بازار؛ گروه بین الملل: «جوزف بورل» رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست خبری مشترک با «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در پاسخ به این سوال که با توجه به مذاکرات از سرگیری مذاکرات وی درباره احیای توافق هسته ای در وین، نظر وی درباره مشارکت کشورهای حاشیه خلیج فارس در این توافق چیست؟، گفت: به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام (توافق هسته ای) از تمام توان خود استفاده خواهم کرد. انرژی و کل تیم من برای موفقیت این مذاکرات. امیدوارم به زودی مذاکرات در وین با وزیر امور خارجه جدید ایران (حسین امیرعبداللهیان) آغاز شود.
بورل با اشاره به سفر اخیر امیر عبداللهیان به نیویورک برای شرکت در نشست فلسطین گفت: ما در نیویورک در این باره صحبت کردیم و پاسخ مثبت بود، البته تاریخ خاصی در نظر گرفته نشد. اما زمان رو به اتمام است و از سرگیری این مذاکرات مهم است.
وی افزود: درک می کنم که ایران برای بررسی پرونده مذاکرات به زمان نیاز دارد، اما سایر شرکای برجام نگران این تاخیر هستند. ما باید از این فرصت برای بازگرداندن سریع ایران به مذاکرات استفاده کنیم. من درک می کنم که این مذاکرات چقدر برای منطقه، به ویژه برای عربستان سعودی اهمیت دارد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه نگرانی عربستان از برنامه هسته ای ایران یکی از ارکان اصلی امنیت این کشور، اروپا، خاورمیانه و سایر نقاط جهان است، تصریح کرد: تفاوت زیادی بین ایران وجود دارد. تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای و تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای. به لطف این توافق، ما معتقدیم که از تبدیل شدن ایران به یک قدرت هسته‌ای جلوگیری کرده‌ایم و باید به کانال‌های دیپلماتیک بازگردیم تا از این اتفاق جلوگیری کنیم.
بورل در پایان درباره مشارکت کشورهای منطقه گفت: منطقه به طور مستقیم در این مذاکرات شرکت نمی کند زیرا این مذاکرات بین ایران و برخی کشورها به نمایندگی از جامعه جهانی انجام می شود. نقش من فقط هماهنگی است و تلاش می‌کنم ایران را از یک طرف و جامعه بین‌المللی را از طرف دیگر گرد هم بیاورم. اگرچه کشورهای منطقه و عربستان مستقیماً پای میز مذاکره قرار نگرفته اند، اما نگرانی های آنها مورد توجه قرار خواهد گرفت.
اظهارات بورل پس از آغاز مذاکرات وین در مارس 2022 با هدف احیای توافق هسته ای پس از تغییر دولت آمریکا در سال 2021 بیان شد.
علیرغم سطح پیشرفت، این مذاکرات به دلیل ادعاهای ایالات متحده و متحدان اروپایی آن مبنی بر حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین با تهیه پهپادهای جنگی با مشکل مواجه شده است، ادعایی که بارها از سوی تهران و مسکو تکذیب شد. آنها علاوه بر دخالت در امور داخلی ایران، به بهانه «نقض حقوق بشر در ایران» با توقفی طولانی مواجه می شوند.
با این حال، ایران تاکید کرده است که اگر طرف مقابل اراده سیاسی لازم را در توافق از خود نشان دهد، آماده است تا یک «توافق خوب» را در وین نهایی کند تا تمامی تحریم‌هایی که منافع ملی ایران را تامین می‌کند، لغو کند.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره لغو مذاکرات ایران و آمریکا در عمان اظهار داشت: موضوع مذاکره در چارچوب تعریف شده به ویژه ابتکار سلطان عمان است. ما را باز کن وضعیت کنونی و اهمیت موضوع فلسطین و تاثیری که ایجاد کرده ممکن است باعث تغییر اولویت ها شده باشد و این تحولات ممکن است در برخی مسائل تاثیرگذار باشد و باعث اولویت یا تاخیر شود.
خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «ویلیام بیمن» استاد دانشگاه مینه سوتا در آمریکا به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می خوانید.
پروفسور ویلیام او بیمن استاد دانشگاه مینه سوتا است. او همچنین از سال 2005 تا 2008 ریاست بخش خاورمیانه انجمن مردم شناسی آمریکا را بر عهده داشت. بیمن قبلاً مدیر گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براون در رود آیلند و استاد مردم شناسی و مطالعات آسیای شرقی در همان دانشگاه بود. او در سال 1976 دکترای خود را در رشته مردم شناسی از دانشگاه شیکاگو دریافت کرد و به خاطر نگارش چندین جلد کتاب و بیش از 100 مقاله علمی در زمینه کمپین های ارتباطی در ایالات متحده، ایران و … شهرت فراوانی دارد.
* وزیر خارجه آمریکا در میانه جنگ غزه اعلام کرد که خروج از برجام اشتباه بوده است، زیرا یکی از مشکلات امنیتی با ایران حل شده است. در این مرحله چه ارزیابی از سخنان او دارید؟
من فکر می کنم ایالات متحده (و شاید ایران) می دانند که مذاکرات برجام به طور جدایی ناپذیری با درگیری فعلی بین حماس و اسرائیل مرتبط است. در واقع درگیری بین حماس و اسرائیل فصل جدیدی را در مذاکرات گشوده است.
ایالات متحده این قدرت را به ایران نسبت می دهد که به حزب الله لبنان دستور دهد یک جبهه شمالی علیه اسرائیل راه اندازی کند. اینکه آیا ایران واقعاً می تواند این کار را انجام دهد (و من معتقدم نمی تواند) سوال برانگیز است، زیرا حزب الله در درجه اول یک نیروی دفاعی است که از جوامع شیعه در جنوب لبنان در برابر حملات اسرائیل محافظت می کند. نگرانی اصلی حزب الله جامعه فلسطین نیست، بنابراین آنها انگیزه ای برای حمله به اسرائیل ندارند مگر اینکه اسرائیل ابتدا به آنها حمله کند. اما واقعیت سیاسی در ایالات متحده این است که ایران دارای این قدرت فرماندهی بر حزب الله است. روایتی که در میان سیاستمداران (اعم از جمهوری‌خواه و دموکرات) وجود دارد این است که حمله حزب‌الله به اسرائیل همیشه قریب‌الوقوع است و هیچ استدلال منطقی نمی‌تواند سیاستمداران آمریکایی را از تلاش برای مقصر دانستن ایران برای هرگونه خشونت در خاورمیانه، چه در حال و چه در آینده، باز دارد. خیالی . صحبت کردن
مذاکرات برجام وعده کاهش رشد قدرت نظامی ایران را می دهد و این در حوزه سیاسی آمریکا به خوبی عمل می کند. اگر ایالات متحده بتواند به مذاکرات برجام ادامه دهد و اکنون به وعده ایران مبنی بر عدم دستور به حزب الله برای حمله به اسرائیل از شمال بپیوندد، موضع مذاکره جدیدی را معرفی خواهد کرد که هم به نفع آمریکا و هم برای ایران خواهد بود.
* پس از جنگ غزه، جوزپ بورل اعلام کرد که زمان مذاکرات برای فعال سازی مجدد برجام به پایان رسیده و از سرگیری این مذاکرات مهم است. من درک می کنم که این مذاکرات چقدر برای منطقه به خصوص برای عربستان سعودی اهمیت دارد، شما برای حرف های خود چقدر ارزش قائل هستید؟ آیا این به معنای تلاش برای از سرگیری فوری مذاکرات است؟
آقای بورل درست می گوید، اما نه آنقدر که می گوید. مذاکرات برجام با بحران حماس و اسرائیل به دلایلی که در بالا ذکر کردم احیا شده است. با تشدید بحران، ایران انگیزه ای دارد تا اطمینان حاصل کند که حزب الله را برای حمله به اسرائیل در ازای وعده آمریکا برای کاهش تحریم ها تحریک نمی کند. اگر حزب‌الله علاقه‌ای به شروع درگیری با اسرائیل ندارد، یا اگر ایران واقعاً اقدامات خود را کنترل نمی‌کند، نگران نباشید. ایران می خواهد با ادامه مذاکرات برجام این اقدام آینده را محدود کند.
این به ایران اهرمی می‌دهد که تا حدودی مشابه با افزایش یا کاهش غنی‌سازی اورانیوم بود. دولت ایران می تواند خطر حمله به اسرائیل را به عنوان اهرم فشار در مذاکرات برجام افزایش یا کاهش دهد.
بورل همچنین گفت: اگرچه کشورهای منطقه و عربستان سعودی مستقیماً پای میز مذاکره نیستند، اما نگرانی های آنها مورد توجه قرار خواهد گرفت. به نظر می رسد این یک موضوع جدید است. پیش از این کشورهای عربی خواستار مشارکت مستقیم در مذاکرات شده بودند که با مخالفت هایی روبرو شد. اتفاق جدیدی افتاده؟ آیا این روند مذاکرات را پیچیده نمی کند؟
ایران به آرامی روابط خود را با عربستان سعودی و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تعدیل کرده است. لازم به ذکر است که سال گذشته حملات علیه عربستان کاهش یافت و روابط دیپلماتیک بهبود یافت. من نمی دانم چه نوع مذاکراتی بین ایران و عربستان سعودی صورت گرفته است، اما تضمین هایی وجود داشته که دشمنی ایران و عربستان سعودی را آرام کرده است. علاوه بر این، ایالات متحده در دولت بایدن دیگر در حاشیه خلیج فارس فریاد نمی‌زند تا درباره خطر ایران برای کشورهای شورای همکاری خلیج فارس فریاد بزند، بنابراین فشار سیاسی از سوی ایالات متحده نیز کاهش یافته است.
*سخنگوی وزارت امور خارجه ایران درباره مذاکرات هسته ای پس از جنگ غزه نیز گفت: مذاکرات در چارچوب تعریف شده و در چارچوب ابتکار سلطان عمان باز است. طبیعتاً وضعیت و مسئله فلسطین که اولویت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را جابجا کرده است، ممکن است برخی مسائل را تحت الشعاع قرار دهد یا اولویت‌ها و تاخیرهایی را ایجاد کند. ارزیابی شما از این کلمات چیست؟
دولت های عمان و قطر اکنون خود را میانجی در منطقه معرفی کرده اند. این جایگاه بالا به دلیل وسعت کوچک و نفوذ اقتصادی و نظامی نسبتا کم در منطقه برای هر دو کشور بسیار حائز اهمیت است، از این رو سعی می کنند تا حد امکان یکدست باشند. ایران نیز علاقه مند است در این کشورها یک «دلال صادق» به عنوان میانجی داشته باشد. همانطور که اشاره کردم، ایران اکنون ابزار جدیدی برای مذاکرات برجام دارد و ظاهراً وزارت امور خارجه ایران آن را می‌داند. من بیانیه وزارت امور خارجه را اینگونه تفسیر می کنم. آنها نقش ابتکار سلطان عمان را به رسمیت می شناسند، اما در عین حال تأیید می کنند که شرایط مذاکرات تغییر کرده است. در واقع، اگر طرف‌های برجام باهوش باشند، نیازی به تأخیر نیست. می‌توان فوراً پیشرفت‌ها را انجام داد، اما خواهیم دید که آیا علاقه‌مندان حس خوبی برای استفاده از این فرصت دارند یا خیر.
*با توجه به صحبت های مسئولان دو طرف برجام، آیا امکان آغاز مذاکرات در ماه های آینده وجود دارد؟
بله، طبق طرحی که در بالا ارائه کردم، می تواند یک بهبود فوری باشد. در واقع هر چه زودتر بهتر. بحران کنونی فرصتی را هم برای ایالات متحده و هم برای ایران فراهم می کند که در صورت تشدید بحران فعلی یا به نوعی فروپاشی آن ممکن است منقضی شود.
