بازار؛ گروه بین الملل: آنیل سوکلال، نماینده آفریقای جنوبی در گروه اقتصادهای نوظهور جهان موسوم به بریکس گفت: ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و اتیوپی از امروز 1 ژانویه 2024 (11 ژانویه) به این بلوک خواهند پیوست.
سوکلال در نشست اخیر برجام که اوایل آذرماه در دوربان آفریقای جنوبی برگزار شد، با اشاره به حضور نمایندگان بلندپایه ایران، عربستان، امارات، مصر و اتیوپی تاکید کرد: با الحاق این کشورها، تعداد اعضای بریکس دو برابر خواهد شد. نمایندگان اعضای جدید بریکس در نشست بعدی این بلوک اقتصادی که 30 ژانویه (10 بهان) در مسکو برگزار می شود، شرکت خواهند کرد.
ایران در سال های اخیر با پیوستن به شانگهای و بریکس تمرکز خود را به سمت شرق نشان داده است. البته، سازمان همکاری شانگهای در درجه اول بر مسائل سیاسی و امنیتی تمرکز دارد، در حالی که بریکس بلوکی از اقتصادهای بازار در حال ظهور است که حدود 30 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می دهد. این واقعیت که ایران بلافاصله پس از عضویت دائمی در سازمان همکاری شانگهای به برجام پیوست، به طور قطع نشان داد که تلاش های ایالات متحده برای منزوی کردن ایران به میزان قابل توجهی محدود است.
در حال حاضر بریکس 30 درصد از اقتصاد جهان را در اختیار دارد و اگر کشورهای عضو این بلوک اقتصادی وابستگی خود به دلار آمریکا را به طور کامل پایان دهند، این میزان افزایش می یابد.
توماس هیل، یکی از مقامات سابق وزارت خارجه آمریکا، معتقد است که ایالات متحده باید نگران اضافه شدن اعضای جدید به بریکس باشد، زیرا آنها می توانند روند دلارزدایی را تقویت کنند. هیل در مقاله‌ای برای شورای آتلانتیک، یک اندیشکده آمریکایی، با اشاره به پذیرش عضویت مصر در بریکس، هشدار داد: کشورهای شمال آفریقا ممکن است به برخی از تهاجمی‌ترین حامیان دلارزدایی تبدیل شوند. واضح است که متحدان سنتی آمریکا، مانند مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، در حال بررسی راه‌هایی برای دلارزدایی هستند و پکن به پیشبرد این روند کمک می‌کند.
باید گفت کاهش وابستگی به دلار آمریکا در تعاملات تجاری و اقتصادی یکی از سیاست های پویا در راستای خنثی سازی تحریم های غرب یا به تعبیر کامل تر شکستن هژمونی دلار آمریکا در اقتصاد بین الملل است. اکنون که ایالات متحده شروع به استفاده از دلار خود به عنوان ابزاری برای کسب منافع سیاسی در جهان کرده است، کشورها راه حل دلاری شدن را در برنامه های فعلی خود در اولویت قرار داده اند. به‌ویژه کشورهایی که در دهه‌های اخیر وارد فاز تنش سیاسی، اقتصادی و مالی با بلوک غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا شده‌اند، در ارتباطات خود با یکدیگر به دنبال ایجاد بستری برای اجرای پروژه دلاری‌سازی بوده‌اند.
در همین راستا خبرنگار بازار گفت وگویی با پروفسور «رابرت اسمیت» استاد دانشگاه سانفرانسیسکو آمریکا ترتیب داده است که در ادامه می آید.
*از اول ژانویه ۲۰۲۴ایران رسما به عضویت دائم بریکس درآمد. اهمیت این عضویت برای گروه بریکس چیست؟ اهمیت آن برای ایران چیست؟
گسترش برجام و ایجاد فرصت های ارتباطی از طریق ایران ممکن است برای اعضای این گروه مفید باشد. مهمترین دغدغه ایران در حال حاضر مقابله با تحریم های اعمال شده از سوی آمریکا علیه این کشور است. بنابراین ایران در حال حاضر روابط تجاری بسیار محدودی با سایر کشورها دارد. این کشور می تواند با عضویت در سازمان های چند جانبه مانند بریکس، جایگاه خود را تغییر دهد.
* بریکس و سازمان همکاری شانگهای (OCS) از جمله سازمان هایی هستند که برخی کارشناسان معتقدند «جنوب جهانی» را مدیریت خواهند کرد. ارزیابی شما چیست؟
ابهامات زیادی در مورد جنوب جهانی و کشورهایی که آن را تشکیل می دهند وجود دارد. برخی معتقدند چین و هند در تلاش برای مدیریت جنوب جهانی هستند. اگر طرح یک کمربند یک جاده چین تکمیل و به اهداف خود برسد، می توان گفت که این سازمان ها تا حدودی می توانند جنوب جهانی را مدیریت کنند.
*در خصوص برنامه هایی مانند دلارزدایی در برجام و سازمان همکاری شانگهای، به نظر شما این سازمان ها می توانند نظم اقتصادی غرب را در نظام بین الملل به چالش بکشند؟
به چالش کشیدن دلار و نظم بین المللی به رهبری ایالات متحده اکنون فقط یک فرض است که با واقعیت فاصله دارد. کشورهای عضو بریکس و سازمان همکاری شانگهای اساساً ضد غربی و لیبرال هستند و قصد دارند با سیاست دلارزدایی در بین خود آنها را به چالش بکشند.
*هند سیاست متعادل شرق و غرب دارد و عضویت آن در بریکس و شانگهای نشان می دهد که دهلی همه منافع خود را در غرب دنبال نمی کند. به نظر شما این موضوع در آینده چالشی برای این کشورها نخواهد بود و آیا امکان پیروی از «استراتژی پوشش ریسک» برای آنها وجود خواهد داشت؟
نه تنها هند، بلکه بسیاری از کشورها مانند اتحادیه اروپا و کشورهای حوزه خلیج فارس دیگر مانند گذشته از نظر اقتصادی به آمریکا وابسته نیستند و در حال توسعه روابط خود با شرق هستند. واقعیت این است که نظام بین الملل به سمت چندجانبه گرایی و چندقطبی پیش می رود و کشورها باید خود را با قوانین آن وفق دهند.
