به گزارش خبرنگار مهر ، مراسم بزرگداشت محمدرضا شجریان خواننده فقید موسیقی ایران شب یکشنبه سی ام مهرماه با همکاری مشترک خانه هنرمندان ایران و خانه هنرمندان برگزار شد. موسیقی
قطب الدین صادقی نویسنده، کارگردان و پژوهشگر نام آشنای عرصه تئاتر در ابتدای این برنامه با بازی سید عباس سجادی توضیح داد: فرهنگ ایران علاوه بر ادبیات کلاسیک دارای چهار پرچم شگفت انگیز است که اولین آنها موسیقی و دیگر پرچم های نمایش: فرش، کاشی و معماری. محمدرضا شجریان یکی از مطرح ترین چهره های بنر موسیقی است. او یکی از هنرمندانی است که موسیقی او با روح صحبت می کند. موسیقی او، به ویژه ربنای او، موسیقی چشمگیری بود که روح را مملو از معنویت یک سرزمین می کرد.
ستایش هنرمندی که در روزهای طوفانی موسیقی ایرانی را بخشید
وی افزود: محمدرضا شجریان هنرمند بی نظیری است که سه ویژگی دارد. اولین ویژگی آن «ادراک» است. شجریان با تخصص خود در فرهنگ عمومی ایران، فرهنگ کهن ایران و ادبیات کلاسیک ما، شرایطی را ایجاد کرد که اشعار و موسیقی او معرف چنین میراث ارزشمندی باشد. دومین ویژگی آقای شجریان تسلط فنی بر آلات موسیقی است. او نوشته های منحصر به فردی داشت که شجریان را به هنرمندی برجسته تبدیل کرد. سومین ویژگی آن «احساس» بود. هنر شجریان دارای تمرکز عاطفی بود که متناسب با فرهنگ سه هزار ساله ایرانی بود و در ملودی هایی که می خواند کاملا مشهود بود.
این نویسنده و کارگردان تئاتر تصریح کرد: آنچه این غنای عاطفی را تاثیرگذار کرد، مهارت هنرمندی بود که سرما و گرمای روزگار را آزموده بود و همین ویژگی ها بود که محمدرضا شجریان را به این مقام رساند. به نظر من آنچه از شجریان به عنوان یک تصویر ماندگار گذشت فقط تسلط، تکنیک و احساس نبود. او هنرمندی با شخصیت بود که همراه با هنرمندان دیگری مانند محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و دیگران موجی را در موسیقی ایرانی به راه انداختند که من و هم نسلانم احساس کردیم که موسیقی ایرانی صحنه و مونتاژ را رها کرده و به آن بخشیده شده است. بعد اجتماعی مسیری که بسیار مؤثر بود و نامه ای داشت که بسیار مؤثر بود. بنابراین می توان گفت تبدیل موسیقی به یک هنر اجتماعی و فرهنگی کار بسیار ارزشمندی بود که محمدرضا شجریان سردمدار آن است.
صادقی در تشریح ابعاد دیگری از شخصیت مرحوم محمدرضا شجریان گفت: هیچ وقت فرصت همکاری با شجریان را نداشتم اما قطعا ایشان را شایسته این مقام و این مقام عالی می دانم. یادم هست یک بار پرسیدم چرا دوباره با محمدرضا لطفی کار می کنی؟ گفت: لطفی بهترین نوازنده است. یادم هست یک بار وقتی در جایی مشغول پخش موسیقی بود و دید عده ای سیگار می کشند، بلافاصله محل را ترک کرد و سعی کرد در جایی موسیقی ایرانی اجرا کند تا شخصیت این هنر اصیل خدشه دار نشود. او هنرمندی نبود که هنرش را در شبکه به هدر دهد، او هنرمندی بود که به معنای واقعی کلمه از موسیقی ایرانی محافظت کرد.
وی در پایان سخنان خود گفت: مدت ها پیش افتخار حضور در یکی از اجراهای محمدرضا شجریان را داشتم. از قضا رایزن فرهنگی فرانسه نیز در آن مراسم حضور داشت. شرایطی پیش آمد که این دو با هم دیدار کردند و در جلسه مذکور، زمانی که من ترجمه سخنان رایزن فرهنگی را بر عهده داشتم، دیدم که چگونه شجریان را با عناوین بالا به زبان فرانسه تعریف می کند. بعد از آن صحبت های شجریان را برای رایزن فرهنگی ترجمه کردم و دیدم چقدر متواضعانه به او پاسخ داد. به هر حال شجریان مایه افتخار موسیقی ایرانی است، او مایه افتخار فرهنگ معاصر ایران است. اولاً شجریان دارای اصالت فرهنگی بود، دوم توانایی فنی و سوم موقعیت اجتماعی داشت. او از جایگاه هنری بالایی برخوردار است که توانست در زمان طوفانی به موسیقی جایگاه والایی بدهد. راهی که برای همه نبود.
تبیین دغدغه های فرامتنی محمدرضا شجریان در موسیقی
یونس شکرخواه استاد روزنامه نگاری و دوست صمیمی مرحوم محمدرضا شجریان نیز در این مراسم گفت: نباید در اینجا درباره موسیقی صحبت کنم و شاید اگر این فرصت به من داده شد به دلیل رفاقت سه دهه ای بود که با من داشتم. دارند. با محمدرضا شجریان داشت. به هر حال فکر می کنم یکی از بزرگ ترین پیشرفت هایی که شجریان برای موسیقی ایران به دست آورد، گسترش موسیقی از یک پدیده صوتی به شرایط و ابعاد دیگر بود و شاید این اتفاق در تاریکی مطلق رخ داد. شجریان موضوع موسیقی را از سطح حواس وارد عرصه هنر کرد و ای کاش دوستانی که با حوزه فلسفه آشنایی دارند از این زاویه به این موضوع نگاه می کردند.
وی با اشاره به مهارت های مختلف شجریان در هنرهای دیگر از جمله خوشنویسی، افزود: شجریان همواره تاکید می کرد که موضوع موسیقی فقط مهارت نیست، بلکه وقوع حقیقت است که به یک پدیده درونی تبدیل شده است. او شرایطی را برای موسیقی ایرانی ایجاد کرد که تاکید جدیدی بر معنا و فرم داشت. او انسانی بسیار چند بعدی بود که دیدگاه خود را از موسیقی و خط کاملاً درک می کرد. او نوشتن را مانند کشیدن یک خط در خوشنویسی می دانست. البته نه در جایی که اختلال معنی داشته باشد. او درک عمیقی از ارتباطات داشت که در لهجه صوتی و موسیقایی خود بسیار مراقب بود.
شکرخواه ضمن تشریح رابطه موسیقی خوانی محمدرضا شجریان با هنر خوشنویسی و هنرهای دیگر گفت: همیشه به مخاطب احترام می گذاشت. او خود را بی ارتباط با جامعه اش نمی دانست و آنقدر روی این موضوع حساس بود که مثال زدنی بود. ارائه ای که او در برابر عموم داشت او را به جایی رساند که باید با آنها در تماس باشد. او خودکنترلی زیادی داشت که برای من واقعا جالب بود. این باور باعث شد که متن کنار گذاشته شود. فرامتنی را خیلی خوب می فهمید و همین درک فرامتنی باعث شد شجریان شرایط را به سرنوشت تبدیل کند. او فهمید که متن باید به فرامتن و حاشیه پیوند داده شود. او فهمید که راه سختی دارد و توانست این خواننده را به استاد موسیقی، استاد محمدرضا اشجریان تبدیل کند.
پیشنهاد ویژه استاد خوشنویس به مدیریت خانه هنرمندان ایران
غلامحسین امیرخانی خوشنویس و رئیس شورای عالی خانه هنرمندان ایران نیز در مراسم یادبود محمدرضا شجریان گفت: در این شرایط علیرغم سخنرانی درخشانی که در این مراسم ایراد شد، بیشتر متوجه شدم که در کل در این زمینه ها گنجینه هایی داریم که اگر فرصت داده شود، این نمونه های درخشان به بالاترین قله های هنری جهان خواهند رسید. مگر اینکه حافظ و سعدی آن مقام را داشته باشند. البته من حق ندارم در اینجا درباره موسیقی صحبت کنم، اما در کنار سفره رنگارنگ و غذایی که روح انسان را از نظر روحی تغذیه می کند، چیزی که الان در مورد شجریان می توانم بگویم این است که برای خودمان ارزش قائل هستیم.
و افزود: از این قدردانی می توان در موقعیت های متضاد نیز بهره برداری کرد. در برنامه های فرهنگی خود نباید انتظار بهانه ای تاریخی داشته باشیم زیرا تاریخ فرهنگ و هنر سرزمین ما آنقدر درخشان است که می توان هر روز را به مناسبتی اختصاص داد. با این پیشنهاد است که می توانیم هر 365 روز سال یک نشست فرهنگی داشته باشیم. البته شاید امکانات اجازه چنین کاری را ندهد اما می توان به گونه ای برنامه ریزی کرد که این آرزو حداکثر برآورده شود. یک چای تلخ برای جشن گرفتن این اتفاقات کافی است تا بتوانیم از این همه سرمایه فرهنگی برای ارتقای فرهنگی خود بهره ببریم.
این استاد خوشنویس در بخشی دیگر از سخنان خود اظهار داشت: دنیا مشتاق فرهنگ و هنر ماست اما ما اغلب در سکوت زندگی می کنیم. قطعاً می دانم که امکانات کمی داریم، اما به نظر من امکانات، مخاطبان شما و اساتید شما هستند، می توانید برنامه های زیادی را در این مکان انجام دهید. برنامه هایی که می تواند شامل جاذبه های زیادی باشد. ما هم شکست می خوریم چون اگر بتوانیم هر ماه برنامه ای با نام بزرگ یا هنر جهانی ترتیب دهیم، انبار فرهنگ و هنرمان خالی نمی ماند. این نیاز به گونه ای است که هر چه جرعه های لذیذ فرهنگ و هنر را بنوشیم تشنه تر می شویم.
این هنرمند درباره ویژگی های هنری مرحوم شجریان در رشته های مختلف هنری به ویژه هنر خوشنویسی توضیح داد: ما خوشنویسان از شعر نفس می کشیم. ما در دنیا بی نظیر هستیم. اما مدتی است که سکوت کرده ایم. پس باید کاری کنیم که هنر ما و افرادی مثل شجریان بیش از هر زمان دیگری به دنیا عرضه شود. این راه و رسم قدردانی از فرهنگ و هنر ایران است.
امیرخانی در پایان سخنان خود به خاطراتی از حضور در کنار مرحوم محمدرضا شجریان اشاره کرد و گفت: این سعادت را داشتیم که به همراه محمدرضا شجریان به طالقان برویم. در همین حین ماشین یکی از اقواممان خراب شد و نمی دانستیم چه کنیم اما محمدرضا شجریان آمد و ماشین را تعمیر کرد. برای من خیلی جالب بود که یک معلم موسیقی می تواند چنین کاری انجام دهد. با این حال او همیشه یکی از هنرمندانی بود که هر لحظه موقعیت های خود را می سنجید و برای جستجوی خود روی ترازو می گذاشت.
پخش چند کلیپ از اجراها و مصاحبه های مرحوم محمدرضا شجریان، اجرای قطعه آوازی هنرمند علی جهاندار از آخرین شاگردان محمدرضا شجریان، اجرای موزیکال مجتبی عسگری و سامان صادقیان، پخش کلیپی حاوی گفتگوی چند تن از هنرمندان پیشکسوت موسیقی ایران درباره روند درمان مرحوم محمدرضا شجریان در ماه های پایانی عمرش افتتاح سردیس محمدرضا شجریان با هنرمندی مریم نجفی از بخش های مختلف این برنامه بود.
غلامحسین امیرخانی، زیدالله طلوعی، محسن کرامتی، محمدمهدی عسگرپور، یونس شکرخواه، شهرام گیل آبادی، بابک چمن آرا، جلیل اکبری صحت، داود گنجه ای، داریوش پیرنیاکان، فاضل جشمیدی، علیرضا میرالیناق و بسیاری از هنرمندان دیگر در این مراسم حضور داشتند. مراسم حضور داشتند
