشان می دهد که تا تابستان 1404 ، تنها حدود 0.7٪ از سطح آب اصلی آن ممکن است باقی بماند. بنابراین، دریاچه عملاً در فصل بارندگی پر از آب می شود و در پایان تابستان هر سال خشک می شود.
این استاد دانشگاه معتقد است: بر اساس مطالعات مدل‌سازی بر اساس داده‌های تصاویر ماهواره‌ای، پیش‌بینی می‌شود در صورت ادامه روند فعلی بدون مداخله، باتلاق در بخش زیادی از دریاچه که زمانی دریاچه ارومیه بوده، گسترش یابد. باتلاق ها احتمالاً در فرآیند خشک شدن به باتلاق های خشک تبدیل می شوند که ممکن است باعث تغییرات اکولوژیکی و از بین رفتن زیستگاه ها و تنوع زیستی منحصر به فرد شود. با کاهش بیشتر سطح آب، شوری آب باقیمانده به طور چشمگیری افزایش می یابد.
وی با اشاره به تاثیر خشک شدن دریاچه بر اکوسیستم منطقه، تاکید کرد: این افزایش شوری بر اکوسیستم های محلی و گونه هایی که به محیط های شور کمتر وابسته هستند، تاثیر منفی می گذارد.
زارع افزود: از سوی دیگر قرار گرفتن در بستر خشک دریاچه احتمالاً باعث افزایش طوفان های گرد و غبار می شود که ذرات نمک را به مناطق اطراف منتقل می کند. این طوفان‌های گرد و غبار می‌توانند باعث ایجاد مشکلات تنفسی در میان جمعیت‌های محلی شوند و به چالش‌های گسترده‌تر بهداشت عمومی کمک کنند.
وی با اشاره به خطرات این پدیده برای کشاورزی گفت: دریاچه ای که سالی یک بار به طور کامل خشک می شود، کشاورزی و معیشت محلی را با خطرات قابل توجهی مواجه می کند زیرا حاصلخیزی خاک به دلیل تجمع نمک کاهش می یابد. این وضعیت منجر به کاهش بهره وری کشاورزی، افزایش مهاجرت از مناطق روستایی می شود.
زارع چالش‌های سیاسی و زیست‌محیطی این فاجعه را این‌گونه توضیح داد: تلاش‌های بازیابی به دلیل پویایی‌های سیاسی در ایران و اقدام ناکافی در جهت مدیریت پایدار آب، پیچیده شده است. بدون تلاشی هماهنگ که شامل سیاست‌های ملی و همکاری بین‌المللی باشد، چشم‌انداز معکوس کردن این روندها تاریک به نظر می‌رسد.
