به گزارش رکنا، بررسی‌ها نشان می‌دهند که پناهجویان به شدت در معرض خطر گرفتار شدن در دام باندها و شبکه‌های قاچاق انسان قرار دارند؛ رابطه بین دو بحران قاچاق انسان و بحران پناهجویی تاکنون به کرات در مناطق مختلف جهان به ویژه در مسیر ترانزیت پناهجویان به اروپا و آمریکا ثابت شده است.
قاچاق انسان؛ بحرانی ناقض حقوق بشر
قاچاق انسان نوعی نقض حقوق بشری است و باید توجه داشت که هر انسانی، با هر ملیت، سن، جنسیت و هر موقعیت اجتماعی و اقتصادی می‌تواند از قربانیان قاچاق انسان باشد.
بهرهبرداری از قربانیان در صنعت قاچاق می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد، مانند: بهرهکشی جنسی، برده‌داری، بیگاری، بهرهکشی در فعالیت‌های غیرقانونی مانند خرید و فروش مواد مخدر، بردگی خانگی، …
در حالی که دو موضوع پناهجویی و قاچاق انسان ظاهرا موضوع‌های جداگانه‌ای هستند، اما ارتباط نزدیکی با هم دارند؛ وقتی قوانین مهاجرتی از جابجایی افراد از طریق مسیر‌های قانونی حمایت نمی‌کند، مردم ناچار می‌شوند از مسیر‌ها و گذرگاه‌های نامنظمی که عمدتا مورد استفاده قاچاقچیان انسان و مواد مخدر هستند، استفاده کنند و همین امر آن‌ها را به شدت در برابر قاچاقچیان انسان آسیب پذیر می‌کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهند که مهاجران و پناهجویان به دلیل شرایط زندگی پر مخاطره و آسیب پذیر خود در معرض خطر بالای قاچاق انسان و گرفتار شدن در موقعیت‌های برده داری مدرن قرار دارند، زیرا شبکه‌های قاچاق انسان به شکلی هدفمند به دنبال سوءاستفاده از این شرایط و استثمار آن‌ها هستند.
خطر قاچاق انسان در شرایط درگیری که به مهاجرت منجر می‌شود، به شدت افزایش می‌یابد.
پناهجویان؛ طعمه‌های بازار داغ قاچاق انسان
پناهجویان و مهاجران در دو مرحله سفر و رسیدن به مقصد طعمه‌های آسانی برای باندها و شبکه‌های قاچاق انسان هستند؛ این افراد که در حال فرار از جوامع مبدا هستند، بنا به دلایل متعدد در هر دو مرحله مذکور در خطر انزوای فرهنگی و اجتماعی قرار دارند.
دشواری مسیر و تلاش برای رسیدن به مقصد در کنار هزینه‌های سفر سبب می‌شود تا پناهجویان به شدت در برابر قاچاقچیان انسان با وعده‌های فریبنده آسیب پذیر شوند.
در واقع، اعتماد پناهجویان به قاچاقچیان برای رسیدن به مقصد دلایل متعددی دارد و نمی‌توان آن را به موارد مذکور محدود دانست؛ یکی از اصلی‌ترین دلایل این امر، دشوار یا ناممکن بودن مهاجرت به کشور‌های مقصد به دلیل وجود سیاست‌های ضد مهاجرتی سختگیرانه است.
نتیجه مشخص است: آن‌ها یا در پایان سفر به بردگی جنسی و کاری فروخته شدهاند یا برای پرداخت هزینه‌های سفر خود باید سال‌ها برای قاچاقچیان در شرایط غیرانسانی زیر سایه تهدید به اخراج کار کنند.
پناهجویان خوش شانسی که در مسیر سفرشان گرفتار باندها و شبکه‌های قاچاق انسان نشدهاند، در شرایطی که زبان کشور مقصد را نمی‌دانند، وضعیت قانونی ندارد، امکان کار کردن ندارد، دسترسی به حمایت ندارند و با نرخ بالایی در معرض گرفتار شدن در دام باندها و شبکه‌های قاچاق انسان قرار دارند.
تامین نیاز‌هایی مانند مسکن ثابت، غذا و مراقبت‌های پزشکی از جمله دستاویز‌های قاچاقچیان انسان برای سوءاستفاده از این افراد آسیب پذیر است.
زنان و دختران پناهجو بیش از مردان و پسران پناهجو با احتمال گرفتار شدن در گرداب قاچاق انسان مواجه هستند؛ کودکان بدون همراه در همه مسیر‌های پناهجویی در جهان، آسیب پذیرترین قشر در برابر باندهای قاچاق انسان هستند.
در حال حاضر، آمار پناهجویان در سراسر جهان به نقطه اوج خود رسیده است؛ بر اساس آمار‌ها شمار پناهجویان در سراسر جهان در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۰ میلیون نفر بوده است.
در عین حال، سازمان بین المللی کار تخمین می‌زند که بیش از ۴۰.۳ میلیون قربانی قاچاق انسان در جهان وجود دارد.
«آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل، در بیانیه روز جهانی مبارزه با قاچاق انسان در جولای ۲۰۲۱ تایید کرد که بیش از نیمی از افراد قاچاق شده در جهان را پناهجویان تشکیل می‌دهند و هر چه تعداد افراد آواره و پناهجو بیشتر شود، تعداد قربانیان بالقوه قاچاق انسان بیشتر می‌شود.
اگرچه می‌توان مصادیق متعددی برای تغذیه باندهای قاچاق انسان از بحران پناهجویی را ذکر کرد، در زیر به برخی از مهم‌ترین این موارد اشاره شده است:
مزارع اروپایی؛ مقصد ایده آل قربانیان قاچاق انسان
مزارع کشور‌های اروپایی مانند انگلیس، فرانسه و اسپانیا با شرایط کاری هولناک، دستمزد‌های ناچیز و زندگی در شرایط غیر انسانی را می‌توان مقصد ایده آلی برای پناهجویانی دانست که قربانی باندهای قاچاق انسان شدهاند.
پناهجویانی که در مزارع اروپایی ناچار به بیگاری هستند، عمدتا یا برای پرداخت چند برابری هزینه‌های سفر خود به قاچاقچیان انسان مجبور به این کار هستند یا به دلیل نداشتن وضعیت قانونی و ناممکن بودن انجام کار قانونی برای تامین هزینه‌های زندگی خود تن به بیگاری می‌دهند.
در واقع، برآورد جهانی برده‌داری مدرن در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که پناهجویان به طور خاص سه برابر بیشتر از کارگران محلی در معرض استثمار کار اجباری قرار دارند.
لیبی؛ نقطه عطف قاچاق انسان در مسیر پناهجویان آفریقایی
پناهجویان آفریقایی که تلاش می‌کنند خود را به اروپا برسانند، با موانع متعددی مواجه هستند که اتحادیه اروپا و کشور‌های اروپایی در مسیر مهاجرتشان ایجاد کرده اند؛ همین موانع آنان را به سمت مسیر‌ها و گذرگاه‌های دشواری سوق می‌دهد که محل اصلی فعالیت باندها و شبکه‌های قاچاق انسان است.
لیبی یکی از شرکای اصلی اروپا در موضوع جلوگیری از حرکت مهاجران و پناهجویان به محل جولان باندها و شبکه‌های قاچاق انسان تبدیل شده است.
پناهجویان در این کشور پس از بازداشت با شرایط هولناکی مواجه می‌شوند؛ کارکنان مراکز بازداشت آنان را به برده داران جنسی یا قاچاقچیان می‌فروشند.
دستکم ۲۰۰ هزار پناهجو بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ در لیبی قربانی قاچاق و بردگی شدند.
یونان؛ دروازه جهنم پناهجویی اروپا
پناهجویان در یونان، کشوری که به دلیل سیاست‌های ضد مهاجرتی‌اش به عنوان دروازه جهنم مهاجرتی اروپا شناخته می‌شوند، برای تامین نیاز‌های اولیه خود با نرخ بالاتری قربانی باندها و شبکه‌های قاچاق انسان می‌شوند.
گزارش سال ۲۰۱۷ دانشگاه «هاروارد» نشان می‌دهد که سوء استفاده جنسی گسترده از کودکان ذاتا آسیب پذیر در برابر استثمار غارتگرانه صنعت در حال رشد قاچاق انسان همچنان در یونان در حال افزایش است.
پناهجویان اوکراینی؛ مهمانان ناخوانده باندهای قاچاق انسان در اروپا
پس از آغاز بحران اوکراین، کشور‌های اروپایی از اتخاذ و اجرای سیاست‌های مهاجرتی ویژه برای پناهجویان اوکراینی خبر دادند.
همین امر سبب شد تا موج پناهجویان از اوکراین به سمت کشور‌های اروپایی به راه بیفتد و متعاقب خود بازار داغی برای باندها و شبکه‌های قاچاق انسان ایجاد کند.
در حالی که شناسایی موارد قاچاق انسان دشوار است، گزارش‌های اولیه از داخل و خارج اوکراین حاکی از پتانسیل قاچاقچیان برای سوءاستفاده از آسیب‌پذیری کسانی است که از جنگ در اوکراین فرار می‌کنند.
«ایلیا چاتزیس»، رئیس بخش قاچاق انسان و پناهجوی سازمان ملل، می‌گوید: افرادی که از درگیری فرار می‌کنند در وضعیت بسیار خطرناک و مخاطره آمیزی قرار دارند؛ آن‌ها به راحتی فریب برنامه‌های سفر ساختگی و پیشنهاد‌های شغلی جعلی را بخورند که آن‌ها را به سمت استثمارگران سوق می‌دهد.
نقش آمریکا و اروپا در گرم شدن بازار صنعت قاچاق انسان
قاچاق انسان در سال‌های اخیر در شمار قابل توجهی از کشور‌هایی که در مسیر پناهجویان هستند یا مقصد موج‌های پناهجویی محسوب می‌شوند، تبدیل به یک صنعت سودآور شده است.
این صنعت ضد حقوق بشری به شدت از سیاست‌های ضد مهاجرتی تغذیه می‌کند؛ به ویژه سیاست‌هایی که اروپا و آمریکا به زعم خود برای جلوگیری از ورود مهاجران و پناهجویان اتخاذ کرده و در آن مسیر عمل می‌کنند.
این در حالی است که مقابله با باندها و شبکه‌های قاچاق انسان به دلیل گره خوردن گردانندگانشان با سیاستمداران و چهره‌های برجسته در اروپا و آمریکا کمتر مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرند.
منبع: میزان
