اکبر محمودی; بازار: ایران با توجه به سهولت دسترسی به بازار سنگ و موقعیت جغرافیایی آن، نیروی انسانی جوان و ماهر و وجود ذخایر غنی در زمینه تنوع نما سنگ، رتبه اول، سوم ذخایر سنگ و چهارم را دارد. جایگاه در جهان در فرآوری و تولید. با وجود اینکه 25 درصد از ذخایر سنگ جهان در ایران قرار دارد، این صنعت از جایگاه مطلوب و خاصی در صادرات برخوردار نیست. امروزه در ایران معادن زیادی در زمینه استخراج سنگ های تزئینی ساختمان فعالیت می کنند. معادن سنگ ایران در مقایسه با رقیبش هند که فقط گرانیت در آن یافت می شود یا ایتالیا که سنگ مرمر در آن یافت می شود و انواع سنگ های ساختمانی از آنجا استخراج می شود بسیار متنوع است.
سنگ‌های ساختمانی که از معادن مختلف کشور استخراج می‌شوند، هم به دلیل تنوع رنگ، زیبایی و کیفیت و همچنین قیمت، همواره مورد توجه بازارهای اروپایی بوده‌اند. طبق آمار، ایران پس از هند، چین و ایتالیا رتبه چهارم تولید سنگ های ساختمانی را دارد. ایران حدود 15 میلیارد تن ذخایر سنگی از جمله تراورتن، گرانیت، مرمر و سنگ مرمر دارد. جایگاه ایران در صنایع سنگ دنیا از نظر تنوع رنگ و کیفیت در سطح اول دنیا قرار دارد. سهم ایران از فروش سنگ ساختمانی در بازار اروپا متناسب با تولید داخل نیست. سهم ایران در معادن جهان 15 درصد است. اما با وجود اینکه بیش از 6000 کارخانه سنگبری در کشور وجود دارد، تنها یک درصد از سهم بازار صادرات سنگ جهان در دست ایران است.
شکوری رئیس شرکت آنهمان سنگ ایران با انتقاد از وضعیت صادرات سنگ ایران به کشورهای دیگر می گوید: اگر بازارهای صادراتی فعال نشود، صنعت سنگ محکوم به شکست است.
وی معتقد است اگر ارز تک نرخی شود و از فعالان اقتصادی حمایت شود، قطعا سالانه 5 میلیارد دلار برای کشور درآمدزایی خواهیم داشت.
رئیس کمیسیون معادن اتاق ایران تاکید می کند: در حوزه سنگ به دلیل سیاست های دولت همواره نگاه ها به سمت کشور بوده و در نتیجه با تحریم و عدم مشارکت مواجه بوده ایم. در نمایشگاه های خارجی اگر به بازارها نگاه کنیم اگر صادرات نباشد محکوم به فنا هستیم.
شکوری می گوید: از نظر مصرف سنگ رتبه اول را داریم زیرا بیشتر تولیدات برای مصرف داخلی است. در بهترین شرایط تولید سنگ در ایران 15 میلیون تن بود که 90 درصد آن همیشه در داخل کشور مصرف می شد.
متن کامل گفت و گوی خبرنگار «بازار» با «بهرام شکوری» رئیس انجمن سنگ ایران و رئیس کمیسیون معدن خانه ایران را می خوانیم:
در بهترین شرایط تولید سنگ در ایران 15 میلیون تن بود که 90 درصد آن همیشه در داخل کشور مصرف می شد و در ترکیه تولید سنگ 11 میلیون تن بود که 80 درصد آن به صورت غیر فرآوری شده صادر می شد.
* مشکلات زیادی در خصوص تولید و مصرف سنگ در ایران وجود دارد و به نظر می رسد بسیاری از واحدهای تولیدی در زمینه تولید سنگ خوب عمل نمی کنند؟
ایران از نظر مصرف سنگ رتبه اول را دارد. زیرا بیشتر تولید برای مصرف داخلی است. در بهترین شرایط تولید سنگ در ایران 15 میلیون تن بود که 90 درصد آن همیشه در داخل کشور مصرف می شد. تولید سنگ در ترکیه 11 میلیون تن در سال است که بیش از 80 درصد آن به صورت فرآوری نشده صادر می شود. در حال حاضر بین 8 تا 12 میلیون تن تولید داریم که بیشتر آن در داخل کشور مصرف می شود.
در بهترین شرایط ایران بیش از 7 درصد سنگ صادر نکرده ایم.
* یعنی در صادرات سنگ ضعف زیادی داریم؟
این یک نقطه ضعف نیست. اما در بهترین شرایط ایران بیش از 7 درصد سنگ صادر نکرده ایم. اگر کشوری مانند ترکیه 80 درصد تولید خود را صادر می کند. حتی ایتالیا که زادگاه فرآوری و نوآوری سنگ است، 22 درصد از سنگ خام خود را صادر می کند.
این کشورها با این استدلال که در آینده کالاهای جایگزین وجود خواهد داشت، سنگ فرآوری نشده صادر می کنند، اما ما می گوییم که این فروش نفت خام است.
* چرا به این وضعیت رسیده اند؟ و آیا ایران همچنان در مسیر تولید و مصرف داخلی است؟
این کشورها با این استدلال که در آینده کالاهای جایگزین وجود خواهد داشت، سنگ فرآوری نشده صادر می کنند، اما ما می گوییم که این فروش نفت خام است. در چنین شرایطی می خواهیم چیز بی ارزشی را که در دل زمین است برای نسل های آینده حفظ کنیم یا بهتر است سنگ را صادر کنیم و با ارز حاصل از آن سرمایه را برای نسل های آینده حفظ کنیم.
تک نرخی شدن ارز کمک زیادی به جهش تولید خواهد کرد
* انتقادات زیادی به تک نرخی شدن ارز دارید؟ زیرا؟ در حالی که رشد نرخ ارز به نفع صادرکننده خواهد بود. آیا دولت راهکار بخش خصوصی برای تک نرخی شدن ارز دریافت کرده است؟ به هر حال آیا بخش خصوصی و اتاق بازرگانی گزارشی مبنی بر اینکه تک نرخی نشدن ارز بر واحدهای تولیدی تاثیر می گذارد دارند؟
بیشتر اوقات رایزنی هایی صورت گرفته است، اما می بینیم که آنها به خواسته خود عمل کرده اند. هزاران بار در این زمینه مصاحبه کرده ایم و به مقام معظم رهبری نیز نامه نوشته و ارسال کرده ایم. 12 سازمان نیز آن را امضا کردند. تک نرخی شدن ارز کمک زیادی به جهش تولید خواهد کرد. به هر حال اگر دلار مثلا 60 هزار تومان باشد این باعث می شود صادرکننده صادرات خود را افزایش دهد. برای توسعه صادرات باید ارز از نوع تک باشد. با تک نرخی شدن ارز، فساد نیز از بین می رود. وقتی تفاوت پولی وجود دارد، علاقه به واردات خودرو وجود دارد. اگر تفاوت پولی از بین برود، هیچکس علاقه ای به واردات نشان نمی دهد.
*افزایش نرخ ارز برای صادرکنندگان مفیدتر خواهد بود؟
یکی از ابزارهای توسعه صادرات تک نرخی شدن ارز است. اما در بلندمدت با افزایش توان اقتصادی، عرضه کاهش می یابد. اما وقتی قوی شدید، حتی اگر عرضه کاهش پیدا کند، باز هم می توانید به صادرات ادامه دهید.
صادرات تنها راه نجات کشور است. در صورت عدم صادرات، تمام معادن و کارخانه ها تعطیل می شوند.
* رکود ساخت و ساز باعث شده هم تولید و هم مصرف سنگ ساختمانی کاهش یابد. با احتساب رکود بازار مسکن و ساختمان در سال جاری، تولید سنگ ساختمانی را چگونه تصور می کنید؟
صادرات تنها راه نجات کشور است. در صورت عدم صادرات، تمام معادن و کارخانه ها تعطیل می شوند.
* برخی کارشناسان اقتصاد مسکن می گویند استفاده بی رویه از نماهای سنگی به ویژه سنگ تراورتن به صنعت ساختمان و معدن خیانت کرده است. آیا این را قبول دارید؟
ایران 300 سال است که معادن سنگ دارد.
* اعلام شده است که در نمای ساختمان های نوساز از نماهای کامپوزیت یا آجری استفاده می شود. آیا این باعث کاهش مصرف و تولید سنگ نمی شود؟
میزان مصرف سنگ قطعا کاهش می یابد. تا سال 2030، حدود 40 میلیون تن به 55 میلیون تن خواهد رسید. در حالی که تولید مس چهار برابر خواهد شد.
7700 واحد معدنی تعطیل شده اند که 25 درصد این واحدها واحدهای تولید سنگ هستند که تعطیل شده اند. این بخش از معادن و صنایع معدنی می تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود.
*با این لایحه و کاهش تولید سنگ، کارخانه ها و معادن سنگ تعطیل می شوند؟
7700 واحد معدنی تعطیل شده اند که 25 درصد این واحدها واحدهای تولید سنگ هستند که تعطیل شده اند. این بخش از معادن و صنایع معدنی می تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود. بله درست است اما به شرطی که از این صنعت حمایت شود. از نوآوری های جدید حمایت کنید. حمایت از نوآوری های جدید به این معنا نیست که همه شرکت های دانش بنیان وام کم بهره دریافت کنند. همین اقدامات اتخاذ شده و 12 هزار شرکت دانش بنیان ایجاد شده است. ممکن است؟ همه علاقه مند به این وام و تسهیلات آن هستند. اگر این اقدامات را انجام ندهند، خود بخش خصوصی از این پایگاه های دانش حمایت خواهد کرد. به نظر می رسد اگر بتوانیم از دولت و بخش خصوصی حمایت کنیم، کنسرسیوم های صادراتی تشکیل می دهند و توانمندی های خود را نشان می دهند، زیرا گاهی خارجی ها به کشور نمی آیند، اما باید گفت که بومی ها همدیگر را نمی شناسند. نشان دادن توانمندی داخلی باید جدی گرفته شود. یعنی توانمندی های داخلی را نادیده می گیریم و نمی دانیم که این سنگ ها و ماشین آلات عالی و درجه یک تولید داخل است. ما چندین سازنده ماشین آلات خوب در کشور داریم، اما همه آنها می خواهند خط کامل را تولید کنند. ما هم مانند دنیا باید به این سمت برویم تا برند ایجاد کنیم.
آیا همه چیز در جهان رایگان نیست؟ این کار را در ایران هم انجام دهید. اما دسترسی فعالان اقتصادی به نوآوری های جدید را آزاد کنید.
* انتقادی که همیشه این بوده که چرا فعالان اقتصادی از انرژی ارزان استفاده می کنند. در حالی که انرژی قیمت واقعی خود را در جهان دارد؟
سوالی که همیشه مطرح می شود این است که چرا فعالان اقتصادی از انرژی به صورت رایگان استفاده می کنند؟ فعالان اقتصادی تاکید دارند که انرژی مجانی نمی خواهند و تقاضا داریم آنها هم انرژی آزاد کنند. چه اتفاقی دارد می افتد؟ چقدر انرژی به فعالان اقتصادی تحویل داده می شود؟ فعالان اقتصادی برای رویدادهای دیگر هزینه می کنند. تاکید ما این است که با دنیا همسو شود. آیا همه چیز در جهان رایگان نیست؟ این کار را در ایران هم انجام دهید. اما دسترسی فعالان اقتصادی به نوآوری های جدید را آزاد کنید. اکنون دستگاه موجود سه برابر دستگاه های خارجی مصرف می کند. حالا اگر آزاد باشد، فعال اقتصادی ماشین آلات با تکنولوژی روز وارد می کند و اگر سوخت کمتری مصرف شود، وقتی سوخت را با قیمت آزاد مصرف می کنیم، باز هم این به نفع تولیدکننده و فعال اقتصادی است.
نرخ سود در دنیا 4-5 درصد است اما در کشور نرخ سود بانکی 40 درصد است. چرا در این مورد فعالان اقتصادی را با دنیا مقایسه نمی کنیم؟ در دنیا این محصول با کامیون های 400000 تنی وان مکس حمل می شود. زمانی سنگ آهن صادر می کردیم، اینجا هر تن را بین 18 تا 25 دلار تخمین می زنیم، اما چینی ها به این محصول دو دلار دادند. زیرا کشتی 80000 تنی نمی توانست روی عرشه پهلو بگیرد، اما کشتی های غول پیکر و کشتی های 400000 تنی One Max محصولات را بارگیری و حمل می کنند. سیستم حمل و نقل کشور با موج دوم فناوری کار می کند اما در کشورهای پیشرفته حمل و نقل کالا با موج چهارم فناوری انجام می شود. ما در کشور یک خط داریم، اما در آن کشورها دو خط دارند. لکوموتیوهای ملی چندین کالسکه را حمل می کنند و در کشورهای پیشرفته این واگن ها چندین کیلومتر طول دارند. بنابراین اگر این اقدامات انجام شود، هزینه حمل و نقل محصولات و نرخ سود بانکی مانند تمام دنیا خواهد بود و برق و گاز قطع نمی شود، اما قیمت ها رایگان است، مشکلی وجود ندارد. اگر بخواهیم به این نقطه برسیم، الزامات همان است که گفتم. در صورت انجام این اقدامات، صنعت سنگ می تواند 5 میلیارد دلار صادرات داشته باشد و برای کشور ارزآوری داشته باشد.
