خبرگزاری مهر ، گروه استان ها: با اتمام ساخت دومین مسیر زابل به زاهدان و با توجه به مغایرت این کار با قوانین و مقررات سازمان یونسکو، احتمال خروج شهر سوخته از فهرست جهانی یونسکو وجود دارد و این موضوع زنگ خطری جدی برای حوزه گردشگری و باستان شناسی و باستان شناسی ایران و سیستان محسوب می شود.
خط دوم بزرگراه زاهدان – زابل تهدیدی جدی برای شهر سوخته است
مدیرکل سابق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان گفت: باند دوم بزرگراه زاهدان – زابل تهدیدی جدی برای حذف شهر سوخته از فهرست جهانی است، این جاده علیرغم تمامی دستورالعمل های ثبت جهانی و تاکید بر حذف تمامی اقلامی که در فضای بصری وجود دارد، اجرایی شده است.
کامبیز مشتاق گوهری در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: متولیان راهسازی در اقدامی سریع و در سایه سکوت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که در ظاهر مخالف این اقدام بودند اما در عمل هیچ اقدام قانونی انجام ندادند باند دوم این جاده را اجرا کردند.
وی گفت: باند دوم بزرگراه از وسط یکی از مناطق اقماری شهر سوخته گذشت و آن منطقه را تخریب کرد. برخی مدعی هستند میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را مانع توسعه می دانند.
گوهری بیان کرد: میراث فرهنگی مانعی برای توسعه ایجاد نمی کند اما در مواردی که امکان اجرای جاده جایگزین وجود ندارد که در دشت وسیع سیستان امکان پذیر است و با پیچ ۲ تا ۵ کیلومتری می توانند مسیر دوم را احداث کنند.
مدیر کل سابق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ادامه داد: پس از مراجعه عده ای و هشدار نسبت به اجرای باند دوم، بلافاصله باند دوم را اجرا کردند، جاده جدید تقریباً مماس با محدوده شهر سوخته است و ماشین آلات راهسازی مجبور شدند از محدوده شهر سوخته عبور کنند.
مدیرکل سابق دفتر معماری و طراحی شهری وزارت راه و شهرسازی خاطرنشان کرد: مشاور طرح راه زابل زاهدان می خواهد ارزان ترین، سریع ترین و هموارترین مسیر را انتخاب کند و مشاوران تهران با سکوت برخی مدیران بلایای زیادی را برای استان به ارمغان آورده اند.
وی تصریح کرد: راه داران راه و شهرسازی در خصوص اجرای باند دوم بزرگراه زاهدان – زاهدان حدود یک ماه صبر نکردند تا یک اثر تاریخی تخریب شود، بنابراین خواستار ساخت سریع باند دوم هستند. بزرگراه زابل – زاهدان چند قدمی دارد؟
وی با بیان اینکه محوطه تاریخی تخریب شده است، افزود: تهدید خروج از شهر سوخته از فهرست جهانی امکان پذیر بود.
مشتاق گوهری در پاسخ به این سوال که آیا امکان کاوش در این مکان های ماهواره ای شهر سوخته وجود داشت تا تاریخ اولین ها را تغییر داد؟ وی گفت: تایید چنین موضوعی حرف بسیار دقیقی خواهد بود، هر اتفاقی در باستان شناسی امکان پذیر است، نمی خواهیم میراث را مانع توسعه کنیم، شاید کشفی صورت بگیرد و بعد بفهمیم چه اثری از بین رفته است و شاید چنین اتفاقی رخ ندهد.
جاده فعلی بهترین گزینه است.
معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان نیز در این باره گفت: دشت سیستان به قدری ارزشمند است که بزرگراه دوم از شرق بزرگراه فعلی یا غرب آن می گذرد و حتی اگر فاصله زیادی داشته باشد، ممکن است در حین کار به آثار تاریخی برسیم و یا این خطر وجود دارد که اگر مرتفع ترین راه فعلی باشد، بهتر است که اگر مرتفع ترین راه فعلی باشد، تخریب شود. چرا که این بزرگراه سال ها ساخته شده و خرابی هایی رخ داده است و بهتر است محل تخریب جدید نباشد.
رضا کیخواه آریا ادامه داد: باند دوم در برخی نقاط به سمت شرق جاده فعلی و در برخی نقاط از غرب آن می گذرد و اتفاقاً منطقه شهر سوخته به سمت غرب می گذرد و اصرار داریم که جاده این منطقه باید به سمت شرق جاده فعلی و پشت مجموعه تحقیقاتی شهر سوخته بگذرد که در غیر این صورت شاهد کاوش های جهانی هستیم.
نکته دیگری که کیخواه آریا به آن اشاره می کند ثبت جهانی مشروط «شهر سوخته» است، بنابراین قرار بود جاده فعلی هم جابجا شود، حتی صحبت از این بود که در کنار جاده جدید، باند قدیمی هم در محدوده شهر سوخته یک پیچ داشته باشد تا بتوانیم آن را جابجا کنیم.
محل جدید برای حداقل آسیب در منطقه شهر سوخته
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان نیز در این زمینه گفت: مطالعات باند دوم بزرگراه زابل – زاهدان از دو سال پیش آغاز شد و نقشه کامل تپه ها و یال های دشت سیستان و منطقه «شهر سوخته» را مشاهده کرد.
علیرضا جلال زایی افزود: در حین ساخت و ساز هفته گذشته پیمانکار به منطقه ای رسید که برجسته نبود و به همین دلیل در نقشه های جی پی اس در حوالی دژی رو به روی تپه طالب خان مشاهده شد که چندین اثر تاریخی در کنار آن مشاهده شد و بلافاصله تحقیقات از سوی پژوهشگاه باستان شناسی درخواست شد و منتظر مجوز نجات هستیم.
به گفته این مسئول، هفته گذشته این درخواست به مرکز تحقیقات تحویل داده شده و مجوز این مرکز برای امداد و نجات در مرحله صدور است.
افزود: منکر قرار گرفتن این جاده در مسیر آثار و تپه های باستانی نیستیم، اما اکنون امتیازات جدیدی برای جانمایی جاده در اختیار پیمانکار قرار گرفته است تا کمترین آسیب به آثار، تپه ها و محوطه ها وارد شود.
پیش از ظهر پنج شنبه 27 خردادماه سال جاری، نشست بررسی و بررسی موانع میراث فرهنگی در محدوده زاهدان – زابل با حضور «عطاله اکبری» مدیرکل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان، «علیرضا جلال زایی» مدیرکل میراث فرهنگی، معاونت گردشگری، مهندسی و صنایع دستی، مدیرکل میراث فرهنگی، مهندسی و صنایع دستی، مدیرکل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان برگزار شد. از اداره کل راه و شهرسازی، «رضا گان جلی» معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، «زهره» شیرازی مدیر پایگاه گردشگری و صنایع دستی شهر سوخته استان و «رضا کیخواه آریا» معاون میراث فرهنگی استان.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی معاون گردشگری سیستان و بلوچستان با تاکید بر اینکه آب و بزرگراه دو عامل مهم توسعه هستند، تصریح کرد: تکمیل بزرگراه قبلی که یکی از پرترددترین محورهای استان است و در این مسیر آثار تاریخی و گردشگری مهمی وجود دارد، فرصت بسیار خوبی برای توسعه گردشگری خواهد بود.
علیرضا جلال زایی با اشاره به اینکه مدیران و متولیان باید در راستای خدمت رسانی به مردم تلاش خستگی ناپذیر داشته باشند، افزود: آمادگی هر نوع حمایت و همکاری با اداره کل راه و شهرسازی استان در زمینه تقسیم بزرگراه زاهدان – زابل را داریم.
مدیرکل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان همچنین با اشاره به اینکه عملیات احداث باند دوم بزرگراه زاهدان – زابل برای کاهش تلفات انسانی و زمان رسیدن سریع به مقصد در حال انجام است، تصریح کرد: این پروژه سال ها بر زمین مانده بود تا اینکه با کمک دولت و همفکری توانستیم به آن برسیم و تا اسفند سال آینده کار را برای مردم به پایان برسانیم.
عطاءاله اکبری افزود: در چند سال گذشته تعاملات خوبی بین اداره کل میراث فرهنگی و راه و شهرسازی صورت گرفته است و به همین دلیل در اجرای عملیاتی که زیربنای پیشرفت و رفاه مردم است با کمترین مشکل مواجه بوده ایم و تمام تلاش پیمانکاران و اداره راه و شهرسازی این است که کمترین آسیب ممکن به آثار تاریخی در طول عملیات انجام شود.
با این مطالب باید دید که برنامه آینده مسئولان چیست و آیا وزارت عامه وارد این موضوع می شود یا خیر.
شهر سوخته نام بقایای شهر باستانی ایران زمین در شهرستان هامون سیستان است. به عقیده بسیاری از محققین دوره ساخت این شهر بزرگ مصادف با عصر مفرغ و تمدن جیرفت است. در سی و هشتمین نشست یونسکو در 22 ژوئن 2014، از تاریخ 1 ژوئیه 2013، شهر سوخته به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
شهر سوخته هفدهمین اثر تاریخی ایران است که در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است که با تاریخ 5000 ساله خود به عنوان یکی از پیشرفته ترین شهرهای باستانی جهان شناخته می شود.
