برآورد پوکی استخوان در نیمی از جمعیت کشور

فاطمه حاجی ولی زاده با بیان اینکه پوکی استخوان یکی از بیماری های متابولیک استخوان است، اظهار کرد: استخوان ها به دلیل پوکی استخوان مقاومت و استحکام خود را از دست می دهند و ماده معدنی داخل استخوان ها کاهش می یابد. همچنین امکان ایجاد تغییراتی در ساختار و زیرساخت استخوان وجود دارد. بنابراین، استخوان ها با یک ضربه کوچک بدون گرانش شکننده می شوند و می شکنند.

پوکی استخوان، بیماری دوران سالمندی

وی با بیان اینکه پوکی استخوان در روند پیری ایجاد می شود، تصریح کرد: توده معدنی استخوان با افزایش سن کاهش یافته و تحلیل می رود. بنابراین پوکی استخوان بیماری است که پیری محسوب می شود. پس از یائسگی در زنان، روند تحلیل بافت استخوانی به دلیل تغییرات هورمونی در بین زنان تسریع می شود. پوکی استخوان معمولا با افزایش سن و بعد از یائسگی اتفاق می افتد.

“پوکی استخوان ثانویه” و نقش عوامل محیطی در ظاهر آن.

رئیس اداره بیماری های اسکلتی- عضلانی وزارت بهداشت درباره «پوکی استخوان ثانویه» نیز توضیح داد: گاهی استفاده از برخی داروها مانند استفاده طولانی مدت از کورتون ها علاوه بر ابتلا به برخی بیماری ها مانند انواع سرطان، آرتریت. روماتوئید و برخی بیماری های ثانویه می توانند باعث پوکی استخوان شوند. اما به طور کلی وقتی صحبت از پوکی استخوان می شود، منظور پوکی استخوان ناشی از افزایش سن است.

وضعیت پیری و تراکم استخوان

گفت که توده استخوانی معمولاً در 30 سالگی به حداکثر می رسدوی افزود: استخوان بافتی است که در آن پیوسته «ساختن»، «برداشتن» و «از دست دادن» استخوان وجود دارد و چیزی طبیعی است. هر چه سرعت متابولیسم و ​​تشکیل استخوان بیشتر باشد، تراکم استخوان نیز بیشتر می شود.

رئیس اداره بیماری های اسکلتی- عضلانی وزارت بهداشت ادامه داد: انسان در سن 30 سالگی به حداکثر توده استخوانی خود می رسد. عواملی مانند تغذیه، فعالیت بدنی و ژنتیک در بدست آوردن بیشترین مقدار توده استخوانی موثر است که ژنتیک مهمترین عامل در این زمینه است. پس از 30 سالگی، میزان حذف مواد معدنی از استخوان ها به دلیل تغییرات در بدن، از تولید مواد معدنی بیشتر می شود. با توجه به اینکه دفع مواد معدنی از استخوان ها بیشتر از تولید مواد معدنی است، با کاهش توده استخوانی مواجه می شویم و کاهش توده استخوانی با تغییرات هورمونی و ورود به دوران یائسگی در خانم ها روند سریع تری را طی می کند و باعث پوکی استخوان می شود.

برآورد پوکی استخوان در نیمی از جمعیت کشور

وی با اشاره به نقش سن در بروز پوکی استخوان، تاکید کرد: پوکی استخوان در زنان بالای 50 سال و در مردان بالای 70 سال شیوع بیشتری دارد و در واقع این بیماری مختص آن سنین است. مطالعات نشان می دهد که از هر سه زن بالای 50 سال یک نفر و از هر 5 مرد بالای 50 سال یک نفر به دلیل پوکی استخوان دچار شکستگی می شوند. تصور می کنیم بیش از نیمی از جمعیت کشور یعنی از هر دو نفر یک نفر از پوکی استخوان یا کمبود مواد معدنی استخوان رنج می برند.

عوامل “غیر قابل کنترل” پوکی استخوان

پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است

حاجی ولی زاده با بیان اینکه عوامل متعددی در پیشگیری از پوکی استخوان نقش دارند، تاکید کرد: همانطور که عوامل متعددی در پیشگیری از پوکی استخوان نقش دارند، عوامل محیطی، ژنتیکی و جنسیتی نیز در بروز این بیماری نقش دارند. برخی از عواملی که باعث پوکی استخوان می شوند “غیرقابل کنترل” هستند. به عنوان مثال، بروز پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است. مطالعات نشان می دهد که بروز پوکی استخوان در سفیدپوستان بیشتر از سیاه پوستان است. علاوه بر این، میزان پوکی استخوان در افرادی که اعضای خانواده آنها از پوکی استخوان رنج می برند و یا دچار شکستگی ناشی از این بیماری شده اند، بیشتر است. قطعا ژنتیک، مخزن ژن، خانواده و رنگ پوست افراد قابل تغییر نیست.

نقش تغذیه در پیشگیری از پوکی استخوان

وی ادامه داد: برخی عوامل منجر به پوکی استخوان می شود که با اقدامات مداخله ای می توان آن را کنترل کرد. تغذیه نقش مهمی در پیشگیری از پوکی استخوان دارد. مصرف کلسیم کافی که بیشترین مقدار آن در لبنیات یافت می شود، باعث «معدنی سازی استخوان»، افزایش استحکام استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان می شود. مصرف لبنیات و کلسیم قبل از 30 سالگی نقش مهمی در پیشگیری از پوکی استخوان دارد و مصرف لبنیات و ویتامین D بعد از 30 سالگی می تواند روند پوکی استخوان را به تاخیر بیاندازد و جایگزینی استخوان را بهبود بخشد.

عواقب پوکی استخوان

رئیس اداره بیماری های اسکلتی- عضلانی دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه پوکی استخوان یک بیماری خاموش است، گفت: پوکی استخوان به خودی خود هیچ علامتی ندارد و ممکن است با درد مزمن در ناحیه کمر و پا ظاهر شود. استخوان ها افراد مبتلا به پوکی استخوان ممکن است “کوتاه شدن و قوز کردن” و “از دست دادن تراز ستون فقرات” را تجربه کنند. اما شکستگی ناشی از پوکی استخوان مهمترین عارضه این بیماری است.

یک پنجم افراد مبتلا به شکستگی لگن می میرند

وی ادامه داد: افرادی که دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شوند به طور کلی کیفیت زندگی خود را از دست می دهند و به زندگی عادی باز نمی گردند. ضعف و ناتوانی همراه همیشگی افرادی است که از شکستگی های ناشی از پوکی استخوان رنج می برند. متأسفانه، حدود یک پنجم افرادی که به دلیل پوکی استخوان دچار شکستگی لگن می شوند، می میرند.

حاجی ولی زاده با بیان اینکه پوکی استخوان در بین خانم ها بیشتر است، تاکید کرد: تغییرات هورمونی که در دوران یائسگی رخ می دهد باعث از دست رفتن هورمون های استروژن در خانم ها و افزایش میزان از دست رفتن مواد معدنی استخوان می شود. علاوه بر این، استخوان‌های زنان نازک‌تر، ظریف‌تر و باریک‌تر از استخوان‌های مردان است. لطافت استخوان ها باعث افزایش شکنندگی آنها می شود.

نقش کلسیم و ویتامین D در سلامت استخوان

رئیس اداره بیماری های اسکلتی- عضلانی دفتر مدیریت بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت، اصلاح سبک زندگی را مهم دانست و تصریح کرد: پوکی استخوان هم روش های درمانی و هم پیشگیری دارد. مراقبت از تغذیه در تمام مراحل زندگی، مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، فعالیت بدنی برای تقویت استخوان ها و ماهیچه ها، پیروی از سبک زندگی سالم مانند پرهیز از دخانیات و مشروبات الکلی از مواردی است که از پوکی استخوان پیشگیری می کند.

حاجی زاده گفت: رژیم غذایی نقش مهمی در رشد و حفظ سلامت استخوان ها در تمام مراحل زندگی از کودکی تا بزرگسالی و حتی میانسالی دارد. غذاهایی که می خوریم باید سرشار از کلسیم و ویتامین D باشند. کلسیم مهم ترین ماده معدنی موجود در استخوان ها است و ویتامین D به جذب مناسب و بیشتر آن کمک می کند. بنابراین، برای حفظ و استحکام استخوان ها نیاز به دریافت روزانه کافی کلسیم و ویتامین D داریم. اگر رژیم غذایی حاوی کلسیم کافی نباشد، مکمل های کلسیم و ویتامین D توصیه می شود، به ویژه برای زنانی که بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند.

وی ادامه داد: تشخیص به موقع پوکی استخوان می تواند از عوارض جدی پوکی استخوان یعنی شکستگی های ناشی از این بیماری جلوگیری کند. امروزه درمان های زیادی برای پوکی استخوان وجود دارد که به بهبود زندگی افراد کمک می کند.

نیاز به فعالیت های ورزشی

رئیس اداره بیماری های اسکلتی- عضلانی دفتر مدیریت بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت با اشاره به اهمیت فعالیت های ورزشی نیز گفت: انجام فعالیت های بدنی مناسب با اعمال وزن و فشار به استخوان ها، ورزش های استقامتی و ورزشی. که باعث افزایش تعادل افراد در پیشگیری از عوارض پوکی استخوان می شود. آنها در به تعویق انداختن پوکی استخوان و جلوگیری از روند پیشرفت پوکی استخوان نقش دارند.

قطع خودسرانه درمان ممنوع است.

حاجی ولی زاده درباره درمان پوکی استخوان خاطرنشان کرد: استفاده طولانی مدت و بدون وقفه از داروهای ضد التهاب و برای درمان پوکی استخوان بسیار حائز اهمیت است. اگر افراد مبتلا به پوکی استخوان می خواهند توده استخوانی خوبی داشته باشند، باید حداقل به مدت پنج سال از داروهای خوراکی استفاده کنند. بنابراین قطع خودسرانه دارو، پرهیز از مصرف دارو و استفاده نامنظم منجر به شکست درمان می شود.

کمبود دستگاه سنجش تراکم استخوان

وی به دستگاه های سنجش تراکم استخوان نیز اشاره کرد و با بیان اینکه با کسری دستگاه های تراکم سنجی استخوان مواجه هستیم، گفت: اکثر دستگاه های سنجش تراکم استخوان در مرکز و استان ها قرار دارند و در سایر مراکز با کسری این دستگاه ها مواجه هستیم بخش هایی از کشور به ازای هر میلیون نفر 8 دستگاه سنجش تراکم استخوان در کشور وجود دارد که بیشتر این دستگاه ها در تهران و برای بخش خصوصی هستند. پیش بینی می شود به ازای هر میلیون نفر جمعیت 10 تا 12 دستگاه سنجش تراکم استخوان در کشور وجود داشته باشد.

رئیس اداره بیماری‌های اسکلتی- عضلانی دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: از سوی دیگر کیفیت دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان به طور گسترده مورد بررسی قرار نمی‌گیرد و نیازمند ارزیابی یکپارچه از عملکرد آنها هستیم. وضعیت دستگاه های سنجش تراکم استخوان در کشور.