مهر نوشت: جواد شمقدری مدیر و معاون سازمان سینمایی دولت دهم از اعضای گروه فیلمبرداری مراسم ارتحال امام خمینی(ره) بود که مستند «خورشید و عشق» او حاصل این تصاویر است. فیلم شمکداری بدون دیالوگ و بدون ناریشین تنها تصاویری از دسته های عزاداری و بهمن خروشان سیاه پوشان در این سوگواری ملی را ثبت می کند. شمقدری یازده سال بعد سریال «خورشید و زمین» را با موضوع دوران کودکی امام خمینی (ره) کارگردانی کرد که قرار بود دوران جوانی و پیری امام راحل را در برگیرد که این پروژه به سرانجام نرسید. مجید مجیدی، کارگردان بین‌المللی سینمای ایران نیز تصاویری از مراسم رحلت و عزاداری امام خمینی (ره) را ضبط کرد، اما موفق به فیلمبرداری از این تصاویر نشد.
مهمترین آثار سینمای مستند درباره امام خمینی (ره) البته درباره دو تن از خانواده امام راحل ساخته می شود. «بانو قدس ایران» و «احمد» به کارگردانی مصطفی رزاق کریمی، اولی درباره بانو خدیجه ثقفی همسر امام (ره) و دومی برگرفته از شخصیت حجت‌الاسلام احمد خمینی پسر است. امام (ره) که متولی بیت ایشان بود و با بسیاری از سیاستمداران و مقامات نزدیک بود. هر دو مستند گوشه هایی از زندگی، افکار و سیره امام خمینی را منعکس می کنند.
در همین راستا در آستانه سالگرد رحلت امام خمینی (ره) و قیام پانزده خرداد، مستندهای مهمی را مرور می کنیم که به زندگی، شخصیت و مبارزات ایشان می پردازد.
“روح خدا”
مستند «روح الله» یکی از مهمترین و جامع ترین آثار مستندی است که درباره زندگی امام خمینی (ره) ساخته شده و از زمان تولد تا رحلت ایشان به ثبت رسیده است.
این مستند از زندگی امام خمینی (ره) در 10 قسمت ساخته شده و شامل مصاحبه با بیش از 60 شخصیت بین المللی از کشورهای ایران، عراق، ترکیه، سوریه، مصر، فلسطین، فرانسه و لبنان است. علاوه بر این، بیش از 10000 قطعه عکس و تصویر در این مجموعه به کار رفته است که بسیاری از آنها پیش از این نمایش داده نشده بودند.
مجموعه مستند «روح الله» توسط شبکه تلویزیونی المنار به کارگردانی محمد دبوق و با همکاری بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس تولید شده است. دوران سلطنت محمدرضا پهلوی، درگذشت آیت الله عبدالکریم حائری، همکاری شاه با اسرائیل، مرگ آیت الله بروجردی، توصیه امام (ره) به ارتش، مقاومت امام (ره) در برابر اصلاحات، قانون کاپیتولاسیون، امام (ره) در ترکیه جشن معاهده 1975 الجزایر و… از قسمت های مختلف این مستند است.
“خورشید و عشق”
مستند «خورشید و عشق» به کارگردانی جواد شمقدری اولین مستند رحلت امام (ره) است که در اواسط خرداد 1369، 1370 و 1371 در سینماها اکران شد و بعد از آن از شبکه های مختلف تلویزیون پخش شد. در این فرصت.
درباره ساخت این مستند اختلاف نظرها و اشکالاتی وجود دارد که مجید مجیدی در کتاب «در ملکوت لقاء» که به زندگی و کار ایشان می پردازد، روزهای تشییع پیکر حضرت امام (ره) را بیان می کند. ) 5 روز متوالی توسط وی و با همراهی فیلمبردار ضبط و ضبط شده است اما حجت الاسلام زم رئیس وقت حوزه هنری فیلم را برای تکمیل به جواد شمقدری تحویل داده است.
واکنش جواد شمقدری به صحبت های مجیدی از این قرار بود: این اثر هفت ماه روی زمین ماند. نه مجیدی و نه کس دیگری سراغش نیامد، من بعد از آن به این کار آمدم. در این فیلم مهم اسکلت، فیلمنامه و روش کار است که مال من است. همچنین هفتاد درصد پلان ها متعلق به من است.
«مسیح نفس»
مستند «مسیح نفس» ساخته میشل ستبون عکاس فرانسوی است که به بیان خاطراتی از همراهی با امام خمینی (ره) از نوفل لوشاتو تا ورود ایشان به ایران در بهمن ماه سال 57 و معرفی شخصیت ایشان پرداخت که در زندگی شخصی شما تأثیر بسزایی داشت. و زندگی حرفه ای، شما برای آن هزینه خواهید کرد. ستبون در این مستند انقلاب را از دریچه دوربین خود با ارائه عکس هایی ناب و متفاوت روایت می کند.
“قاب های دائمی”
در مستند کوتاه «قاب های ماندگار» به کارگردانی حسین همایونفر، علی کاوه از عکاسان مطرح کشور از تجربه عکاسی از امام (ره) می گوید. این مستند در گفت و گو با این عکاس معروف به بررسی نحوه ثبت عکس تاریخی شناسنامه امام خمینی (ره) و همچنین عکس مراسم تشییع ایشان می پردازد.
یکی از شناخته‌شده‌ترین عکس‌های علی کاوه از امام راحل، عکسی است که بعدها بر روی اسکناس‌های 10000 ریالی چاپ شد.
“بانوی مقدس ایران”
«بانو قدس ایران» به کارگردانی مصطفی رزاق کریمی مهمترین فیلم ساخته شده درباره خانواده امام خمینی (ره) است که به رابطه عاطفی او و همسرش خدیجه ثقفی می‌پردازد. این فیلم که مورد تحسین منتقدان قرار گرفت، گوشه هایی از زندگی امام خمینی (ره) را از نگاه همسر ایشان به تصویر می کشد. سال های تحصیل در قم، هجرت به نجف، شهادت مصطفی اولین فرزند امام (ره) و سال های سخت دفاع مقدس.
رزاق کریمی در گفت وگویی درباره این مستند توضیح داد: به ساخت فیلم «بانوی مقدس ایران» افتخار می کنم. چون ادای دینی به امام (ره) و اهل بیت ایشان بود. زمانی که امام (ره) به عراق تبعید شد، با پدرم به خدمت ایشان رفتیم. من یک نوجوان بودم و همیشه آرزو می کردم یک بار دیگر این مرد بزرگ را ببینم، اما این اتفاق نیفتاد. وقتی پیشنهاد ساخت این فیلم مطرح شد، نگران بودم چون ورود به داخل امام (ره) سخت بود. مطمئنم تمام ناگفته های امام (ره) و همسرش در فیلمی گفته نمی شود. امیدوارم فیلم های بیشتری در این باره ساخته شود تا ارتباط نسل جوان با این شخصیت ها قطع نشود.
این فیلم محصول موسسه فرهنگی هنری اروج است که با همکاری مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و انیمیشن تولید شده است.
“مدرسه امام”
2 مستند با عنوان «مدرسه امام» درباره شخصیت ایشان ساخته شده است. یکی از این آثار به کارگردانی امین بابازاده و نویسندگی حامد حجتی بیانگر شخصیت و اندیشه های امام خمینی از زبان یاران امام خمینی (ره) است.
مستند دیگری با عنوان «مکتب امام» توسط واحد مرکزی خبر و صدا و سیما تولید شده است. این مستند سه قسمتی بر اساس بیانات مقام معظم رهبری در 14 خرداد 90 در حرم امام خمینی (ره) با عناوین «عقلانیت»، «معنویت» و «عدالت» به بررسی این ابعاد در مکتب امام خمینی می پردازد. (RA).
“جلسه بسته شد”
مستند «برخورد مدار بسته» به کارگردانی امیرحسین خلیل زاده و مهدی جوزایی تصاویری از آخرین روزهای زندگی امام راحل در بیمارستان را در مدت زمان 27 دقیقه به نمایش می گذارد. این مستند از منظر تصاویر دوربین های مداربسته از اتاق امام (ره) بیمارستان روایت می شود.
مهدی مطهر تهیه کننده «جلسات بسته» است.
پونز
مجموعه مستند «پونز» به کارگردانی پدرام بهرامی و تهیه کنندگی عطا پناهی به شخصیت های سیاسی و انقلاب های مهم تاریخ می پردازد که بخشی از آن به تحلیل زندگی امام خمینی (ره) می پردازد.
مستند «پونز» که برای کودکان و نوجوانان تولید شده است، موضوعاتی از تاریخ معاصر را با موشن گرافیک ساده و نثر روان توصیف می کند.
“رازهای جماران”
مجموعه مستند چهار قسمتی «اسرار جماران» داستان زندگی امام خمینی (ره) و روابط سیاسی و شخصی ایشان را از زبان پاسداران بیت امام (ره) روایت می کند.
ساخت این مجموعه مستند که بازه زمانی سال‌های 57 تا 68 را روایت می‌کند، بیش از 2 سال به طول انجامیده است و برای تولید آن از چندین ساعت مکالمه منتشر نشده و هزاران صفحه منبعی استفاده شده است که تاکنون دیده نشده است.
مجری پروژه مستند «رازهای جماران» محسن سلیمانی است و این سریال به کارگردانی مشترک محسن سلیمانی و محمد ثقفی در خانه مستند به تهیه کنندگی و تهیه کنندگی سازمان هنری رسانه اوج می باشد.
“گل های زمستانی”
مستند «شکوفه های زمستان» به کارگردانی تورج کلانتری و تهیه کنندگی سید جمال عودسیمین درباره هنر انقلاب و تشکیل اولین حلقه های هنری با مضامین انقلابی در دهه 50 و فعالیت های امام خمینی (ره) است. این مستند روایتی متفاوت از گروه های هنری اولیه انقلاب دهه 50 و تاریخچه شکل گیری و فعالیت مسجد جواد الائمه (ع) تهران را نشان می دهد. مسجدی که از دوران دفاع مقدس علاوه بر جنبه رزمی، به موضوع فرهنگ و هنر به عنوان ابزار تربیت انسان نیز توجه داشته است.
“تدفین بزرگ”
مستند تشییع بزرگ به کارگردانی و تهیه کنندگی مصطفی فتاحی و نویسندگی محمدطاها امیری حضور گسترده و پرشور مردم در مراسم تشییع و تدفین پیکر بنیانگذار انقلاب اسلامی را روایت می کند. مستند تشییع بزرگ با محوریت خلبانانی که وظیفه انتقال پیکر امام خمینی (ره) را بر عهده داشتند، تصاویر منتشر نشده ای از روز تشییع را به نمایش می گذارد.
در این مستند از سخنان خلبانان هلیکوپتر حامل پیکر امام خمینی (ره) روایتی کمتر شنیده شده از این جامعه بزرگ انسانی را شاهد هستیم.
سیره عملی امام روح الله
با استقبال تماشاگران از پخش مستند «روح الله»، صدا و سیمای مرکز تولید گزارشی مستند از زندگی امام خمینی (ره) را آغاز کرد. این گزارش در سال 1386 هر شب در قالب 16 گزارش 10 دقیقه ای در بخش های مختلف خبری پخش شد و با استقبال مخاطبان مواجه شد. در این مستند ابعاد مختلفی از زندگی و روابط امام از جمله حکومت، سیاست، فرهنگ، خانواده و … به تصویر کشیده شده است.
“احمد”
مستند «احمد» ساخته مصطفی رزاق کریمی یکی از جذاب ترین فیلم های هفدهمین دوره جشنواره «سینما قکریت» بود. رزاق کریمی که پیش از این فیلم «بانو قدس ایران» را درباره خانم خدیجه ثقفی همسر امام خمینی (ره) ساخته بود، این بار به همراه یکی دیگر از اعضای خانواده امام (ره) رفت. «احمد» فیلمی از زندگی حجت‌الاسلام احمد خمینی (ره) است که زندگی و مرگ نابهنگام او در پرده‌ای از رمز و راز پنهان شده بود.
«احمد» هم در بخش ملی و هم در بخش جایزه شهید آوینی روی پرده سینما رفت و توانست تندیس نقره‌ای شهید آوینی را از هفدهمین جشنواره «سینما قکریت» به دست آورد. رزاق کریمی که پیش از این در «بانو قدس ایران» گوشه هایی از زندگی امام راحل (ره) را تعریف کرده بود، در «احمد» سعی کرده از زبان یاران دومین فرزند امام خمینی (ره) به زندگی این شخصیت بپردازد. (RA).
۲۲۰۵۷
