وحید پورجریشی; بازار: شورای همکاری خلیج فارس در اولین نشست مشترک خود با اتحادیه اروپا در بروکسل با صدور بیانیه ای مشترک اعلام کرد که جزایر سه گانه خلیج فارس متعلق به امارات متحده عربی است. فاجعه بارتر این است که هر دو طرف مدعی شده اند که ایران جزایر متعلق به امارات را اشغال کرده است!
اما جای سوال است که این نشست که قرار بود نگرانی های مشترک دو طرف بر سر تنش های منطقه را بررسی کند، چگونه به توافق اعراب و غرب بر سر موضوع مالکیت جزایر ایرانی منجر شود؟ این موضوع به خوبی نشان می دهد که اعراب خلیج فارس علاوه بر نگرانی از افزایش دامنه جنگ و تنش ها، در بحبوحه جنگ بین دو طرف به دنبال اهداف دیگری نیز هستند.
سوء استفاده اعراب از تنش بین ایران و اسرائیل
از آغاز جنگ غزه، اعراب خلیج فارس رفتاری کاملا محافظه کارانه از خود نشان دادند. سطح واکنش‌های دولت‌های عربی به جنگ غزه که با حمله تل‌آویو به لبنان آغاز شد و اکنون باید آن را جنگ دوم اعراب و اسرائیل نامید، به صدور بیانیه‌ای محکوم‌کننده و خواستار توقف آن محدود شد. آتش سوزی و در نهایت ارسال کمک های بشردوستانه به جمعیت ویران شده از جنگ.
به نظر می رسد اعراب در حال آماده شدن برای اتصال زمینی به دریای مدیترانه و بازارهای اروپا و کاهش وابستگی خود به تنگه هرمز و خلیج فارس هستند تا در صورت درگیری و تهدید ایران به بستن تنگه یا ایجاد محدودیت، روسیه. باید به اروپا نزدیک شود و به تجارت نفت خود ادامه دهد.
با افزایش تنش بین دو طرف، رهبران عرب از ترس حمله دو طرف تصمیم گرفتند از جنگ و حوادث ناشی از آن فاصله بگیرند و فقط قطری ها در دوحه جلسات آتش بس برگزار کردند. از همان ابتدا مشخص بود که افزایش تنش بین تهران و تل آویو در نهایت به افزایش دامنه اختلافات تهران، بروکسل و واشنگتن منجر خواهد شد. رهبران عرب که از این حادثه آگاه بودند، منتظر بودند تا از شرایط موجود استفاده کنند.
جالب است بدانید که بیشترین میزان توسعه زیرساختی در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس طی چند ماه گذشته پس از جنگ غزه و افزایش تنش در کنار دریای سرخ رخ داده است. به عنوان مثال، هفته گذشته امارات متحده عربی از اتصال شبکه ریلی خود به شبکه ریلی در حال ساخت شورای همکاری خلیج فارس خبر داد. البته پیش از این امارات متحده عربی از سرمایه گذاری 2.3 میلیارد دلاری خود در راه آهن اردن خبر داده بود که در نهایت از شرق به عربستان و از غرب به بندر عقبه به عنوان تنها بندر دریایی اردن و اتصال به دریای سرخ متصل می شود.
اعراب فرصت تاریخی خود یعنی ایجاد حداکثر اختلاف بین تهران و غرب را غنیمت شمردند و سعی دارند از این فرصت برای توسعه روابط و همگرایی بیشتر با اروپا استفاده کنند و حمایت غرب را برای پذیرش ادعای واهی خود جلب کنند. از سه جزیره این کار را انجام دهد.
بنابراین به نظر می رسد که اعراب در حال آماده شدن برای اتصال زمینی به دریای مدیترانه و بازارهای اروپا و کاهش وابستگی خود به تنگه هرمز و خلیج فارس برای جلوگیری از درگیری و تهدید ایران برای بستن این تنگه هستند یا اینکه روسیه باید به آن ادامه دهد. تجارت نفت در بخش انرژی اروپا این اقدام همچنین دسترسی انصارالله یمن به کشتی های تجاری عربی در مسیر اروپا و ایجاد یک مسیر تجاری امن به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را دشوار می کند.
در واقع باید گفت که اعراب در تلاشند تا علاوه بر اینکه در جنگ اسرائیل و لبنان و غزه وارد نشوند، خطرات احتمالی ایران را تا حد زیادی کاهش دهند.
واگرایی چگونه به همگرایی کمک کرد؟
نکته دیگر این است که اختلاف بی سابقه ایران و اتحادیه اروپا بر سر جنگ اوکراین و اکنون مسئله اسرائیل منجر به همگرایی بی سابقه مواضع و ارزش های اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس شد. اتفاقاً 20 سال پیش اروپایی ها مستقیماً و نه تلویحاً و در مورد حساس ترین موضوع خلیج فارس، یعنی مالکیت جزایر سه گانه، اعلامیه ای را علیه ایران امضا کردند. زیرا اروپایی ها همچنان به افزایش سطح روابط با ایران و کاهش تنش بین دو طرف امیدوار بودند. اما امضای بیانیه عربی توسط بروکسل حاکی از واگرایی جدی و خطرناک میان تهران و اتحادیه اروپا است که ظاهراً طرف غربی را برای رویارویی با هر سناریوی احتمالی علیه تهران آماده می کند.
باید در نظر داشت که تضعیف دو قدرت نظامی و رقبای منطقه ای اعراب در منطقه، یعنی ایران و اسرائیل در عین حال، آرزوی دیرینه اعراب منطقه است. ادامه این تنش به نفع آنها نیز خواهد بود.
اکنون به نظر می رسد اعراب از فرصت تاریخی خود یعنی ایجاد حداکثر واگرایی بین تهران و غرب استفاده کرده و سعی دارند از این فرصت برای توسعه روابط و همگرایی بیشتر خود با اروپا و جلب حمایت غرب استفاده کنند. ادعای واهی خود را برای جذب جزایر سه گانه بپذیرید.
در این میان، افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی به دنبال بی ثباتی در اقتصاد جهانی و افزایش تنش بین ایران و اسرائیل نیز کمک زیادی به اعراب کرده و بودجه زیرساختی آنها مانند توسعه شبکه ریلی را تقویت کرده است. لازم به ذکر است که تضعیف دو قدرت نظامی و رقیب منطقه ای اعراب در منطقه یعنی ایران و رژیم اسرائیل آرزوی دیرینه اعراب منطقه بوده است.
