بازار؛ گروه استان ها: اگرچه استان گلستان به عنوان اولین یا دومین تولیدکننده گوشت مرغ در کشور شناخته می شود، اما وقتی پای تولیدکنندگان این صنعت می نشینیم متوجه می شویم که حفظ این رتبه و بقای این صنعت در استان کار آسانی نیست. .
صرف نظر از قیمت های اجباری و کمبود نهاده ها که بارها به آن پرداخته شده است، به نظر می رسد سیستم بازی های دولتی بخش خصوصی را به چالش کشیده است.
به گفته فعالان صنعت طیور، مسئولان بر اساس نیاز بازار و بدون توجه به مشکلات تولیدکنندگان، درصد سهمیه ها را در سامانه تعیین می کنند، در حالی که کاستی های این سامانه نه تنها نقشی در کاهش التهاب بازار ندارد، بلکه فعالان این صنعت متحمل ضررهای زیادی می شوند. .
خبرنگار بازار گفت وگویی را با سیدرضا یحیی پور، مدیر اجرایی زنجیره تولید گوشت مرغ بیتامین ترتیب داده است. یحیی پور معتقد است: عدالت در همه حلقه های زنجیره تولید گوشت مرغ رعایت نشده است و فشار و سخت گیری در زنجیره آخر یعنی کشتارگاه ها بسیار زیاد است.
وی در این گفتگو با اشاره به کمبود نهاده های سویا و ذرت نیز گفت: قیمت گذاری اجباری و عدم تامین به موقع نهاده ها باعث شده تا این صنعت به ویژه در استان گلستان برای بقا دست و پنجه نرم کند.
این فعال صنعت طیور معتقد است: با وجود سامانه های زیاد، هنوز دلال ها جلوی این صنعت را نگرفته اند، زیرا «ستکاوا» سامانه جهاد کشاورزی کاستی های زیادی دارد.
شرح این گفتگو را در ادامه بخوانید.
* صنعت طیور با چه پیامدها و چالش هایی با قیمت گذاری دستوری مرغ مواجه بوده است؟
4.5 سال است که قیمت مرغ تنظیم شده است اما این قیمت همیشه کمتر از قیمت تمام شده بوده است. قیمت گذاری اجباری زمانی نتایج مثبت دارد که تمام ارکان تولید با قیمت مصوب در اختیار تولیدکننده قرار گیرد و دولت در ازای این حمایت محصول نهایی تولیدکننده را دریافت کند.
از آنجایی که یارانه بخش دولتی فقط به نهاده ها تعلق می گیرد و کشاورز هزینه مرغ یک روزه، دارو، حامل های انرژی و هزینه نیروی کار را بدون دریافت یارانه حمایتی پرداخت می کند، دولت نمی تواند ادعای مالکیت محصول نهایی را داشته باشد.
* مشخص نبودن قیمت نهایی هر حلقه از زنجیره تولید مرغ چه آسیب هایی به این صنعت وارد کرده است؟
بخش دولتی به آخرین حلقه زنجیره تولید مرغ یعنی کشتارگاه فشار زیادی وارد می کند به گونه ای که مرغ با قیمت آزاد وارد کشتارگاه می شود اما به دلیل تحمیل قیمت ها با قیمت مصوب از کشتارگاه خارج می شود. قوانین و مصوبات غیر هدف و درست است.
عدم قطعیت قیمت نهایی هر یک از ارکان زنجیره تولید مرغ یکی از چالش های این صنعت است و مبنای درستی برای تعیین قیمت وجود ندارد. هر سازمانی این قیمت گذاری را با توجه به نوسانات شدید و متغیرهای مختلف انجام می دهد.
پنج حلقه شامل حلقه مرغ مادر، جوجه کشی، آسیاب خوراک، کشتارگاه و حلقه پرورش طیور گوشتی در این زنجیره موثر است. در طول پنج سال گذشته، سه حلقه کاملاً سودآور و دو حلقه دیگر کاملاً زیانده بودند.
مجموعه هایی که فقط در زمینه حلقه های سودآور در این زنجیره فعالیت می کردند سودهای انباشته زیادی به دست آوردند و صاحبان دو حلقه دیگر متضرر شدند و مجموعه آنها ورشکست شد. زنجیر مرغی که شامل پنج حلقه ذکر شده است می تواند به تعادل برسد اما وجود چنین شرایطی در پنج سال متوالی نشان دهنده عدم مدیریت صحیح در این صنعت است.
* زنجیره های تولید مرغ در تامین نهاده ها با چه مشکلاتی مواجه هستند؟
30 درصد آرد سویا و ذرت توسط شرکت پشتیبانی امور دام و 70 درصد توسط شرکت های خصوصی وارد می شود.. تأخیر در تأمین ورودی ها کل چرخه را دشوار می کند.
طبق اسناد می توانم بگویم که به طور میانگین دو ماه از خرید سویا از اتحادیه توسط شرکت «بیتامین» و چهار ماه از خرید مستقیم این نهاده می گذرد، اما هنوز سویا به دست ما نرسیده است. بعد از این مدت قیمت سویا در بازار آزاد 36 هزار تومان و قیمت این نهاده با در نظر گرفتن تعرفه حدود 21 هزار تومان است.
* با وجود سامانه های متعدد، حضور دلالان در این بخش کاهش یافته است؟
در حال حاضر قیمت مصوب شفاهی هر کیلوگرم مرغ زنده 58 هزار تومان است اما مرغ کیلویی 71 هزار تومان به کشتارگاه می رسد و قیمت نهایی آن 100 هزار تومان است.
این چرخه نشان می دهد که مرغ با قیمت مصوب به حلقه آخر یعنی کشتارگاه نمی رسد. در واقع یارانه به حلقه پرورش دهندگان تعلق می گیرد اما نسبت به رینگ آخر آسیب می بیند.
مرغ زنده به اضافه کرایه و کرایه حمل و نقل در میدان بهمن کیلویی 74 هزار تومان به فروش می رسد در حالی که قیمت مرغ مرده در بازار بهمن 73 هزار تومان است. نزدیک ترین مرغ فروشی به این بازار مرغ را با قیمت کیلویی 105 هزار تومان عرضه می کند، بنابراین شواهد نشان می دهد دلالی شکار در این صنعت وجود دارد که تولید را زیر سوال برده است. بر چه اساسی مرغ باید در مرکز تولید کیلویی 84 هزار تومان به فروش برسد اما تولیدکننده همان مرغ را در تهران 73 هزار تومان بفروشد؟
فروش کشتارگاه شامل سه قسمت بازار استان، بازار بهمن تهران و بازار آزاد قیمت می باشد. با توجه به اینکه مرغ در بازار بهمن تهران با نرخ کیلویی 73 هزار تومان از کشتارگاه های استان خریداری می شود، شرکت های قلم زنی که بازار آزاد محسوب می شوند، هرگز مرغ را با قیمت 130 هزار تومان از کشتارگاه ها خریداری نمی کنند. . و ترجیح می دهند از بازار بهمن خرید کنند، بنابراین کشتارگاه ها در هر سه قسمت فروش متضرر می شوند.
* کاستی های سامانه «ستکاوا» چیست؟
سامانه «ستکاوا» به دلیل نقص خود به چالشی برای صنعت طیور تبدیل شده است. در واقع تنها کاری که این سامانه انجام می دهد تعیین درصدهای مختلف بازار فروش داخل استان، بهمن بازار تهران و بازار آزاد و اعمال تحریم برای موارد عدم رعایت این سهمیه توسط کشتارگاه است.
مثلا؛ این سامانه بدون مجوز قضایی و بدون داشتن قرارداد سه ماهه با کشتارگاه به عنوان حق سرویس مبلغ 730 میلیون تومان از حساب کیف پول الکترونیک مجتمع «بیتامین» برداشت کرده است.
سامانه ستکاوا که توسط یک شرکت خصوصی اداره می شود، این اختیار را دارد که میزان فروش کشتارگاه های مرغ استان را تعیین و به تعزیرات ارائه کند و برای هر کیلوگرم مرغ 130 تومان کارمزد دریافت کند.
سامانه «ستکاوا» تاکنون در یک ماه شش میلیارد تومان از کشتارگاه های استان گلستان دریافت کرده است.
با این شرایط تا زمانی که تراکنش مالی مرغ زنده و جوجه یک روزه در سامانه ثبت نشود، «ستکاوا» کار نخواهد کرد، زیرا عادلانه نیست که گردش مالی در وسط زنجیره ثبت نشود، اما وجود دارد. سخت گیری در کارنامه فروش مرغ مرده به قیمت مصوب.
شرکت هایی که فقط یک کشتارگاه دارند در صورت نداشتن حمایت مالی به احتمال زیاد ورشکست می شوند. در هر واحد کشتارگاه حدود 300 نفر و کارگر مشغول به کار هستند و با تعطیلی این واحدها، افراد زیادی بیکار می شوند.
بارها از مراجع قضایی و امنیتی درخواست کرده ایم که وارد عمل شده و خسارات واقعی ماهانه کشتارگاه ها را محاسبه کرده و به این وضعیت فکر کنند.
خواسته ما از متولیان این است که خرید جوجه زنده و جوجه یکروزه در سامانه ستکاوا انجام شود و قیمت مرغ تلف شده اصلاح شود.
* نژاد آرین اصلاح نشده چه تاثیری بر صنعت طیور دارد؟
فرزندپروری آریایی زمان زیادی می برد. این نژاد حدود 30 درصد وزن کمتری نسبت به سایر نژادها دارد. سیاست دولت این بود که حدود 60 درصد نیاز بازار را با نژاد آرین پوشش دهد، اما اکنون این میزان به 16 درصد رسیده است و فقط مجوزهای نژاد آرین خرید و فروش می شود، اما جوجه کشی با سرعت بالایی انجام نمی شود.
در سال 1952 نژاد آرین در حال رقابت با نژادهای دیگر بود اما با گذشت زمان نژادهای دیگر پیشرفت کردند و قد بلندتر شدند اما آرین نتوانست به سطح خود برسد.
استفاده از بخش خصوصی برای پرورش این نژاد صدمات جبران ناپذیری به صنعت طیور وارد می کند مگر اینکه نهاده های بیشتری برای یافتن وزن مناسب در نظر گرفته شود.
