بازار؛ گروه بین الملل: تحولات گسترده ژئوپلیتیکی مشخصه روابط بین الملل در گذشته نه چندان دور بوده است. رویارویی سیستماتیک بین چین و ایالات متحده، تهاجم روسیه به اوکراین، تصرف قدرت توسط نیروهای نظامی در گابن و نیجر، و همچنین قبل از آن در مالی و بورکینافاسو، و آخرین اما نه کم‌اهمیت، تصرف کامل افغانستان. طالبان نشان می دهد که محیط برای تلاش های همکاری جهانی بسیار دشوارتر شده است.
همکاری های جهانی در ماه ها یا سال های اخیر با شکست های قابل توجهی روبرو شده است. پوپولیسم و تمایلات استبدادی در تمام مناطق جهان به طور جدی تلاش های همکاری جهانی را تضعیف می کند. یافتن راه‌حل‌های مشترک به‌ویژه در مبارزه با تغییرات اقلیمی دشوار یا حتی غیرممکن است و به نوبه خود بخشی از خطوط مناقشه بین‌المللی است.
“جنوب جهانی” تا حد زیادی صحنه این درگیری های سیاسی، اقتصادی و اغلب نظامی است. با این حال، و این یک تفاوت اساسی نسبت به دوره های قبلی است: کشورهای جنوب جهانی – اگرچه نه به معنای یکپارچگی همگن – اکنون شرکای اساسی در روابط بین المللی دارند. این سوال اول از همه در مورد چین صدق می کند. اگرچه برای هند و سایر بازیگران گروه بریکس و فراتر از آن نیز معتبر است.
رفتار هند، آفریقای جنوبی، برزیل و همچنین کشورهای کوچکتر (مانند رواندا) در قبال روسیه و چین اهمیت بین المللی قابل توجهی دارد. این امر به اندازه رای گیری در مجمع عمومی سازمان ملل متحد یا شرکت در برنامه های توسعه چین یا شرکت در اجلاس سران آفریقا به میزبانی روسیه (ژوئیه 2023) در سن پترزبورگ اهمیت دارد.
تحولات ژئوپلیتیکی در نهایت بر تمامی سیاست ها در اروپا و سایر کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی تأثیر می گذارد.
تحولات ژئوپلیتیکی در نهایت بر تمامی سیاست ها در اروپا و سایر کشورهای OECD تاثیر می گذارد. این امر در زمینه های کلاسیک سیاست خارجی و امنیتی، سیاست آب و هوا و انرژی صادق است، اما به طور فزاینده ای در حوزه های دیگر سیاست مانند کشاورزی یا علم. سیاست توسعه غرب بر جنوب جهانی متمرکز است. این یک ویژگی اساسی در عرصه سیاست است. از این نظر، این سؤال از اهمیت بالایی برخوردار است: همه اینها برای مفاهیم و روایات سیاست توسعه و همچنین برای اجرای عملیاتی چه معنایی دارد؟
سیاست توسعه
در سیاست توسعه غرب، جنگ در اوکراین این روند را بسیار تقویت کرده است. مسائل توسعه بسیار بیشتر از گذشته با ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک (به ویژه امنیت انرژی و مواد خام) در هم تنیده شده است. مرحله پس از جنگ سرد اجازه داد تا مسائل توسعه با بی تفاوتی نسبی مورد توجه قرار گیرد. از این نظر، سؤالی که مطرح می شود این است که چگونه می توان سیاست توسعه را به مؤثرترین شکل ممکن به نفع کشورهای همکار سازمان داد؟ و چگونه می توان از یک استراتژی بلندمدت پایدار جهانی حمایت کرد؟ اینها سوالات جدایی ناپذیری هستند که این مرحله را تعیین کرده اند. نقاط عطف اصلی در این زمینه رشد، اهداف توسعه هزاره تصویب شده در سال 2000، و اهداف توسعه پایدار جهانی 2015 بر اساس دستور کار 2030 است.
توافقنامه جاه طلبانه اقلیمی پاریس که در سال 2015 نیز منعقد شد، نشان می دهد که چگونه می توان به طور موقت از فرصت برای دستیابی به توافقات بین المللی استفاده کرد. سیاست توسعه غرب توانست بر بهبود اثربخشی کمک و توسعه خود در کشورهای شریک از طریق کشورهایی که در کمیته کمک به توسعه سازمان همکاری و توسعه نمایندگی داشتند، تمرکز کند.
در نگاهی به گذشته، شاهد مرحله‌ای هستیم که در آن عرصه سیاست توانست بر حرفه‌ای‌سازی خود تمرکز کند، بدون اینکه شرایط نامطلوب چارچوبی آن را مختل کند. با این حال، یک مرحله اثربخشی پس از کمک برای چندین سال مشهود است. اولین نشانه های این امر را می توان پس از بحران مالی سال 2008 مشاهده کرد.
اکنون کاملاً واضح است که سیاست توسعه در مرحله جدیدی است. پوپولیسم ترامپ به طور کلی به کاتالیزوری برای کاهش رویکردهای رایج جهانی برای یافتن راه حل تبدیل شده است. آنچه که برای گفتمان بین المللی در مورد توسعه نیز اهمیت زیادی دارد: نقش پیشین فعال و بسیار مشهود بریتانیا در برنامه های توسعه تقریباً از زمانی که بوریس جانسون به نخست وزیری رسید، وجود نداشت. در حالی که پارادایم قدیمی موثرترین سیاست توسعه ممکن محو شده است، تعیین اینکه دقیقاً چه چیزی نمایه یک سیاست توسعه جدید را تشکیل می دهد چندان آسان نیست.
ادعای سیاسی جنوب جهانی برای شکل دادن به حکومت جهانی به بعد اصلی روابط بین الملل تبدیل شده است.
سه تغییر مهم بین المللی در اینجا پدیدار می شود: اول، ادعای سیاسی جنوب جهانی برای شکل دادن به حکومت جهانی به بعد مرکزی روابط بین الملل تبدیل شده است. دوم، اهمیت روزافزون جنوب جهانی بر بسیاری از زمینه‌های سیاست تأثیر می‌گذارد، اما سیاست توسعه یکی از آنهاست. مسائل توسعه به گونه‌ای که تاکنون ناشناخته است به کانون گفتمان سیاسی تبدیل شده است و در نتیجه خطر تبدیل شدن به ابزاری برای منافع دیگر را در پی دارد. موضوع سوم این است که تامین مالی بین‌المللی اقلیم یک چالش بزرگ است که عمدتاً توسط تامین مالی توسعه ارائه می‌شود، بنابراین به طور قابل توجهی ویژگی سیاست توسعه را تغییر می‌دهد.
این تغییر همچنین پیوندهای قوی با ژئوپلیتیک (مانند ظهور کشورهای قطب انرژی های تجدیدپذیر) دارد. ابتکار کمربند و جاده چین که از سال 2013 در حال اجراست، استانداردهای جدیدی را برای اینکه چگونه یک پروژه زیرساختی می تواند کشورها را (مانند پاکستان) به طور گسترده متحول کند، تعیین کرده است. به هر حال، این ابتکاری است که نه تنها کشورهای در حال توسعه را هدف قرار داده است، بلکه در مجموع 180 کشور و موسسه را شامل می شود.
در سال های اخیر، ابتکارات چینی دیگری از جمله ابتکار توسعه جهانی (2021) اضافه شده است که توسط بسیاری از کشورهای در حال توسعه ارزش گذاری شده است. در ابتدای سال 2023، ابتکار امنیت جهانی مورد توافق گروه کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی) اضافه شد. ابتکار تمدن جهانی که در مارس 2023 منتشر شد، دامنه ابتکارات و پیوندهای نزدیک بین آنها را نشان می دهد. نگاهی به سیاست‌های چین و هند در اقیانوس آرام و بازیگران سازمان همکاری اقتصادی و توسعه نشان می‌دهد که چگونه کمربند و جاده، به‌ویژه در سال‌های اخیر، به سرعت از اهمیت نسبتاً مهمی به ابزار اصلی مبارزه تبدیل شده است. قدرت در روابط بین الملل
تهاجم روسیه در فوریه 2022 به عنوان یک شتاب دهنده قوی روندهای فراگیر عمل کرد. این سوال بیش از همه در مورد ابعاد (1) ژئوپلیتیک، (2) ژئواکونومیک و به ویژه امنیت انرژی و مواد خام صدق می کند. در درگیری‌های ژئوپلیتیکی، بازیگران جنوب جهانی دیگر صرفاً شرکت‌کنندگان حاشیه‌ای نیستند، بلکه همبازیانی فعال با بسیاری از بازیگران هستند که سعی در جلب نظر آنها دارند (کشورهای غربی، روسیه و سایر کشورهای جنوب جهانی، به ویژه چین و هند).
جالب اینجاست که این امر به ویژه در قاره آفریقا مشهود است، جایی که روسیه، چین و بازیگران غربی برای راه اندازی ابتکارات دیپلماتیک و پروژه های توسعه مانند ابتکار دروازه جهانی اتحادیه اروپا با یکدیگر رقابت می کنند. روسیه می تواند امتیازاتی را به دست آورد، به عنوان مثال، در آفریقای جنوبی و نامیبیا با روایتی ضد استعماری که به حمایت سابق اتحاد جماهیر شوروی از جنبش های آزادیبخش (که شامل اوکراین نیز می شود) اشاره می کند. نقش چین تا حدی نظامی است، اما آنچه در دو دهه اخیر بسیار تأثیرگذارتر بوده است، روابط نزدیک اقتصادی است. از روابط تجاری فشرده تا توسعه قابل توجه زیرساخت های دیجیتال و حمل و نقل.
بازیگران در جنوب جهانی نقش ژئوپلیتیک فزاینده خود را نه صرفاً از رویارویی ایالات متحده و غرب با چین و سیاست امپریالیستی روسیه، بلکه از طیفی از مسائل، از تغییرات آب و هوا گرفته تا ورزش، می گیرند.
قطعنامه های کلیدی سازمان ملل در محکومیت تجاوز روسیه در مارس و اکتبر 2022 نشان می دهد: جنوب جهانی یک گروه همگن نیست. با این حال، به ویژه G77 (انجمن ملل متحد کشورهای در حال توسعه) و تا حدودی از طریق سایر انجمن ها (BRICS و غیره) با وجود اختلافات متعدد توانستند هویت خود را به عنوان یک گروه حفظ کنند و اخیراً حتی تقویت کنند.
بازیگران در جنوب جهانی نقش رو به رشد ژئوپلیتیکی خود را نه صرفاً از رویارویی ایالات متحده و غرب با چین و سیاست روسیه، بلکه از طیف وسیعی از مسائل، از تغییرات آب و هوا گرفته تا ورزش، می گیرند. به طور خلاصه، بازیگران (کشورهای منفرد، بلکه انجمن هایی مانند G77 و کشورهای بریکس) جنوب جهانی خود را از نظر سیاسی به شیوه ای جدید قرار داده اند. این چیزی است که دولت های غربی در ماه های اخیر بارها مجبور به درک آن شده اند تا سایر کشورها را متقاعد کنند تا روسیه را منزوی کنند.
بنابراین، عدم تعهد در حال حاضر یک اصل بسیار پرتنش کنش سیاسی است که گاهی اوقات در واقع به عنوان چندجانبه گرایی درک می شود. رویکردهای سیاست آموزشی بازیگران غربی در ماه‌های اخیر با استدلال‌های متقابل مبنی بر استانداردهای دوگانه رد شده است. به عنوان مثال، رئیس جمهور رواندا کاگامه خاطرنشان کرده است که تصمیم گیری در مورد همکاری بین کشورهای آفریقایی و چین یا روسیه به عهده بازیگران غربی نیست. از فوریه 2022، آفریقای جنوبی به وضوح نشان داده است که در این مورد فقدان تعهد یا بی طرفی می تواند به عنوان استدلال های نادرستی برای پوشاندن یک سیاست نامنظم استفاده شود که به سختی می توان با دلیل و در نهایت با عمل توضیح داد. ، عمل کنید
این نشان می دهد که چگونه سیاست های تجاری، مالی و سرمایه گذاری به طور فزاینده ای به سمت اهداف ژئوپلیتیکی جهت گیری می شوند. یکی از بارزترین نشانه های این ارتباط جدید ژئواکونومیکی، پیوندهای اقتصادی، به عنوان مثال، بین آفریقا و چین است. چین در حال حاضر شریک تجاری عمده حدود 30 کشور آفریقایی است. این کشور خاص دارای نفوذ مهمی است که کشورهای در حال توسعه مدیون آن هستند.
البته، این نه تنها در مورد شرکای مهم در حال توسعه (به ویژه در پاکستان قابل مشاهده است)، بلکه در مورد کشورهای عضو OECD نیز صدق می کند، که برخی از آنها ممکن است از مفاهیم دوستی یا کاهش خطر برخوردار باشند. هنگام استفاده از آن برای خلاص شدن از شر وابستگی های زنجیره تامین؛ به خصوص در زمینه های سیاسی مشترک.
آنچه اهمیت دارد این است که همکاری جهانی یک پیش نیاز کلیدی برای غلبه بر چالش های فرامرزی است. این در مورد بیماری های همه گیر، بلکه در مورد درگیری های خشونت آمیز و تغییرات آب و هوایی نیز صدق می کند.
علیرغم نیاز به همکاری های بین المللی بیشتر و از نظر کیفی بهتر، شرایط برای همکاری جهانی به طرز شگفت آوری نامساعد است. از دولت‌های پوپولیست و ملی‌گرا در شمال و جنوب جهانی گرفته تا رقابت سیستماتیک بین چین و سیاست‌های آمریکا و روسیه.
