در مدت اقامت طولانی مهاجران افغانستانی در ایران، بیش از 30 هزار زن ایرانی با مردان افغان ازدواج کردند. غیرقانونی بودن ازدواج با اتباع غیرمجاز، مشکلاتی را در زمینه شناسنامه، تحصیل، بهداشت و مسکن برای فرزندان آنها ایجاد کرده و باعث سردرگمی و آوارگی زنان می شود.
اسمش عصر است. او 25 سال سن دارد اما ویژگی های صورتش سنش را نشان می دهد. اهل یکی از روستاهای مشهد است. او نه رنگی بر چهره دارد و نه لبخندی بر لب دارد. او شش سال است که با یک مرد افغان که دارای اختیارات پدرش است ازدواج کرده است.
به قول خودش معلوماتش به اندازه امضایی است که در قرارداد پدر با افغانی امضا کرده است. او می گوید: پدرم مرا به صنعتگر روستا فروخت، همه او را به نام استادکار می شناختیم، تمام کارهای ساختمانی روستا با او بود، حتی بهترین معماران مشهد هم به خاطر کار عالی ساختمان هایشان نزد او آمدند. ما یک خانواده فقیر داریم و پدرم پولم را به جمعه داده است، یکی چهار ساله و دیگری هفت ساله.
از او درباره تابعیت فرزندانش می پرسم که می گوید: بچه ها تابعیت ایرانی ندارند. چندین بار برای گرفتن شناسنامه مراجعه کرده ام اما به من نداده اند. آنها می گویند ازدواج آنها باید به صورت قانونی ثبت شود و شوهرم باید اقامت قانونی بگیرد.
فرزندان حاصل از ازدواج غیرقانونی اتباع خارجی با ایرانیان تا سن 18 سالگی از تابعیت ایران محروم می شوند. علاوه بر این، بسیاری از ازدواج های غیرقانونی دختران ایرانی با اتباع افغانستان هرگز ثبت نمی شود.
عدم ضمانت قانونی و رسمی زوج برای ادامه زندگی و پرداخت نفقه، نامشخص بودن حضانت و سرپرستی فرزندان در صورت فوت زوج یا هر دو، نامشخص بودن هویت فرزندان. عدم پیگیری مسائل حقوقی و اقامه دعوی زوجه از زوج جهت عدم ثبت ازدواج، خروج زوج از کشور و عدم مراجعه و بروز مشکلات خانوادگی و . اختلافات ناشی از تفاوت فرهنگ ها از جمله پیامدهای ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی. پس از ازدواج، بسیاری از مردان خارجی به دلیل نداشتن کار برای امرار معاش به کشورهای خود باز می گردند و همسران خود را با فرزندان خود رها می کنند.
آمار چه می گوید؟
حضور افغان ها در ایران به دهه 60 برمی گردد، اما در سال 1380 اولین اقدام برای شناسایی افغان های مقیم ایران که به دلیل اقامت غیرقانونی، دولت آمار دقیقی از آنها نداشت، برداشته شد. مجریان طرح سرشماری موفق شدند 2 میلیون و 349 هزار و 68 مهاجر افغانستانی را به محل های سرشماری بکشانند.
در آن زمان، مقامات وزارت داخله تخمین زدند که حدود 250000 افغان از شرکت در سرشماری خودداری کردند که از این میان تنها 980000 نفر اجازه اقامت داشتند.
بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۴، بر اساس سایت مرکز آمار ایران، اتباع افغانستان با یک میلیون و ۵۸۳ هزار و ۹۷۹ نفر تقریباً ۹۶ درصد از کل اتباع خارجی ایران را تشکیل میدهند. این در حالی است که احمد وحیدی، وزیر سابق کشور، در حاشیه جلسه حکومت نظامی در ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ تعداد اتباع افغانستان در ایران را پنج میلیون نفر اعلام کرد.
پیش از این تجمع اتباع افغانستانی تنها در برخی نقاط تهران از جمله شهرستان های ری، پیشوا، پاکدشت، ورامین و بخش هایی از جنوب شرق تهران مانند منطقه 15 تهران بود، اما اکنون در همه جا شاهد حضور افغان ها هستیم. در شهر الزام به دست آوردن آمار دقیق از افغان ها مستلزم همکاری خود شهروندان است. زیرا در هر فراخوانی از سوی اداره امور اتباع خارجی و مهاجرین برای شناسایی اتباع مجاز و غیرمجاز، شاهد بی میلی افغان ها از مشارکت در این طرح ها هستیم.
ترکیب فرهنگی و نژادی
همزمان با افزایش حضور اتباع به ویژه افغان ها شاهد پدیده دیگری هستیم. ازدواج او با زنان و دختران ایرانی. ماده 1060 قانون مدنی ایران ازدواج بیگانه با زن ایرانی را در مواردی که منع قانونی ندارد به اذن خاص دولت موکول می کند. در نتیجه بسیاری از مردان افغانستانی بدون مدرک با زنان ایرانی ازدواج کرده اند، هرچند آمار رسمی و ثبت شده در این زمینه وجود ندارد، اما گذر از مناطق مختلف کشور به ویژه استان ها یا مناطقی که حضور افغان ها بیشتر است، موید این امر است. امر. از سوی دیگر، تغییر ترکیب جمعیتی و اختلاط نژادی نیز موضوعی است که اغلب جمعیت شناسان به آن اشاره می کنند.
بر اساس بررسی ها، خانواده هایی با سطح درآمد پایین حاضرند دختران خود را در ازای دریافت مبلغی به صورت شیراب به ازدواج مردان افغان درآورند. موضوعی که به صورت غیرمستقیم در سینمای کشور به آن پرداخته شده است.
آنچه در رسانه ها به ویژه در سینمای ایران درباره ازدواج زنان ایرانی با مردان افغان به تصویر کشیده شده است، زنانی از طبقات پایین جامعه را نشان می دهد که والدین یا خانواده هایشان به دلیل فقر مجبور به فروش آنها به اتباع افغانستان هستند. این نوع ازدواجها باعث میشود که زنان پس از ازدواج با اتباع غیرقانونی افغان تابعیت ایرانی خود را از دست بدهند و همچنین بسیاری از آنها توسط شوهران خود در آن سوی مرز جا مانده باشند.
اهمیت این موضوع از آنجا ناشی می شود که پشت این نوع ازدواج های غیرقانونی با اتباع افغانستانی، علاوه بر بلاتکلیفی اجتماعی، بهداشتی و تحصیلی فرزندان حاصل از این ازدواج ها، آثار منفی اجتماعی و مشکلات روحی و روانی برای زنان ایرانی وجود دارد. . ، و این یکی از اساسی ترین دلایل است. آسیب های اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.
بر اساس نتایج تحقیقات منتشر شده در کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی، در مدت اقامت طولانی مهاجران افغانستانی در ایران، بیش از 30 هزار زن ایرانی با مردان افغان ازدواج کردند. به خصوص که 98 درصد این ازدواج ها با شکست مواجه می شوند. غیرقانونی بودن ازدواج با اتباع غیرمجاز، مشکلاتی را در زمینه شناسنامه، تحصیل، بهداشت و مسکن برای فرزندان آنها ایجاد کرده و باعث سردرگمی و آوارگی زنان می شود.
به نظر می رسد آسیب شناسی حضور شهروندان غیرمجاز در تمامی ابعاد نیازمند بررسی کارشناسی بیشتر مسئولان است. پیامدهایی که می تواند چندین نسل را با چالش مواجه کند. رها شدن زن ایرانی توسط مرد افغان، آوارگی پس از این نوع ازدواج، نداشتن شناسنامه و شناسنامه فرزندان ناشی از این نوع ازدواج و در مقطعی طرد شدن دختر توسط خانواده ایرانی، اگرچه ممکن است آمار قابل توجهی از سوی برنامه ریزان و مسئولان نباشد، اما وجود حتی یک مورد از این دست ممکن است به تحقق هر یک از آسیب های ذکر شده در این گزارش کمک کند.