خبرگزاری بیشتر _ گروه فرهنگ و ادب: کتاب “نزدیک شدن فصاحتتالیف مرحوم ابوالقاسم پاینده با ترجمه حجت الاسلام علی اکبر مظاهری از جمله احادیث پیامبر اکرم (ص)پ)با موضوعات آموزنده و اخلاقی است که به ترتیب حروف الفبا مرتب شده اند.
این کتاب حاوی نمایه موضوعی احادیث است و برای هر حدیث عنوانی اضافه شده و توضیحاتی در داخل پرانتز آورده شده است. تاکنون ترجمه هایی از این کتاب به بازار عرضه شده است که آخرین آن را حجت سلام علی اکبر مظاهری توسط نشر جمال منتشر کرده است.
به بهانه انتشار ترجمه مذکور با مترجمی حجت سلام علی اکبر مظاهرینزدیک شدن فصاحتما بحث کرده ایم.
دقیق این گفتگو را در ادامه می خوانید:
* آقای مظاهری ترجمه و توضیح چه شد؟ تمرکز فصاحت تو بودی
از زمان تألیف این کتاب، کار چندانی روی آن انجام نشده بود و تنها ترجمه مرحوم ابوالقاسم پاینده که نویسنده آن نیز هست، موجود بود. خوب خیلی قابل توجه نبود من صادقانه احساس کردم که ترجمه جدید این کتاب یک قدم رو به جلو است.
از قبل نزدیک شدن فصاحت، نزدیک شدن سخنوری ترجمه کرده بود، نزدیک به ده سال بود که کار می کرد و همان قلمی بود که در نزدیک شدن سخنوری من از آن در ترجمه استفاده کرده بودم. نزدیک شدن فصاحت من هم استفاده کردم و از این طریق شروع به کار کردم و منتشر شده است.
*یعنی شما احساس می کردید که ترجمه های دیگر ناقص هستند؟
ببینید، برخی از نویسندگان، مترجمان و پژوهشگران وقتی می خواهند کاری را انجام دهند که قبلاً انجام شده است، توجیهاتی دارند و به دنبال ایرادات کار قبلی می گردند. به نظر من این اخلاقی نیست البته اگر آثار قبلی نقص داشته باشد، باید نقد شود، اما با نقد منصفانه و عالمانه; برای توجیه کارمان اشتباه نکنیم.
*آیا احادیث کتاب سند معتبری دارند؟ آیا انتساب آن به معصوم را از نظر محتوا و لفظ تأیید می کنید؟
نزدیک شدن فصاحت مستند نیست؛ مانند نزدیک شدن سخنوری همچنین مستند نیست. نویسنده نزدیک شدن سخنوریسید رضی (رضوان الله) قصد نداشت اسناد را بیاورد، هرچند بعداً عده ای آوردند و مدارک نزدیک شدن سخنوری آورده اند، اما خود نویسنده این بنا را نداشته است. نزدیک شدن فصاحت همان است و سند آورده نشده است، اما می توان همان کاری را کرد که در نهج البلاغه انجام شد و مستندات در تاریخ تشکیل شد. تمرکز فصاحت نیز انجام خواهد شد
از تمرکز فصاحت همان گونه که مرحوم ابوالقاسم پاینده نوشته است; من مقدمات را فراهم کردم و فقط در مواردی از مستندات پاورقی انتقاد کرده ام.
برای کتب روایی، مخصوصاً روایات اخلاقی، منتظر سند نیستیم، نه اینکه سند نداشته باشیم، بلکه منتظر نمی مانیم که همه اسناد حدیث معلوم شود، همانطور که سید رضی برای تألیف کرد. . نزدیک شدن سخنوری منتظر سند نباشید، در این کتاب بسیاری از احادیث نیز از طریق اهل سنت قابل بررسی است و برخی از آنها در پاورقی به الغدیر اشاره شده است. ما قبل از تمرکز فصاحتکتابی که سخنان پیامبر اکرم (ص) را جمع آوری کرده است. بیاورید ما نداشتیم و همه حرف ها پراکنده بود، اما مرحوم پاینده این کار را کرد و سخنان حضرت را در یک کتاب جمع کرد. بیاورید طبیعتا اگر این کار نقاط ضعفی داشته باشد در آینده قابل اصلاح است.
اما انتساب احادیث به معصومین (علیه السلام). توسط دعا تایید می کنم که نه شامل. توسط دعا یعنی به طور کلی بله کلام پیامبر اکرم (ص) هست ولی شامل یعنی همه اینها از پیامبر اکرم (ص) است; خیر، همان نهج البلاغه است.
*از نظر محتوا و لفظ آیا تفاوتی بین پیامبر(ص) وجود دارد.پ) و آیا شما بی گناهان دیگری را می بینید؟
پیامبر اکرم (پ) گفته ام که “یو جامعه پیامبران فرمان ما که nuklim مردم علی قدر ذهن آنها«ما انبیا مأمور شده ایم که با مردم به اندازه ای که می فهمند صحبت کنیم، این کلام پیامبر در مقدمه است. تمرکز فصاحتالبته نوشته اند که زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با زمان امیرالمومنین علیه السلام و زمان سایر ائمه فرق داشت.
در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مردم جز عده کمی بی سواد بودند. اما در زمان امیرالمومنین (ع) و سایر ائمه، افراد زیادی باسواد شده بودند. پیامبر اکرم(ص) ساده تر از امیرالمؤمنین(ع) صحبت می کرد. یعنی نهج الفصاحه خیلی ساده تر از نهج البلاغه است. چون مردم زمان پیامبر اکرم (ص) با مردم زمان امیرالمؤمنین (علیه السلام) متفاوت بودند، از این رو پیامبر (ص) با آنها صحبت می کرد و طبق عقل مردم با آنها معاشرت می کرد. کلام پیامبر اکرم (ص) ساده و کامل است. یعنی کلمات، کلمات ساده هستند، معانی معانی عمیقی هستند.
پیامبر در یکی از سخنان خود می فرماید: «به من حکمت جامع داده شده است». سخنان پیامبر اکرم (ص) حکیمانه و عمیق، اما ساده و مختصر و مطابق با فرهنگ و دانش مردم زمان خود بود. اما در زمان امیرالمومنین (ع) مردم باسواد بودند، فلسفه می فهمیدند، در زمان ائمه اطهار(ع) فرهنگ و تمدن اسلامی گسترش پیدا کرده بود، ارتباط با کشورهای دیگر برقرار شده بود، علمای دیگر. کشورها به کشور اسلامی آمدند و به بی گناهان خدمت کردند. بنابراین؛ کلام پیامبر اکرم (ص) از نظر مضمون و عمق معنا بسیار عمیق است. اما از نظر کلمات به راحتی قابل درک است.
*یه سوال فنی! آیا حضور قرآن در کلام پیامبر از حضور ائمه اطهار (علیهم السلام) برجسته تر است؟
ببینید همه امامان ما شاگرد پیامبر اکرم (ص) هستند. خداوند درباره سخنان پیامبر(ص) می فرماید: «گفته نمی شود که در هوا که در او مگر اینکه افشا من سلاملذا پیامبر اکرم (صپ) آنها در مورد خودشان صحبت نمی کنند، بلکه همه سخنانشان آیاتی است که بر آنها نازل شده است.
درست است که تمام سخنان پیامبر(ص)پ) در قرآن یافت نمی شود، اما مواردی که در قرآن ذکر شده است، مستقیماً از جانب خداوند بر پیامبر نازل شده و مصداق آیه مذکور است، لذا سخنان پیامبر(ص)پ) این کلام الهی است که ریشه در وحی دارد. سخنان سایر ائمه ما مصداق این آیه است و آنها نیز از خداوند اطلاعات دریافت کرده اند، اما نباید فراموش کرد که همه آنها از شاگردان پیامبر اکرم (ص) هستند.پ) آنها بودند.
* فکر می کنید عموم مردم می توانند با کتاب شما و ترجمه آن همذات پنداری کنند؟
بله مانند نزدیک شدن سخنوریقرآن، مکارم اخلاقیبا اصول درست، مخاطب عام هم می تواند با این کتاب ارتباط برقرار کند، اما علمای ما باید این حرف ها را توضیح دهند.
* مانند؟
چند داستان نزدیک شدن فصاحت ممکن است باعث سوء تفاهم برای مخاطب عام شود، اما این امر در باره نزدیک شدن سخنوری وجود دارد و نباید وجود داشته باشد نزدیک شدن فصاحت بلکه باید عادی سازی ایجاد شود و شبهات یا سوء تفاهم ها تا حد امکان روشن شود.
هیچ یک از کتاب های نازل شده ما خارج از این قاعده نیست، اما این دلیلی بر دور نگه داشتن مخاطبان عام از این کتاب ها نیست و تفسیر آن ها وظیفه علما است. این امر در مورد احادیث نیز صدق می کند و احادیث و آیات زیادی هستند که نیاز به تفسیر دارند. نزدیک شدن فصاحت شما مشمول همین قانون هستید و موارد مشکوک شما باید توضیح داده شود.
* اشاره کردید که روایات هم نیاز به تفسیر دارند. بیایید این را کمی توضیح دهیم!
بله، روایات امروز نیاز به تفسیر و مستندسازی دارد، یعنی باید برای عموم مردم به صورت ساده بیان شود. من تا امروز ندیده ام مثل آیت الله جوادی آملی که نزدیک شدن فصاحت بسیار مورد تاکید قرار گرفته است زیرا روح این کار و جمع است بیاورید سخنان پیامبر در یک کتاب بسیار دلنشین است. به نظر من باید اسمش را گذاشت بنیاد. نزدیک شدن فصاحت آنها باید علمای تربیت شده و توانمند باشند، حدیث پژوهان و قرآن پژوهان باید روی حدیث خود کار کنند و آنها را برای مخاطبان ساده کنند. نباید چیزی باشد نزدیک شدن فصاحت ما می توانیم کم و زیاد کنیم، اما باید برای مستندسازی، ساده سازی و تبیین احادیث تلاش کنیم.
