ای عشقم/ نازنین از عشق مردم/ تا کی خوشگل میشی/ عاشق میشی و بهش اعتماد میکنی/ نکه لیلی رو زود میگیری ساربان/ اگه میدونستی حالت مجنون نکه رو پیدا میکنی بیرون؟…» این ابیات با موسیقی محلی مازندرانی خوانده می شود. ما را به یاد عنوان سریال پایتخت می اندازد.
معلم محمدرضا اسحقی گرجی نوازنده و نوازنده دو تار ایرانی این قطعه را اجرا کرد که شنیدن آن همچنان لذت بخش است. وی اهل محله گرجستانی بهشهر مازندران است و نامش به عنوان گنجینه انسانی زنده در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. وی دکترای افتخاری هنر معتقد است موسیقی نواحی که هویت فرهنگی ماست، نیمه عمر دارد و می گوید: متاسفانه آخرین راوی موسیقی نواحی مازندران هستم. به مناسبت آغاز فیلمبرداری فصل هفتم سریال پربیننده پایتخت با استاد اسحقی به گفتگو نشستیم.
علاقه شما به موسیقی و خوانندگی با گوش دادن به سحر خانی شکل گرفت و گویا راهنمایی های مادرتان هم در این امر نقش داشته است. کمی بیشتر در مورد شروع صحبت کنید.
مادرم که اهل موسیقی و شعر بود همیشه به ما می گفت که در گذشته شخصی به نام حسین عمو صبح های ماه رمضان در خیابان ها راه می رفت و دعای سحر می خواند. مادرم در سحر به من نغمات و اشعار می آموخت و من پیش او تمرین می کردم و می خواندم: «ای مؤمنان برخیزید، ساعت سحر است / روز جزا، شافعی مؤمنان است. و مادرم هر آنچه را که می دانستم در 11 سالگی در حضور استاد حسن علیپور، معروف به حسن طبل، برایم تصحیح می کرد.
کم کم شروع کردم به بازی Dota. وقتی به doting روی آوردم، این ساز در حال ناپدید شدن بود. دوتار یک ساز قابل حمل است. شعرهایی را که از مادرم یاد گرفته بودم اجرا می کردم. بیشتر اشعار مربوط به وقایع مازندران از جمله بیماری وبا و مرگ بسیاری از مردم و یا داستان های عاشقانه و عرفانی بود. سپس به سراغ آواز نواحی رفتم و آنجا بود که دیدم خوانندگان بزرگ خطه مازندران از دنیا رفته اند و فقط من مانده ام و از این بابت بسیار ناراحتم.
چرا به نسل جوان آموزش نمی دهید؟
من آموزش می دهم به 4 فرزندم که در زمینه موسیقی هستند آموزش می دهم، اما عشق و علاقه ای که باید در نسل جدید باشد را نمی بینم. من تنها راوی موسیقی مازندران هستم و امیدوارم جوانان هم به فکر حفظ این سرمایه باشند.
با تدریس کاری داشتی؟
به تعزیه خوانی هم علاقه داشتم که از آیین های سنتی ایام محرم در مازندران بود. به فکر دیدار با قاریان باستانی تعزیه مازندران افتادم و نسخه های قدیمی را جمع آوری کردم. قدیمی ها معتقد بودند که نسخه ها مقدس هستند و نباید در جایی بیفتند. به همین دلیل نسخه ها را در زیر زمین دفن کرده بودند.
با کمک بازماندگان نسخه ها را پیدا کردم و جمع آوری کردم. متاسفانه برخی از صفحات دیگر قابل خواندن نبودند. همان سبک قدیمی را با جوانان تمرین می کردم و سبک ویژه تعزیه مازندران را اجرا می کردیم. من معتقدم که هویت ما ارثی است که از اجدادمان به ما می رسد. بعدها قسمت هایی از موسیقی ایرانی را پیدا کردم که وارد تعزیه شد و در همایشی در تالار وحدت ارائه کردم.
دو اثر حماسی مازندرانی را هم بازآفرینی کردید.
علاوه بر موسیقی نواحی، تعزیه و نقالی، به موسیقی حماسی نیز علاقه زیادی دارم و به همین دلیل چاوشی خوانی می کردم. از میان تمامی آثار، دو اثر «جنگجوی ریکا» و «بازگشت پرستوها» به مناسبت چهلمین سال دفاع مقدس ارائه شد. ما در ایران عاشق حماسه بودیم، خنیاگر تاریخ را به موسیقی تبدیل می کند و از جنگ تحمیلی حماسه می آفریند. سلحشور ریکا یا پسر سلحشور مداحی است برای رزمندگانی که در جنگ تحمیلی حماسه آفریدند و اینگونه آغاز می شود: «چاووش خان خبر آمدنت را ای مادر فدای تو…»
از حضورتان در اولین جشنواره موسیقی فجر در سال 64 بگویید.
موسیقی نواحی اجرا کردم و دیپلم افتخار گرفتم. یادم هست که استاد مرتضی حنانه که داور جشنواره بودند به استاد محمدرضا درویشی گفتند این موسیقی است.
ایده راه اندازی خانه فرهنگ چگونه شکل گرفت؟
در سفری که به تهران داشتم به خانه موزه استاد صبا دعوت شدیم. همان جا به این فکر کردم که چقدر خوب است که خانه فرهنگ موسیقی در مازندران داشته باشیم. این فرهنگسرا دارای سبک معماری دوره قاجار است و برای ساخت آن از افرادی که خانه های قدیمی دوره قاجار داشتند و خانه متروکه بود چوب و در و پنجره خریدم. بعضی ها گفتند این ارزش ندارد، ما پول نمی خواهیم. این خانه فرهنگ محل ملاقات جوانان علاقه مند به فرهنگ و موسیقی است، زیرا دوست دارم موسیقی نواحی مازندران همیشه در اخبار باشد.
مجموعه موسیقی محلی پایتخت.
موسیقی نواحی سریال پایتخت بین همه مردم فضاسازی کرد و لذت بخش شد. آهنگی که توسط استاد محمدرضا اسحقی خوانده و اجرا شده است و از آهنگ های کهن مازندرانی است. محمدرضا اسحاقی می گوید: برای ضبط این آهنگ برای سریال پایتخت به استودیو رفتیم و با کیفیت بالا ضبط شد، خوشحالم که مردم موسیقی نواحی مازندران را شنیده اند، آهنگ هایی از این دست کم نیست. موسیقی مازندران و سایر نواحی کشور برخاسته از دل است و اگر احیا شود دل بسیاری از مردم را به درد می آورد.
نگاهی به کارنامه استاد اسحقی
Honoris Causa دکترای هنر
در فهرست آثار ملی به عنوان گنجینه زنده انسانی ثبت شده است
تاسیس گروه موسیقی مشتاق حسن از سال 1365 و شرکت در جشنواره موسیقی فجر
به عنوان سفیر فرهنگی مازندران در جشن نوروز در ترکمنستان شرکت کنید
آرش کمانگیر، شب ترانه و تهیه آلبوم موسیقی محلی نوای مازندرانی، سرنای نوروز
تنظیم فرامین امام رضا علیه السلام و امام حسین علیه السلام
